feiten over Amoebe

feiten over Amoebe

Sharing is caring!

Wat is Amoebe?

Amoebe (meervoud amoebe/amoebe) is een groep primitieve protisten. Van de grote familie der amoeben is de Amoeba proteus waarschijnlijk het bekendste lid – veel voorkomend in klaslokalen en onderzoekslaboratoria.
Amoeba proteus is bekend om de manier waarop hij zich voortbeweegt, een primitieve kruipende manier – door het uittrekken en intrekken van “valse voeten” (of pseudopods) over uiteenlopende substraten. Amoeba proteus heeft geen vaste vorm – hij verandert voortdurend doordat hij zijn pseudopodiën uitschuift.
Het vermogen zich voort te bewegen door middel van pseudopoden is het gemeenschappelijke kenmerk van de Amoebe-familie, hoewel sommige er heel anders uitzien dan Amoeba proteus.

Is Amoeba een cel?

Ja, de Amoebe is een eencellig organisme, dat wil zeggen dat één Amoebe uit slechts één reuzencel bestaat.
De Amoebe behoort tot de eukaryote cellen, hetgeen betekent dat hun genetisch materiaal (of DNA) goed georganiseerd is en in een membraan is ingesloten door de vorming van een “kern”. In dit opzicht staat de Amoebe dichter bij de mens (ook eukaryoot) dan bij de bacterie (prokaryoot).

De microanatomie van de amoebe: een amoebe heeft een enkele korrelvormige kern, die het grootste deel van het DNA van het organisme bevat.
Amoebe beweegt en jaagt door pseudopodiën uit te strekken.
Een samentrekkende vacuole wordt gebruikt om het osmotisch evenwicht te handhaven door overtollig water uit de cel te scheiden.
Verschillende voedselvacuolen worden gebruikt om voedseldeeltjes te verteren.
Het cytoplasma kan in twee delen worden verdeeld: een korrelig inwendig endoplasma en een buitenlaag van helder ectoplasma, beide ingesloten door een flexibel plasmamembraan.
Kristallen zijn gecondenseerde afvalstoffen die door de cel worden geproduceerd.

Wat zit er in de “valse voeten” of “pseudopods” van de amoeben?

Een pseudopod is een tijdelijk arm-achtig uitsteeksel dat zich ontwikkelt in de richting van de beweging.
Wanneer de Amoebe zijn pseudopoden uitrekt, herschikken de cytoskeletten (zoals het skeletsysteem van de cellen) in de cel zich en strekken het celmembraan zich uit om de celvorm te veranderen. Zodra de uiteinden van de pseudopoden zich aan het substraat hechten, stroomt het cytoplasma van de cel om de ruimte te vullen, zodat de hele cel zich voortbeweegt.
Onder de microscoop kunt u zien dat de bestanddelen (waaronder de kern en de vacuolen) binnenin de Amoebe vloeiend in elkaar vloeien als in een gel terwijl hij beweegt. Deze vorm van beweging door uitbreiding van het cytoplasma wordt “amoeboïde beweging” genoemd.

Amoeboïde beweging: een amoebe beweegt door zijn pseudopoden uit te strekken.
Onder het plasmamembraan van de pseudopoden bevinden zich georganiseerde cytoskeletten die de kracht genereren om de vormverandering van de cel aan te drijven.

Naast het gebruik van pseudopoden om zich voort te bewegen, gebruiken amoeben ze ook om voedseldeeltjes op te slokken.
Pseudopods zijn niet exclusief voor Amoeben. In feite kunnen de meeste eukaryote cellen hun vorm veranderen door hun cytoskelet te bewegen. Zo kunnen de witte bloedcellen in ons immuunsysteem met pseudopodiën patrouilleren en azen op binnengedrongen bacteriën.

Hoe eet Amoeba proteus?

Amoeba proteus slokt zijn prooi op door middel van een proces dat “fagocytose” wordt genoemd. Terwijl de amoebe zich naar zijn prooi beweegt, reiken zijn pseudopoden uit, omsluiten het voedsel en slokken het op in het celmembraan van de Amoeba proteus door een voedselvacuole te vormen. Dan komen de verteringsenzymen in de vacuole vrij om het voedsel af te breken in kleine voedingsmoleculen die Amoeba proteus kan gebruiken.

Amoeba fagocytose.
De pseudopoden omringen het voedseldeeltje eerst en brengen het dicht bij de Amoeba. Dan opent zich een deel van het celmembraan, zodat het deeltje de cel in kan en in een voedselvacuole terechtkomt, waar het door enzymen wordt verteerd.

