Er is geen “Ik ben” in het Hebreeuws
Privacy & Cookies
Deze site maakt gebruik van cookies. Door verder te gaan, gaat u akkoord met het gebruik ervan. Meer informatie, inclusief hoe u cookies kunt beheren.
Er is geen Ik ben in het Hebreeuws. Nou ja, niet helemaal…
Gewikkeld in een gesprek enige tijd geleden op Google+ over een vers in de Bijbel die vaak wordt vertaald in de trant van “wees stil en weet dat ik God ben” (Psalm 46:10). Het “wees stil” gedeelte is eigenlijk meer als “laat los”, maar dat is niet het gedeelte waar ik het nu over wilde hebben.
Iemand zei tegen me: “Ik heb het altijd mooi gevonden dat ik ben en God naast elkaar staan in deze zin.” (Voor degenen die niet bekend zijn met de verwijzing – er is een plaats in de Bijbel waar God naar zichzelf verwijst in een woord dat in het Engels is vertaald als “Ik ben”, dus het staat bekend als een van Zijn namen. Het is in een gesprek tussen God en Mozes.)
Het punt is, dat het stukje dat in Psalm 46:10 vertaald is als “Ik ben God” niet het woord gebruikt dat God in dat gesprek met Mozes gebruikte. Het gebruikt de veel normalere manier om te zeggen “Ik ben X” in het Hebreeuws, wat letterlijk is: “IK X.” We hebben alleen geen “ben”. We hebben geen “zijn” in de tegenwoordige tijd. Als ik in het Hebreeuws wil zeggen “Ik ben een vrouw”, dan zeg ik “Ik vrouw”. (We hebben ook geen “a”, maar dat is een ander verhaal.) Als ik je wil zeggen dat je slim bent, zeg ik “jij slim”.
Dat stukje in het gesprek tussen God en Mozes – dat is een ongebruikelijk gebruik. Het woord dat daar wordt gebruikt is letterlijk het werkwoord “zijn” in de toekomstige tijd, poëtisch gebruikt als tegenwoordige tijd. Mozes, als God hem naar Egypte stuurt om de Israëlieten uit de slavernij te bevrijden, zegt: maar zij zullen willen weten wie mij gestuurd heeft, zij zullen uw naam willen weten, wat zal ik hun vertellen? en God zegt: Ik zal zijn wie Ik zal zijn. Zeg hun dat “Ik zal zijn” u gezonden heeft (Exodus 3:14). Ik kibbel niet over de “Ik ben” vertaling als zodanig, maar wijs er alleen op dat dit gebruik eenmalig is en dat het niet in elk vers voorkomt waarin “Ik ben” in de Engelse vertaling voorkomt. De meeste zullen alleen het woord “ik” hebben (ofwel “ani” of “anokhi”) zonder enig werkwoord.
Dus de zin in Psalm 46:10 die vertaald is als “Ik ben God” luidt in het Hebreeuws: “anokhi elohim” – het woord “anokhi” betekent “ik” en het woord “elohim” betekent God. Een woord voor woord vertaling zou luiden: Ik God.
einde van de Hebreeuwse les.
P.S. In de commentaren ontstond een heel interessante discussie over een specifiek geval, toen Jezus zei: “Voordat Abraham was, ben Ik” – wat was daar precies aan de hand waardoor zijn toehoorders Hem beschuldigden van godslastering? Ik kon niet inzien hoe het “Ik ben” gedeelte het op zichzelf zou hebben gedaan (vanwege wat ik eerder probeerde uit te leggen over het gebruik van “Ik ben” in het Hebreeuws).
Dit is de conclusie waartoe ik uiteindelijk ben gekomen:
Misschien dat wat zijn toehoorders het verband zou hebben doen leggen met het “Ik ben” van Exodus 3 (en dus een aanspraak op goddelijkheid) is dat de zin vreemd is geformuleerd – het lijkt eigenaardig (in elke taal, denk ik) om te zeggen “vóór …., ben ik” – het is vreemd om een verklaring in tegenwoordige tijd te hebben na een “vóór…” bijzin. Dus misschien is dat wat hun aandacht vestigde op zijn gebruik van de uitdrukking “Ik ben”, en dan zouden ze het verband hebben gelegd met de verwijzing naar Exodus 3. (want zijn toehoorders waren Joods en zouden daar, in die tijd, mee vertrouwd zijn geweest). (10.10.2017 edit to add: en ook, in het Grieks is het dezelfde bewoording als hoe de Septuagint dat stukje in Exodus vertaalt, dus voor zijn toehoorders zou het zeer luide bellen hebben doen rinkelen.)
Wat was mijn punt? vroeg iemand me privé, en vroeg zich af of ik probeerde te zeggen dat Jezus geen goddelijkheid claimde. Maar daar ging dit bericht niet over, en de hele discussie over die specifieke gelegenheid waarbij hij sprak over het bestaan vóór Abraham – dat was een zijspoor dat in de commentaren naar voren kwam. Het was niet mijn bedoeling om daar een punt van te maken. In ieder geval, zoals ik in de commentaren zei: “Maar of deze interpretatie nu juist is of niet, het lijkt me duidelijk dat hij hoe dan ook beweerde God te zijn – ik denk dat zeggen dat hij bestond voor Abraham voldoende was om de reactie die hij kreeg te verklaren.”
P.S. Ik wil graag duidelijk maken dat ik geen verantwoordelijkheid neem voor wat mensen in de commentaren zeggen. Het laten staan van een reactie betekent niet dat ik goedkeur wat daar gezegd wordt. Ik heb gewoon niet de tijd om in te gaan op elk punt dat iemand naar voren brengt – ik heb andere eisen aan mijn tijd, en net als iedereen heb ik maar 24 uur in een dag 🙂