7 belangrijke bevindingen over religie en politiek in Israël
Voor een klein land is Israël van groot belang voor drie van ’s werelds grootste religieuze groeperingen. De moderne Joodse staat is niet alleen het “Beloofde Land” voor Joden, maar ook het enige land ter wereld waar zij de meerderheid van de bevolking vormen. Voor christenen is Israël het “Heilige Land”, omdat het de plaats is waar Jezus’ leven en dood zich ontvouwden. En voor moslims is Jeruzalem de plaats waar de profeet Mohammed ten hemel steeg.
Hoewel de religieuze betekenis van Israël dateert uit de oudheid, krijgt het land nog steeds veel internationale aandacht, voor een groot deel vanwege de bijna voortdurende religieuze, etnische en politieke conflicten. Als onderdeel van zijn inspanning om religie over de hele wereld beter te begrijpen, heeft Pew Research Center een uitgebreide studie uitgevoerd van religie in Israël, waar er grote verdeeldheid bestaat, niet alleen tussen Joden en Arabieren, maar ook tussen de belangrijkste subgroepen van Israëlische Joden.
Hier zijn enkele van de belangrijkste bevindingen uit dat rapport, dat is gebaseerd op een uitgebreide enquête onder meer dan 5.000 Israëli’s, uitgevoerd eind 2014 en begin 2015:
1Israëlische Joden zijn grotendeels verenigd over de noodzaak dat hun natie een thuisland voor Joden is, ongeacht hun afkomst. Over het hele spectrum van religieuze observantie, steunen Israëlische Joden bijna unaniem (een gecombineerde 98%) het recht van Joden over de hele wereld om naar Israël te verhuizen en onmiddellijk staatsburgerschap te ontvangen (ook bekend als het maken van aliyah). Een grote meerderheid (91%) zegt ook dat een Joodse staat noodzakelijk is voor het voortbestaan van het Joodse volk op lange termijn – misschien voor een groot deel omdat ongeveer driekwart van de Israëlische Joden (76%) vindt dat antisemitisme in de hele wereld veel voorkomt en toeneemt. Een grote meerderheid van de Israëlische Joden is het er ook mee eens dat Israël Joden een voorkeursbehandeling moet geven (79%).
2Israëlische Joden zijn verre van een homogene groep. Vrijwel alle Joden in Israël identificeren zich met een van de vier grote religieuze subgroepen: Hiloni (“seculier”), Masorti (“traditioneel”), Dati (“religieus”) en Haredi (“ultra-orthodox”). Hilonim zijn het minst religieus en maken ongeveer de helft uit van de Israëlische Joden (49%). Over het algemeen volgen Datiim (soms ook Modern Orthodoxe Joden genoemd) de Joodse tradities, maar zij zijn meer geïntegreerd in de moderne samenleving dan Haredim en neigen naar rechts in hun politieke opvattingen, vooral wat betreft het conflict met de Palestijnen. Masortim vormen het religieuze midden, maar hun aandeel in de Israëlische joden lijkt af te nemen, terwijl het aandeel van de Haredim toeneemt (momenteel 9%).
3Joodse groepen zijn het consequent oneens over een reeks specifieke kwesties op het gebied van het overheidsbeleid, waarbij de meer religieus observerende joden bijvoorbeeld zeggen dat Israël het openbaar vervoer op de sabbat moet sluiten (zoals het meestal doet); seculiere joden zeggen bijna unaniem dat het openbaar vervoer moet blijven rijden. Joden van verschillende niveaus van religieuze observantie nemen ook sterk verschillende standpunten in over een aantal belangrijke aspecten van de Joodse staat. In een hypothetisch conflict tussen democratische beginselen en de joodse wet (halakha), bijvoorbeeld, zeggen ultraorthodoxe joden in overweldigende meerderheid dat de joodse wet voorrang moet krijgen (89%), terwijl een even groot percentage seculiere joden zegt dat democratische idealen voorrang moeten krijgen.