Wat is het favoriete voedsel van Amoeba proteus?

Amoeba proteus is een predator van bacteriën, protozoa en algen. Hij kan bijna alle organische voedingsstoffen in zijn habitat eten. Paramecium is waarschijnlijk de bekendste prooi voor Amoeba proteus. Bekijk de video van Amoeba die op paramecia jaagt!

Vertel me meer over de geheimen van Amoeba proteus!

Zeker, Amoeba proteus is een verbazingwekkend schepsel in meerdere aspecten.

Extreem groot genoom

Ten eerste, Amoeba proteus is eukaryoot wat betekent dat zijn genetisch materiaal (DNA) is ingesloten in de kern. Wetenschappers noemen het geheel van DNA-codes in een bepaald organisme het “genoom”. Raad eens hoe groot het genoom van de Amoebe proteus is? Amoebe proteus heeft 290 miljard basenparen (één basenpaar is gelijk aan één DNA-code), waarmee het 100 keer groter is dan het menselijk genoom (3 miljard)!!!
Een van de grootste genomen behoort toe aan een zeer klein schepsel, Amoeba dubia, een neef van Amoeba proteus, heeft 670 miljard basenparen! De grootte van het genoom hangt echter niet samen met het aantal genen.
Amoeba proteus heeft zo’n groot genoom door een extreme replicatie van dezelfde set genen (een klassiek voorbeeld van polyploïdie). Hij kan meer dan 500 chromosomen in een enkele kern hebben. De mens is diploïd en heeft slechts twee kopieën van dezelfde genen (of chromosomen).

Een vergelijking van de grootte van het genoom van verschillende organismen.
Vroeger dacht men dat de grootte van het genoom rechtstreeks verband zou houden met de complexiteit van organismen. Dit is echter niet waar. Sommige eenvoudiger organismen kunnen een nog grotere genoomomomvang hebben dan de soorten op de hogere niveaus van de evolutieboom.
Bij voorbeeld, Amoeba proteus en Amoeba dubia hebben een veel grotere genoomgrootte dan de mens.
Notitie: de genoomgrootte van Amoeba dubia (ook Polychaos dubium genoemd) en Amoeba proteus werd gemeten met de methoden uit de jaren 1960 die de hele cel analyseerden in plaats van afzonderlijke kernen. Het resultaat zou vertroebeld kunnen zijn door het meerekenen van bijdragen van mitochondriaal DNA, mogelijk meervoudige kernen en alles wat de amoebe onlangs heeft opgeslokt.

Contractiele vacuole – uniek organel

Het tweede kenmerk van Amoeba proteus is zijn ingebouwd pompsysteem binnenin de cel, genaamd “contractiele vacuole”. De samentrekkende vacuole is een waterbel in het cytoplasma van Amoeba proteus. Zijn functie is het regelen van het watergehalte van de cel. Aangezien Amoeba proteus een eencellig organisme is, kunnen de watermoleculen vrij in of uit stromen door het semi-permeabele celmembraan via osmose.
Wanneer Amoeba proteus zich verplaatst naar een plek met minder ionen (kunnen mineralen zijn), wordt de omgeving hypotoon voor de cel. Dit betekent dat meer watermoleculen in de Amoeba proteus cel zullen bewegen om een evenwicht te bereiken. Wanneer dit gebeurt, kunnen de samentrekkende vacuolen extra water opslaan en helpen om dit (samen met de afvalstoffen) uit de cel te gooien.
Zonder de samentrekkende vacuolen zou de amoebe kunnen barsten. Het is ongetwijfeld een zeer belangrijk organel met een essentiële functie voor de amoebe, evenals voor veel zoetwater micro-organismen.

Osmoreulation in Amoeba.
De samentrekkende vacuole is de belangrijkste regulator van de osmotische druk in de amoebe (ook in veel eencellige protisten). De samentrekkende vacuole dient als een reservoir om overtollig water in de cellen op te slaan. Zodra het water zijn limiet nadert, beweegt de samentrekkende vacuole en versmelt met het plasmamembraan om water te verdrijven.

Veel microvilli op het celmembraan

Het derde geheim van Amoeba proteus is dat het celmembraan niet zo glad is als het onder de optische microscoop te zien is. In feite zijn aan de buitenkant van het membraan vele microvilli bevestigd (alleen te zien onder een elektronenmicroscoop). Deze microvilli kunnen Amoeba proteus helpen zich aan het oppervlak van het substraat vast te hechten en los te maken.

