De gevoelens van anderen' begrijpen: wat is empathie en waarom hebben we het nodig?
Dit is het inleidende essay in onze serie over het begrijpen van de gevoelens van anderen. In dit essay gaan we in op empathie, wat het is, of onze artsen er meer van nodig hebben, en wanneer te veel empathie niet goed is.
Empathie is het vermogen om de emoties van anderen te delen en te begrijpen. Het is een constructie van meerdere componenten, die elk geassocieerd zijn met een eigen hersennetwerk. Er zijn drie manieren om naar empathie te kijken.
Eerst is er affectieve empathie. Dit is het vermogen om de emoties van anderen te delen. Mensen die hoog scoren op affectieve empathie zijn degenen die, bijvoorbeeld, een sterke viscerale reactie vertonen bij het kijken naar een enge film.
Zij voelen zich bang of voelen de pijn van anderen sterk in zichzelf bij het zien van anderen die bang zijn of pijn hebben.
Cognitieve empathie, aan de andere kant, is het vermogen om de emoties van anderen te begrijpen. Een goed voorbeeld is de psycholoog die de emoties van de cliënt op een rationele manier begrijpt, maar niet noodzakelijkerwijs de emoties van de cliënt op een viscerale manier deelt.
Finitief, is er emotionele regulatie. Dit verwijst naar het vermogen om iemands emoties te reguleren. Chirurgen moeten bijvoorbeeld hun emoties onder controle houden als ze een patiënt opereren.
Een andere manier om empathie te begrijpen, is door het te onderscheiden van andere verwante constructen. Empathie impliceert bijvoorbeeld zelfbewustzijn, evenals onderscheid tussen het zelf en de ander. In die zin is het anders dan mimicry, of imitatie.
Veel dieren kunnen tekenen vertonen van mimicry of emotionele besmetting van een ander dier dat pijn lijdt. Maar zonder enig niveau van zelfbewustzijn, en onderscheid tussen het zelf en de ander, is het geen empathie in strikte zin. Empathie is ook iets anders dan sympathie, waarbij men zich betrokken voelt bij het lijden van een ander en wil helpen.
Dat gezegd hebbende, empathie is geen unieke menselijke ervaring. Het is waargenomen bij veel niet-menselijke primaten en zelfs ratten.
Mensen zeggen vaak dat psychopaten geen empathie hebben, maar dit is niet altijd het geval. In feite wordt psychopathie mogelijk gemaakt door goede cognitieve empathische vaardigheden – je moet begrijpen wat je slachtoffer voelt als je hem martelt. Wat psychopaten meestal missen is sympathie. Ze weten dat de ander lijdt, maar het kan ze gewoon niet schelen.
Onderzoek heeft ook aangetoond dat mensen met psychopathische trekken vaak heel goed zijn in het reguleren van hun emoties.
Waarvoor hebben we het nodig?
Empathie is belangrijk omdat het ons helpt te begrijpen hoe anderen zich voelen, zodat we op de juiste manier op de situatie kunnen reageren. Het wordt typisch geassocieerd met sociaal gedrag en er is veel onderzoek waaruit blijkt dat meer empathie leidt tot meer helpend gedrag.
Dit is echter niet altijd het geval. Empathie kan ook remmend werken op sociale handelingen, of zelfs leiden tot amoreel gedrag. Iemand die bijvoorbeeld een auto-ongeluk ziet en overmand wordt door emoties als hij ziet hoe het slachtoffer hevige pijn lijdt, zal wellicht minder geneigd zijn die persoon te helpen.
Zo ook kunnen sterke empathische gevoelens voor leden van onze eigen familie of onze eigen sociale of raciale groep leiden tot haat of agressie tegen degenen die we als een bedreiging zien. Denk aan een moeder of vader die zijn baby beschermt of een nationalist die zijn land beschermt.
Mensen die goed zijn in het lezen van de emoties van anderen, zoals manipulators, waarzeggers of paragnosten, kunnen hun uitstekende empathische vaardigheden ook voor hun eigen voordeel gebruiken door anderen te misleiden.
Intrigerend is dat mensen met hogere psychopathische trekken typisch meer utilitaristische reacties vertonen in morele dilemma’s zoals het voetgangersbrugprobleem. In dit gedachtenexperiment moeten mensen beslissen of ze een persoon van een brug zullen duwen om een trein tegen te houden die op het punt staat vijf anderen te doden die op het spoor liggen.
De psychopaat zou vaker wel dan niet kiezen om de persoon van de brug te duwen. Dit is volgens de utilitaristische filosofie dat het redden van het leven van vijf mensen door het doden van een persoon een goede zaak is. Men zou dus kunnen stellen dat mensen met psychopathische neigingen moreler zijn dan normale mensen – die de persoon waarschijnlijk niet van de brug zouden duwen – omdat zij minder door emoties worden beïnvloed bij het nemen van morele beslissingen.
Hoe wordt empathie gemeten?
Empathie wordt vaak gemeten met zelfrapportagevragenlijsten, zoals de Interpersonal Reactivity Index (IRI) of Questionnaire for Cognitive and Affective Empathy (QCAE).
Deze vragen meestal aan mensen om aan te geven hoeveel ze het eens zijn met stellingen die verschillende soorten empathie meten.