4
Ongeveer acht op de tien (81%) Israëlische volwassenen zijn joods, terwijl de rest meestal etnisch Arabisch en religieus moslim (14%), christen (2%) of druzisch (2%) is. Over het geheel genomen zijn de Arabische religieuze minderheden in Israël religieus observanter dan de Joden. En deze groepen zijn sociaal grotendeels van elkaar geïsoleerd; er is vrijwel geen religieus interhuwelijk in Israël, en een grote meerderheid van de Joden, moslims, christenen en Druzen zegt dat al hun of de meeste van hun naaste vrienden tot hun eigen religieuze groep behoren.
5 Misschien wel de sterkste aanwijzing voor de grote breuklijnen in de Israëlische samenleving is dat ongeveer de helft van de Israëlische Joden (48%) vindt dat Arabieren moeten worden overgeplaatst of verdreven uit Israël, terwijl een vergelijkbaar percentage (46%) het daar niet mee eens is. Daarnaast zijn Israëlische Joden en Arabieren het oneens over de vraag of het land tegelijkertijd een Joodse staat en een democratie kan zijn. Ongeveer driekwart (76%) van de Israëlische Joden gelooft dat dit mogelijk is, maar relatief weinig Israëlische Arabieren (27%) zijn het daarmee eens. En een krimpend aandeel van de Israëlische Arabieren gelooft dat Israël en een onafhankelijke Palestijnse staat vreedzaam naast elkaar zouden kunnen bestaan (74% geloofde dit in 2013, vergeleken met 50% in de nieuwe enquête). Weinig Joden (10%) zeggen dat het Palestijnse leiderschap oprecht streeft naar een vredesregeling, terwijl weinig Israëlische Arabieren (20%) denken dat de Israëlische regering oprecht vrede nastreeft.
6
Totaal zijn Israël en de VS de thuisbasis van ongeveer 80% van de Joden wereldwijd, en er zijn sterke banden tussen ’s werelds twee grootste Joodse bevolkingen. De meeste Israëlische Joden hebben het gevoel dat zij een gemeenschappelijke lotsbestemming delen met Amerikaanse Joden en vinden dat Amerikaanse Joden een goede invloed hebben op Israëlische aangelegenheden. Amerikaanse Joden koesteren ook warme gevoelens over Israël. Uit onze enquête van 2013 onder Amerikaanse Joden bleek dat de meesten zeggen dat zij ofwel “zeer” (30%) of “enigszins” (39%) emotioneel gehecht zijn aan Israël, en dat de zorg voor Israël essentieel of belangrijk is voor wat Joods zijn voor hen betekent. Meer dan een derde van de Israëlische Joden is naar de VS gereisd, en een vergelijkbaar percentage van de Amerikaanse Joden is in Israël geweest.
7 Israëlische Joden zijn over het algemeen religieuzer dan Joden in de VS, deels omdat orthodoxe Joden een groter deel van hun bevolking uitmaken. Maar Israëlische Joden zijn ook religieus meer gepolariseerd dan Joden in de VS: Zij zeggen vaker dan Amerikaanse Joden dat zij wekelijks of nooit naar de synagoge gaan, terwijl Joodse Amerikanen veel vaker af en toe naar de synagoge gaan (bijvoorbeeld een paar keer per jaar, zoals voor de Joodse Hoge Feestdagen). Joden in de twee landen hebben ook verschillende politieke ideologieën: Ongeveer de helft van de Amerikaanse Joden (49%) identificeert zich als politiek liberaal in een Amerikaanse context, terwijl slechts 8% van de Israëlische Joden zichzelf plaatst aan de linkerkant van het Israëlische politieke spectrum. Deze twee politieke spectrums (liberaal/gematigd/conservatief in de V.S. en links/midden/rechts in Israël) vertegenwoordigen verschillende constellaties van standpunten over politieke, economische en sociale kwesties in elk land. Niettemin neigen zowel in Israël als in de VS religieuze Joden meer naar rechts, terwijl meer seculiere Joden centristisch of liberaal zijn.