De Gotiek

GOTHISCHE ARCHITECTUUR

Tegenwoordig beschrijft het woord Gotiek voornamelijk een stijl van Europese architectuur die bloeide van de twaalfde tot en met de zestiende eeuw, hoewel het woord oorspronkelijk lijkt te hebben verwezen naar alle niet-klassieke (Griekse of Romeinse) architectuur.

Gothic architectuur gebruikt spitsbogen en gewelven, vliegende steunberen, smalle spitsen, glas in lood ramen, ingewikkelde traceries, en gevarieerde details; de opwaartse beweging was bedoeld om hemelse aspiratie suggereren.

De woorden Goth en Gothic beschreven ook de Germaanse stammen (b.v., Gothen, Visigoten, Ostrogoten) die Rome plunderden en ook de rest van Europa teisterden in de derde, vierde, en vijfde eeuw. Van deze bron kwamen de woorden ook in de betekenis van barbaars, barbaars en barbaars. In de achttiende eeuw was gotiek in Engeland synoniem geworden met de Middeleeuwen, een periode die in diskrediet was geraakt omdat ze als chaotisch, onverlicht en bijgelovig werd beschouwd. Critici uit de Renaissance geloofden ten onrechte dat de gotische architectuur door de Germaanse stammen was geschapen en beschouwden haar als lelijk en barbaars. Deze onjuiste toeschrijving duurde voort tot in de achttiende eeuw.

Als gevolg van een opleving van de belangstelling voor de Middeleeuwen beleefde de gotiek aan het eind van de achttiende eeuw een opleving; Horacealpole bouwde Strawberry Hill om tot een middeleeuws kasteel en William Beckford spendeerde een fortuin aan zijn middeleeuwse, uitvoerige imitatie, Fonthill Abbey. In de negentiende eeuw bloeide deze op en werden in heel Engeland gotische gebouwen gebouwd.

GOTHISCHE LITERATUUR

De Engelse gotische roman begon met The Castle of Otranto (1765) van Horace Walpole, dat enorm populair was en snel door andere romanschrijvers werd nagevolgd en al snel een herkenbaar genre werd. Voor de meeste moderne lezers is Het kasteel van Otranto echter saai leesvoer; met uitzondering van de schurk Manfred zijn de personages nietszeggend; de actie verloopt in een snel tempo zonder nadruk of spanning, ondanks de bovennatuurlijke manifestaties en de vlucht van een jong meisje door donkere gewelven. Maar hedendaagse lezers vonden de roman opwindend origineel en spannend spannend, met zijn afgelegen omgeving, zijn gebruik van het bovennatuurlijke en zijn middeleeuwse attributen, die allemaal zo vaak zijn geïmiteerd en slecht zijn nagebootst dat ze stereotypen zijn geworden. Het genre ontleent zijn naam aan de middeleeuwse of gotische setting van Otranto; vroege schrijvers van gotische romans hadden de neiging hun romans af te spelen in afgelegen tijden zoals de Middeleeuwen en op afgelegen plaatsen zoals Italië (Matthew Lewis’s The Monk,1796) of het Midden-Oosten (William Beckford’s Vathek, 1786).

Wat een werk Gotisch maakt, is een combinatie van ten minste enkele van deze elementen:

  • een kasteel, ruïne of intact, spookachtig of niet,
  • ruine gebouwen die sinister zijn of die een aangename melancholie opwekken,
  • dungeons, ondergrondse gangen, crypten, en catacomben die, in moderne huizen, spookachtige kelders of zolders worden,
  • labyrinten, donkere gangen, en wenteltrappen,
  • schaduwen, een straal maanlicht in de duisternis, een flikkerende kaars, of de enige bron van licht die uitvalt (een uitgeblazen kaars of een elektrische storing),
  • extreme landschappen, zoals ruige bergen, dichte bossen, ijzige woestenijen, en extreem weer,
  • vrouwen en voorouderlijke vervloekingen,
  • magie, bovennatuurlijke manifestaties, of de suggestie van het bovennatuurlijke,
  • een door passie gedreven, eigenzinnige schurk-held of schurk,
  • een nieuwsgierige heldin die de neiging heeft flauw te vallen en gered moet worden – vaak,
  • een held wiens ware identiteit tegen het einde van de roman wordt onthuld,
  • verschrikkelijke (of angstaanjagende) gebeurtenissen of de dreiging van dergelijke gebeurtenissen.

De Gothic creëert gevoelens van somberheid, mysterie en spanning en neigt naar het dramatische en sensationele, zoals incest, duivels, en naamloze verschrikkingen. De meesten van ons herkennen de Gothic onmiddellijk (zelfs als we de naam niet kennen) wanneer we het tegenkomen in romans, poëzie, toneelstukken, films en TV series. Voor sommigen onder ons – en ik reken mezelf daartoe – is het vooruitzicht om veilig angst of horror te ervaren opwindend en plezierig.

Elementen van de Gothic hebben hun weg gevonden in de mainstream schrijven. Ze zijn te vinden in Sir Walter Scott’s romans, Charlotte Bronte’s Jane Eyre, en Emily Bronte’s Wuthering Heights en in Romantische poëzie zoals Samuel Coleridge’s “Christabel,” Lord Byron’s “The Giaour,” en John Keats’s “The Eve of St. Agnes.” De neiging tot het macabere en bizarre die voorkomt bij schrijvers als William Faulkner, Truman Capote en Flannery O’Connor wordt Zuidelijke Gotiek genoemd.

DE DEFINITIE VAN DE OXFORD ENGLISH DICTIONARY

De Oxford English Dictionary (OED) geeft niet de literaire betekenis van Gothic, maar wel de andere betekenissen die ik heb besproken. De OED verschilt van de woordenboeken die wij meestal gebruiken; het geeft een historisch overzicht van woorden, dat wil zeggen, het vermeldt de eerste verschijning van een woord in het Engels en geeft een overzicht van het gebruik en de veranderingen in de loop van de tijd. Ik heb de relevante definities van Gothic bijgevoegd voor degenen die geïnteresseerd zijn in woorden en taal of die gewoon nieuwsgierig zijn.

Data voor wanneer een woord voor het eerst op schrift verscheen komen uit de OED tenzij ik anders vermeld.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.