Hoe groot is de Amoebe proteus ?

Amoeba proteus is een grote protozoön, en hij kan tot 1 mm lang worden (gemiddelde grootte 250-750 µm). De grootte varieert naar gelang van de hoeveelheid voedsel die hij opslokt. Het kan bijna met het blote oog worden gezien (nog steeds erg moeilijk vanwege zijn kleurloze en transparante lichaam).

Grootte van het kleinste insect en twee protozoën ter vergelijking. (A) Megaphragma mymaripenne. (B) Paramecium caudatum. (C) Amoebe proteus. Schaalstreep is 200 μm. Megaphragma mymaripenne, een parasitaire wesp, is het kleinste vliegende insect dat bekend is.

Hoe snel kan de Amoeba proteus zich voortbewegen?

Amoeba proteus kan zich verplaatsen met een snelheid van 2-5 mm per minuut.

Heeft Amoeba proteus ogen?

Nee, Amoeba proteus heeft geen ogen (vergeet niet dat het een eencellige is). Maar, Amoeba proteus kan licht voelen en heeft de neiging zich ervan te verwijderen. Fel licht kan zelfs alle bewegingen plotseling doen ophouden.
De wetenschappers ontdekten dat Amoeba proteus kan reageren op lichtprikkels door reacties in zijn plasmagel, het gelachtige cytoplasma aan de uiteinden van de pseudopodiën. Het licht maakt zijn plasmagel dikker en stijver, en als gevolg daarvan moeilijker te bewegen.
Naast licht kan Amoeba proteus ook andere prikkels waarnemen, zoals chemicaliën, taaiheid, temperatuur, en zelfs een elektrisch veld!

Ook al is de amoebe maar een eencellig organisme, hij kan wel op verschillende omgevingsveranderingen reageren.
(1) De amoebe zal fel licht vermijden. Hij verblijft ook niet in het volslagen donker bij gebrek aan voedsel. De amoebe verkiest een omgeving met weinig licht, zoals in de schaduw van waterplanten of rotsen.
(2) De amoebe kan bepaalde chemische stoffen die giftig zijn waarnemen en vermijden.
(3) Amoebe houdt er niet van om rond te drijven. Als het mogelijk is, hecht hij zich het liefst aan het oppervlak van het substraat.
(4) Amoebe zal obstakels en scherpe voorwerpen vermijden terwijl hij beweegt.
(5) Wanneer wetenschappers een amoebe in een elektrisch veld plaatsen, heeft de amoebe de neiging zich in de richting van de kathode te bewegen.
(6) De amoebe houdt van een temperatuur rond 25oC.

Hoe ademt de Amoeba proteus?

Omdat de Amoebe proteus een eencellig organisme is, kunnen zuurstof en kooldioxide vrij in en uit zijn celmembraan diffunderen. Ook andere stoffen (in water oplosbare moleculen zoals zout) kunnen door osmose door het membraan worden getransporteerd.

Hoe plant Amoeba proteus zich voort?

Meestal plant Amoeba proteus zich ongeslachtelijk voort door een cel in twee cellen te splitsen, een proces dat “binaire splijting” wordt genoemd. Net voordat hij zich voortplant, trekt Amoeba proteus de meeste van zijn pseudopoden terug en vormt zich tot een bal.
Na replicatie van zijn genetisch materiaal (DNA) in de kern, splitst de oorspronkelijke kern van de Amoebe zich om twee dochterkernen te vormen door het proces van Karyokinese. In dit proces condenseren de lange DNA-moleculen zich tot chromosomen (staafvormig) om de scheiding te vergemakkelijken.
Nadat de kern zich in tweeën heeft gedeeld, vindt het proces van Cytokinese plaats, waarbij het cytoplasma in de moedercel zich samenknijpt en zich in twee dochtercellen verdeelt. Dit leidt tot de vorming van de twee dochter-amoebe-cellen, met een kern en een eigen celcytoplasma en organellen. Gewoonlijk kan het gehele proces 30 minuten tot een uur duren.

Twee manieren van amoebe voortplanting: Binaire splijting en meervoudige splijting.
Merendeel van de tijd planten amoeben zich voort door de binaire splijting. Als de omgeving hard wordt, passen amoeben zich aan door meervoudige splijting om de kans op overleven te vergroten.

