Anticonceptiechaos
EERNoodanticonceptie is synoniem geworden met de morning-afterpil. Maar het gebruik van intra-uteriene apparaten (IUD’s), in India in de volksmond Copper-T genoemd, kan doeltreffender zijn. Uit een overzicht van onderzoeken naar spiraaltjes voor noodanticonceptie is gebleken dat spiraaltjes die binnen vijf dagen na onbeschermde geslachtsgemeenschap worden ingebracht, zwangerschap 999 van de 1000 keer voorkomen – een mislukkingspercentage van minder dan 0,1 procent. Ochtendpillen daarentegen hebben een 10 tot 30% hoger faalpercentage (1 tot 3%), afhankelijk van het gekozen type pil. Ze hebben ook bijwerkingen zoals misselijkheid en onregelmatige menstruatie.
Een spiraaltje is een T-vormig apparaatje van koper dat in de baarmoeder wordt ingebracht. Het is al meer dan drie decennia in gebruik en wordt over het algemeen aangeprezen als een anticonceptiemethode voor de lange termijn. De vroegere spiraaltjes kregen een slechte reputatie omdat ze ernstige bijwerkingen hadden zoals bloedingen en infecties. De moderne spiraaltjes hebben dergelijke bijwerkingen niet.
De studie
Onderzoekers onder leiding van Kelly Cleland van de Princeton University in de VS bekeken alle beschikbare literatuur over de werkzaamheid van spiraaltjes die tot augustus 2011 was gepubliceerd. Het idee was om de effectiviteit van spiraaltjes als noodanticonceptiemiddel te kwantificeren.
Uit een grondige analyse van verschillende databases kwamen 274 studies naar voren, waarvan er 42 werden geselecteerd omdat ze voldeden aan alle door het team gestelde criteria – ze waren peer-reviewed, hadden een gedefinieerde populatie van vrouwen die een spiraaltje kregen en het aantal zwangerschappen en loss to follow-up (mensen die uit de studie stapten na aanvankelijk te hebben deelgenomen) werden nagegaan. Van alle geselecteerde artikelen waren er 28 in het Chinees en 14 in het Engels. Er werd gebruik gemaakt van Chinese studies omdat het gebruik van spiraaltjes in China het hoogst is: 43% van de Chinese vrouwen gebruikt het spiraaltje als anticonceptie, tegen 13% in de rest van de wereld. 
Zij ontdekten dat van het totale aantal proefpersonen – 7 034 – slechts 10 zwangerschappen werden gemeld na het inbrengen van een spiraaltje binnen vijf dagen na onbeschermde seks (zie ‘Hoe een spiraaltje werkt’). “We kunnen zeggen dat een spiraaltje doeltreffender is. Maar elke vrouw moet haar situatie beoordelen om te beslissen wat voor haar de beste noodanticonceptiemethode is,” zegt Cleland. Ze legt uit dat voor een vrouw die toegang heeft tot de gezondheidszorg een spiraaltje binnen vijf dagen na de geslachtsgemeenschap kan worden ingebracht, maar dat voor een vrouw die geen medische hulp kan krijgen of zich geen spiraaltje kan veroorloven, de noodpil de beste optie zal zijn. De studie werd op 8 mei gepubliceerd in Human Reproduction.
Contraceptiepil versus spiraaltje
Hoewel een spiraaltje een beter noodanticonceptiemiddel kan zijn, wordt het nauwelijks voorgeschreven. Sonia Naik, gynaecologe aan het Sitaram Bhartia Institute of Science and Research in New Delhi, zegt dat een spiraaltje weliswaar effectief is, maar niet altijd aan te raden. “De anticonceptiemethode hangt af van de unieke situatie en voorgeschiedenis van een meisje,” zegt ze. “Bij jonge meisjes, bijvoorbeeld, is casual seks heel gewoon. Je kunt Copper-T om een paar redenen niet aanraden.” Naik legt uit dat een van de manieren waarop het spiraaltje werkt is door het veroorzaken van ontsteking van het baarmoederslijmvlies – de binnenbekleding van de baarmoeder waar het embryo wordt geïmplanteerd. “Ontsteking van het baarmoederslijmvlies kan later problemen veroorzaken wanneer ze daadwerkelijk proberen zwanger te worden.” Bovendien gaat het spiraaltje tussen de vijf en tien jaar mee. Als deze vrouwen zwanger willen worden, zullen ze het spiraaltje moeten laten verwijderen, wat lastig kan zijn.