De QCAE heeft bijvoorbeeld uitspraken als: “Het raakt me heel erg als een van mijn vrienden overstuur is”, wat een maat is voor affectieve empathie.
Cognitieve empathie wordt door de QCAE bepaald door waarde te hechten aan een uitspraak als: “Ik probeer ieders kant van een meningsverschil te bekijken voordat ik een beslissing neem.”
Met behulp van de QCAE hebben we onlangs ontdekt dat mensen die hoger scoren op affectieve empathie meer grijze materie hebben, wat een verzameling is van verschillende soorten zenuwcellen, in een gebied van de hersenen dat de anterieure insula wordt genoemd.
Dit gebied is vaak betrokken bij het reguleren van positieve en negatieve emoties door het integreren van omgevingsprikkels – zoals het zien van een auto-ongeluk – met viscerale en automatische lichamelijke sensaties.
We ontdekten ook dat mensen die hoger scoren op cognitieve empathie meer grijze materie hadden in de dorsomediale prefrontale cortex.
Dit gebied wordt typisch geactiveerd tijdens meer cognitieve processen, zoals Theory of Mind, dat is het vermogen om mentale overtuigingen aan jezelf en een andere persoon toe te schrijven. Het gaat ook om het begrijpen dat anderen overtuigingen, verlangens, bedoelingen en perspectieven hebben die verschillen van de eigen.
Kan empathie selectief zijn?
Onderzoek toont aan dat we doorgaans meer empathie voelen voor leden van onze eigen groep, zoals die van onze etnische groep. In een onderzoek werden bijvoorbeeld de hersenen van Chinese en blanke deelnemers gescand terwijl ze naar video’s keken van leden van hun eigen etnische groep die pijn leden. Ze observeerden ook mensen uit een andere etnische groep die pijn hadden.
De onderzoekers ontdekten dat een hersengebied genaamd de anterieure cingulate cortex, dat vaak actief is wanneer we anderen pijn zien lijden, minder actief was wanneer deelnemers leden van etnische groepen die anders zijn dan hun eigen groep, pijn zagen lijden.
Andere studies hebben gevonden dat hersengebieden die betrokken zijn bij empathie minder actief zijn bij het kijken naar mensen in pijn die oneerlijk handelen. We zien zelfs activering in hersengebieden die betrokken zijn bij subjectief plezier, zoals het ventrale striatum, bij het kijken naar een rivaliserend sportteam dat faalt.
Toch voelen we niet altijd minder empathie voor degenen die geen lid zijn van onze eigen groep. In onze recente studie moesten studenten geldelijke beloningen of pijnlijke elektrische schokken geven aan studenten van dezelfde of een andere universiteit. We scanden hun hersenreacties wanneer dit gebeurde.
Hersengebieden die betrokken zijn bij het belonen van anderen waren actiever wanneer mensen leden van hun eigen groep beloonden, maar gebieden die betrokken zijn bij het schaden van anderen waren even actief voor beide groepen.
Deze resultaten komen overeen met waarnemingen in het dagelijks leven. We voelen ons over het algemeen gelukkiger als leden van onze eigen groep iets winnen, maar het is onwaarschijnlijk dat we anderen schaden alleen omdat ze tot een andere groep, cultuur of ras behoren. In het algemeen gaat het bij ingroup bias meer om ingroup love dan om outgroup hate.
In sommige situaties zou het echter nuttig kunnen zijn om minder empathie te voelen voor een bepaalde groep mensen. In een oorlog kan het bijvoorbeeld nuttig zijn om minder empathie te voelen voor mensen die je probeert te doden, vooral als ze ook proberen om jou kwaad te doen.
Om dit te onderzoeken, voerden we een andere studie van hersenbeeldvorming uit. We vroegen mensen om video’s van een gewelddadig videospel te bekijken waarin een persoon onschuldige burgers (ongerechtvaardigd geweld) of vijandelijke soldaten (gerechtvaardigd geweld) neerschoot.
Terwijl ze naar de video’s keken, moesten mensen doen alsof ze echte mensen doodden. We ontdekten dat de laterale orbitofrontale cortex, die typisch actief is wanneer mensen anderen kwaad doen, actief was wanneer mensen onschuldige burgers doodschoten. Hoe meer schuldgevoel deelnemers hadden over het neerschieten van burgers, hoe groter de reactie in dit gebied.
Hetzelfde gebied werd echter niet geactiveerd wanneer mensen de soldaat neerschoten die hen probeerde te doden.
De resultaten geven inzicht in hoe mensen hun emoties reguleren. Ze tonen ook aan dat de hersenmechanismen die typisch betrokken zijn bij het schaden van anderen minder actief worden wanneer het geweld tegen een bepaalde groep als gerechtvaardigd wordt gezien.
Dit zou in de toekomst inzicht kunnen verschaffen in hoe mensen ongevoelig worden voor geweld of waarom sommige mensen zich meer of minder schuldig voelen over het beschadigen van anderen.
Onze empathische hersenen zijn geëvolueerd om zeer adaptief te zijn aan verschillende soorten situaties. Empathie hebben is erg nuttig omdat het vaak helpt om anderen te begrijpen, zodat we hen kunnen helpen of misleiden, maar soms moeten we onze empathische gevoelens kunnen uitschakelen om ons eigen leven en dat van anderen te beschermen.
In het artikel van morgen zal worden gekeken of kunst empathie kan cultiveren.