Er is nog een zeldzame manier voor amoeben om zich voort te planten, genaamd Encystment of Meervoudige Splijting.
Wanneer de amoebe merkt dat de omgeving ongunstig wordt (b.v. gebrek aan voedingsstoffen, te zuur of te veel fel licht), trekt hij zijn pseudopodia terug en laat een beschermende laag (een cyste genoemd) los, gemaakt van een chitine-achtige substantie om zijn celmembraan te bedekken. Deze cyste is in staat om in veel hardere omstandigheden te overleven. Tegelijkertijd vindt in de cyste vele malen mitose plaats, waarbij meer dan twee dochtercellen ontstaan. Wanneer de wand van de cyste scheurt (wanneer de toestand gunstig wordt), komen deze dochtercellen vrij en worden verschillende nieuwe amoeben.
Wanneer de omgeving van bewoning extreem ongunstig wordt, zullen amoeben zich voortplanten door middel van sporen. Deze geslachtelijke voortplanting kan genetische diversiteit creëren en zijn kans om in barre omstandigheden te overleven vergroten.

Waar te zoeken naar Amoeba proteus?

Amoeba proteus verblijft het liefst op de bodem van schoon zoet water. Hij voedt zich met rottende stoffen op de bodem van zoetwaterstroompjes en stilstaande vijvers. U kunt een druppelaar gebruiken om het bodemsediment te verzamelen en naar Amoeba proteus te zoeken.
Amoeba proteus kan ook worden besteld bij natuurvoedingswinkels en is het klassieke exemplaar dat in de klas wordt gebruikt om de pseudopoden in actie te demonstreren.

Waar kunnen de amoeben worden verzameld? Hier zijn enkele foto’s van woonplaatsen waar ik onlangs Amoeba proteus heb aangetroffen.
(A-C) Amoeben houden ervan zich te verstoppen in de bodemafzettingen (zoals bladeren) van helderwatervijvers. (D-E) Ik heb de tang gebruikt om wat rottende bladeren en water met sedimenten in mijn monsterflesje te verzamelen. Ik zal het mee naar huis nemen om onder mijn microscoop naar amoeben en ander vijverleven te zoeken.

Hoe vind je Amoeba proteus onder een optische microscoop?

Amoeben kunnen direct onder een optische microscoop worden waargenomen zonder extra kleurstoffen. Het vergt geduld om Amoeben onder de microscoop te lokaliseren omdat ze doorzichtig zijn (kleurloos), traag bewegen, en zich graag bedekken onder puin of bodemsedimenten.

Amoebes kunnen ook worden bestudeerd met kleurstofkleuring om cellulaire organellen zichtbaar te maken. Hiervoor zijn echter chemicaliën en apparatuur nodig om de dode amoebes te fixeren en te monteren. Als u de details wilt weten, kijk dan op deze link.

Een gekleurd Amoebe proteus glaasje.

Waar moet je op letten onder de microscoop?

Directe waarneming van de Amoeba proteus heeft een belangrijk voordeel omdat de Amoeba proteus nog leeft en actief beweegt wanneer hij onder de microscoop wordt bekeken. Hierdoor kun je zien hoe de vingerachtige uitsteeksels (pseudopodiën) zich verlengen en verkorten als de Amoeben zich verplaatsen of voedseldeeltjes opslokken.

Enkele van de andere organellen die onder de microscoop zichtbaar zijn, zijn:

• Nucleus: De kern is ongeveer 35 µm in doorsnee.
• Contractiele vacuole: De grootte van de contractiele vacuole kan variëren van 20 – 100 µm. Gewoonlijk ziet hij er van binnen helder uit, omdat het eigenlijk een met water gevulde bal is.
• Cytoplasma: De binnenste vloeistof die allerlei organellen en minuscule kristallen bevat.
• Voedselvacuole: De voedsel vacuolen zijn kleiner dan de kern. Hij is ongeveer 20 µm.

De kleur van de voedselvacuole binnenin de Amoeben kan ook de voedingsbronnen in de bewoning aangeven. Het is mij bijvoorbeeld opgevallen dat Amoebes die in het late voorjaar zijn verzameld meer groene deeltjes bevatten (zouden groene algen kunnen zijn) en Amoebes uit het vroege voorjaar meer bruinachtig zijn (geënte bruine diatomeeën).

Voorbeelden van voedselbronnen kunnen van invloed zijn op de kleur van de voedselvacuole van amoeben.

Soms zie je Amoeben in rust en roerloos blijven met een ovale vorm.
Als je een camera of mobieltje op je microscoop hebt gemonteerd, zijn de langzaam bewegende Amoebes uitstekende modellen om je vaardigheden op het gebied van microfotografie en het maken van video’s te oefenen.