De terughoudendheid om in een noodsituatie een spiraaltje voor te schrijven beperkt zich niet tot India; in feite is het een wereldwijd verschijnsel. Uit een onderzoek van Amerikaanse onderzoekers dat in februari in Obstetrics and Gynaecology werd gepubliceerd, bleek dat 85 procent van de artsen in de VS nooit een spiraaltje aanbeveelt voor noodanticonceptie. Vineeta Bal van het Saheli Women’s Resource Centre in Delhi, een feministisch collectief, zegt: “IUD’s bieden ook geen bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen en HIV, dus ze zijn alleen aan te raden voor vrouwen die één stabiele partner hebben.”
Een andere factor die het gebruik van de pil stimuleert, zijn de kosten. Terwijl de anticonceptiepil gemakkelijk verkrijgbaar is voor Rs 50 per pakje, kosten spiraaltjes tussen Rs 300 en Rs 500 in particuliere instellingen. De Indiase regering verstrekt het spiraaltje gratis in haar centra voor gezinsplanning. Het inbrengen van een spiraaltje vereist ook minimaal twee bezoeken aan de arts. “In een land als India, waar noodpillen zonder recept over de toonbank kunnen worden gekocht, heeft het voor vrouwen geen zin om voor een eenmalig gebruik voor een spiraaltje te kiezen,” zegt Cleland.
Geen liefhebbers voor spiraaltje
Afgezien van noodanticonceptie is het spiraaltje ook niet de methode bij uitstek voor langdurige anticonceptie (zie ‘Alternatieve anticonceptiemiddelen’). Volgens gegevens van het Indiase nationale gezinswelzijnsplan bedroeg het gebruik van spiraaltjes in 2011 16 procent – 5,6 miljoen inbrengingen, een daling met één miljoen ten opzichte van het jaar daarvoor. De orale anticonceptiepil, die gedurende 21 dagen in een maand wordt ingenomen, vond 8,3 miljoen acceptanten.
Van alle paren die gebruik maken van het gezinsplanningsprogramma van de regering, koos slechts 6% voor een spiraaltje, tegenover sterilisatie (26%). “De regering heeft de methode niet agressief gepromoot. Mensen die gebruik maken van het controleprogramma van de particuliere sector gebruiken het niet omdat de particuliere sector geen stimulans heeft om het te promoten. Het is goedkoop en gaat minstens drie jaar mee. Privéklinieken willen meerdere bezoeken om geld te verdienen,” zegt Bal.
Suneeta Mittal, hoofd van de afdeling gynaecologie aan het All India Institute of Medical Sciences in Delhi, zegt dat het spiraaltje weliswaar deel uitmaakt van het bevolkingscontroleprogramma van de overheid, maar dat er nauwelijks infrastructuur of opgeleid personeel is om deze hulpmiddelen bij vrouwen in te brengen. “Daarom is het voor de meeste vrouwen niet het favoriete voorbehoedsmiddel,” zegt ze. Gezondheidsactiviste Mira Shiva voegt daaraan toe: “Het is ook niet haalbaar op het platteland vanwege de onhygiënische omstandigheden. Het leidt tot infecties. Je kunt gezondheid niet negeren in de naam van bevolkingscontrole.”
Maar alles is niet slecht. Uit het onderzoek is gebleken dat spiraaltjes een zegen zijn voor zwaardere vrouwen. De morning-after pillen bestaan voornamelijk uit ulipristal acetaat en levonorgestrel. Uit het Princeton-onderzoek bleek dat levonorgestrel over het algemeen niet werkt bij vrouwen met een BMI van 26 kg/m2 of hoger. Ulipristalacetaat kan ondoeltreffend zijn voor mensen met een BMI van 35 of meer. IUD’s zijn even effectief bij vrouwen met een variërend BMI.
Wij zijn een stem voor u; u bent een steun voor ons geweest. Samen bouwen we aan journalistiek die onafhankelijk, geloofwaardig en onbevreesd is. U kunt ons verder helpen door een donatie te doen. Dit zal veel betekenen voor ons vermogen om u nieuws, perspectieven en analyses uit de praktijk te brengen, zodat we samen verandering kunnen brengen.