Diepteperceptie
Het vermogen om visueel de afstand tussen objecten te bepalen.
We kunnen de relatieve afstand tussen objecten op twee verschillende manieren bepalen. Voor de ene manier hoeven we maar met één oog te kijken, voor de andere manier hebben we twee ogen nodig. Als iets ver van ons af is, vertrouwen we op monoculaire signalen, waarvoor we maar één oog hoeven te gebruiken. Voor voorwerpen dichterbij gebruiken we zowel monoculaire signalen als binoculaire signalen, waarvoor we beide ogen nodig hebben.
Het vermogen om diepte waar te nemen lijkt al vroeg in ons leven aanwezig te zijn. Onderzoek met zuigelingen heeft uitgewezen dat baby’s vanaf twee maanden diepte kunnen waarnemen. Daarvóór kunnen ze dat misschien niet, deels vanwege zwakke oogspieren die hen niet in staat stellen binoculaire diepte-indicatoren te gebruiken.
Monoculaire diepte-indicatoren. Psychologen hebben twee verschillende soorten monoculaire signalen geïdentificeerd. De ene komt om de hoek kijken wanneer we de oogspieren gebruiken om de vorm van de ooglens te veranderen en zo op een voorwerp scherp te stellen. We maken gebruik van de mate van spierspanning om feedback te geven over de afstand.
Een tweede soort monoculaire cue heeft te maken met externe visuele stimuli. Deze cues staan in de tabel hieronder. Kunstenaars gebruiken deze visuele signalen om tweedimensionale schilderijen realistisch te laten lijken. Deze signalen kunnen nu voor de hand liggend lijken, maar artistieke weergaven van vroeger dan ongeveer de zestiende eeuw lijken vaak vervormd omdat kunstenaars nog niet alle technieken hadden ontwikkeld om deze visuele signalen vast te leggen.
Binoculaire signalen. Binoculaire signalen vereisen dat we beide ogen gebruiken. Eén aanwijzing maakt gebruik van het feit dat wanneer we met beide ogen naar een voorwerp in de buurt kijken, we onze ogen samenbrengen; de spierspanning die gepaard gaat met het kijken naar voorwerpen in de buurt geeft ons informatie over hun afstand. De tweede binoculaire aanwijzing betreft retinale dispariteit. Dit betekent dat elk oog (of, meer specifiek, het netvlies van elk oog) een lichtjes verschillend perspectief heeft. Het kleine verschil in verschijning van een voorwerp in elk oog wanneer we ernaar kijken, geeft ons verdere informatie over diepte. Kinderkijkers produceren een driedimensionaal beeld dat diepte heeft omdat elk oog een iets ander beeld te zien krijgt. In de natuurlijke wereld zijn binoculaire signalen vanwege de relatief kleine afstand van de ene pupil tot de andere (ongeveer 6,5 centimeter) alleen effectief voor objecten die zich binnen een straal van 455 meter van de kijker bevinden.
Dieren met ogen aan de voorkant van het gezicht, zoals primaten, zullen in staat zijn om binoculaire diepte signalen te gebruiken omdat de twee ogen bijna, maar niet helemaal, dezelfde scène zien; aan de andere kant, dieren met ogen aan de zijkant van de kop, zoals de meeste vogels, zullen minder in staat zijn om binoculaire signalen te gebruiken omdat de visuele velden van de twee ogen niet veel overlappen en elk oog ziet verschillende scènes.
| MONOCULAR CUE-HOW IT WORKS | |
| Perspectief vanuit de lucht | Voorwerpen die dichtbij zijn, lijken scherper en helderder; voorwerpen die ver weg zijn, lijken waziger. |
| Hoogte in vlak | Voorwerpen die verder weg zijn, lijken hoger in de visuele scène. |
| Interpositie | Objecten die dichterbij zijn, blokkeren objecten die verder weg zijn. |
| Lineair perspectief | Lijnen die evenwijdig lopen (bijv, spoorrails) lijken in de verte op een punt uit te komen. Hoe verder de lijnen, hoe dichter ze bij elkaar liggen. |
| Motion Parallax | Wanneer u beweegt en u fixeert zich op een plek, lijken voorwerpen die dichter bij u zijn dan die plek te bewegen in de richting tegengesteld aan uw beweging; voorwerpen die verder weg zijn dan die plek lijken te bewegen in dezelfde richting als u beweegt. |
| Relatieve grootte | Als twee voorwerpen even groot zijn, is het dichterbij gelegen voorwerp groter. |