Ik zag glimmende deeltjes in Amoeba proteus. Wat is dat?

Een ander kenmerk dat je gemakkelijk kunt waarnemen is de overvloed aan kristalachtige insluitsels binnenin Amoeba proteus. De meeste kristallen van Amoeba proteus zijn in een bi-piramidale vorm. Deze kristallen zitten in vacuolen en zijn samengesteld uit triureet, een stikstofhoudend afvalproduct. Andere soorten Amoeben hebben hun kristallen in andere vormen, zoals bollen, platen, en zelfs croissantvormige kristallen.
Hier volgen enkele voorbeelden van kristallen bij verschillende soorten Amoeben.

Kristallen bij verschillende soorten Amoeben.
Bron: https://www.arcella.nl/inclusions/

Sommige grote Amoeben hebben ook glycogeenlichamen om hun voedingsreserve in op te slaan. Deze glycogeenlichamen zijn glanzende sferoïden en variëren in grootte. Glycogeen is een vorm van suiker en in ons lichaam slaan we glycogeen op in de lever en de spieren.
Wanneer de amoebe grote hoeveelheden kiezelwieren verteert, kun je zelfs de oliedruppeltjes binnenin de cel van de amoebe zien. Dit komt omdat sommige diatomeeën kleine olieproducenten zijn!
Sommige grote amoeben bevatten bacteriën en kleine groene algen in hun cytoplasma. Deze organismen hebben een symbiotische relatie met hun gastheer en worden “endosymbionten” genoemd. Zo kunnen groene algen binnenin extra energie leveren aan hun gastheer (de amoebe), waardoor de amoebe in voedselarme omgevingen kan leven.

Lijken andere amoeben ook op Amoeba proteus?

Het antwoord is nee. De familie der Amoeben omvat zeer diverse leden met meer dan 15.000 beschreven soorten. Hoewel zij één kenmerk gemeen hebben – voortbewegen door pseudopoden, kunnen zij totaal verschillend zijn in vorm en grootte.

Neven van Amoebe proteus
(A) Pelomyxa is een geslacht van reusachtige amoeboïden, gewoonlijk 500-800 μm maar soms tot 5 mm lang. (B) Thecamoeba. Het lichaam van Thecamoeba vormt vaak een gerimpelde cornucopia-vorm. (C) Vampyrella dankt zijn naam aan de manier waarop het zich voedt. Vampyrella kleeft zich vast aan zijn slachtoffers (meestal algen), maakt een groot gat in de celwand van de alg en zuigt de protoplast van de alg op. (Credit: Pelomyxa and Thecamoeba – eol.org ; Vampyrella – Sebastian Hess)

Amoeben kunnen in twee grote groepen worden verdeeld: naakte amoeboïden (subklasse: Gymnamoebae) en gepelde amoeboïden (subklasse: Testacea).
De amoeben met zachte, gelachtige cellichamen, zoals Amoeba proteus, Pelomyxa, Thecamoeba, en Vampyrella, zijn alle naakte amoeboïden.
Verrassend genoeg maken sommige soorten Amoeben beschermende schelpen, die “testen” worden genoemd, rond hun cellen. Sommige Amoeben met schelpen maken de testen geheel zelf en het materiaal kan bestaan uit organische stoffen, kiezelhoudende (siliciumdioxide bevattend) of kalkhoudende (calciumcarbonaat bevattend) bestanddelen die door de Amoeben worden geproduceerd. Deze proeven worden autogene proeven genoemd.
Sommige Amoeben met schelp bereiden hun proeven voor door sedimentdeeltjes om zich heen te verzamelen en deze minerale deeltjes aan elkaar te lijmen met slijmbestanddelen die uit de cellen worden afgescheiden. Deze proeven worden xenogene proeven genoemd.

Links: Schelp van Difflugia acuminata: de xenogene test (ongeveer 300 µm lang) die bestaat uit minerale deeltjes die aan elkaar worden gelijmd met afscheidingsstoffen uit de cel zelf. (Credit: Deuterostome op wiki); Rechts: De autogene test (ongeveer 100 µm in diameter) van Arcella discoides, bestaande uit organische plaatjes geproduceerd door de cel. (Credit: Frank Fox op wiki)

Deze gepelde amoeben kunnen met dezelfde methoden worden verzameld als naakte amoeben. Maar omdat de dekglaasjes gemakkelijk kunnen breken, moet je voorzichtig zijn wanneer je ze onder de microscoop onderzoekt. Het gewicht van het dekglaasje kan de proeven van gepelde amoeben doen breken. Gebruik microscoopglaasjes met een enkele holte of doe wat dotjes vaseline onder de hoeken van het dekglaasje om deze beestjes meer ruimte te geven.

Waar komt de naam “Amoebe” vandaan?

Amoeba proteus dankt zijn naam aan twee Griekse woorden; “amoibe” dat verandering betekent en “proteus” dat zeegod betekent. De Griekse betekenis beschrijft deze microbe als de ZeegodProteus die een voortdurend veranderende vorm heeft.

Illustratie van Proteus door Andrea Alciato uit The Book of Emblems (1531)

Hoe wordt Amoebe geclassificeerd?

Amoeben behoren tot het Rijk der protisten (een protist is elk eukaryotisch organisme dat geen dier, plant of schimmel is). In termen van classificatie verandert de positie van amoeben echter net als hun vorm – voortdurend.
In de begintijd, toen de microscopie de enige manier was om de micro-organismen te karakteriseren, werden de amoeben ingedeeld in het Phylum Sarcodina met verschillende andere soorten zoals Heliozoa. Toen de moleculaire fylogenetica (een soort indelen aan de hand van het genetisch materiaal) zijn intrede deed, behoren amoeben nu tot het phylum Amoebozoa. We moeten echter niet vergeten dat de classificatie van de protisten momenteel sterk ter discussie staat.

Heliozoa staat algemeen bekend als zonnediertjes. Persoonlijk noem ik het liever een microscopisch kleine “Uni” (zee-egel in het Japans)!

Ik heb gehoord dat Amoeben menselijke hersenen kunnen eten. Is dat waar?

Helaas, het is waar. Hoewel de meeste amoeben onschadelijk zijn voor de mens, kunnen sommige zeldzame soorten parasitisch zijn in het menselijk lichaam.
Naegleria fowleri, in de volksmond bekend als de “hersenetende amoebe”, leeft in zoetwatervijvers of beken in warme geografische gebieden. Naegleria fowleri heeft twee flagellen (als staarten) zodat het in het water kan zwemmen. Meestal leeft Naegleria fowleri vrij en eet het bacteriën. In zeer zeldzame gevallen kan Naegleria fowleri via de neus worden ingeademd en naar de hersenen gaan, waar het een dodelijke ziekte veroorzaakt die Naegleriasis heet.
Eigenlijk is een geval van hersen-etende amoebe bevestigd in het Tampa-gebied, volgens het Florida Department of Health op 6 juli 2020. Gerelateerd nieuws kunt u hier vinden.

Naegleria fowleri (algemeen aangeduid als de “hersenetende amoebe”) is een vrij levende microscopische amoebe. In een bepaalde fase van zijn levenscyclus kan de Naegleria fowleri door twee flagella zwemmen. (Bron: CDC – https://www.cdc.gov/parasites/naegleria/)

Wist u dat?

Amoebe Proteus, Euglena, Tardigrade, en Paramecium caudatum zijn de meest bestudeerde microwezens in klaslokalen en laboratoria.

Referentie

DOGS – Database Of Genome Sizes: https://services.healthtech.dtu.dk/
Monaco Nature Encyclopedia – Amoeba proteus door Giorgio Venturini en Mario Beltramini: https://www.monaconatureencyclopedia.com/amoeba-proteus/
Amoeba proteus – Een diepgaande kijk op de protist, Amoeba proteus: https://davidwangblog.wordpress.com/
Microbus: https://microscope-microscope.org/pond-water-critters-protozoan-guide/sarcodina/amoeba-proteus/
Microwereld – wereld van amoeboïde organismen: https://www.arcella.nl/
“Amoeben zijn meer dan alleen maar klodders” door Wim van Egmond: http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/indexmag.html?http://www.microscopy-uk.org.uk/mag/artsep01/shelled.html
Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Amoeba_proteus
“De aard van de reactie op licht bij Amoeba proteus (Leidy)” door S. O. Mast. Gepubliceerd in Zeitschrift für vergleichende Physiologie volume 15, pages139-147(1931)
“Amoebae: Protists Which Move and Feed Using Pseudopodia” door David J. Patterson.

Genoomgrootte:
http://www.genomenewsnetwork.org/articles/02_01/Sizing_genomes.shtml
https://ib.bioninja.com.au/standard-level/topic-3-genetics/32-chromosomes/genome-size.html
http://book.bionumbers.org/how-big-are-genomes/