Het gecompliceerde verhaal achter Jane Fonda’s ‘Hanoi Jane’ bijnaam
Toen de acteur Jane Fonda werd gearresteerd in Washington, D.C., op 11 oktober, tijdens een demonstratie voor actie tegen klimaatverandering, maakte het deel uit van een lange geschiedenis van activisme door de acteur.
Fonda’s activisme kwam vorig jaar ook in het nieuws, met het debuut van een documentaire over het onderwerp – evenals toen toen-Today-presentatrice Megyn Kelly de acteur uitriep voor een berucht moment in haar verleden, een die een gecompliceerde achtergrondgeschiedenis heeft.
De vete tussen Kelly en Fonda begon in september van 2017, toen Fonda verscheen op NBC’s Today-show om met Kelly te praten over haar film, Our Souls at Night. Tijdens het optreden, sloot Fonda de gastheer voor het vragen over haar geschiedenis met cosmetische chirurgie. Fonda heeft sindsdien kritiek geuit op Kelly voor het ter sprake brengen van plastische chirurgie die dag, en zei in een interview van januari 2018 met Variety dat Kelly’s vraag liet zien “dat ze niet zo’n goede interviewer is.” Fonda maakte ook grappen over Kelly tijdens een verschijning op Today begin 2018, toen haar Grace & Frankie costar Lily Tomlin een scheur maakte over het kennen van Fonda vóór haar “eerste facelift.”
Kelly voegde brandstof toe aan het vuur Jan. 22, 2018, in een on-air monoloog, door te zeggen dat ze niet “in de markt is voor een les van Jane Fonda over wat wel en niet gepast is.” Vervolgens viel ze Fonda aan vanwege haar verleden als Vietnamoorlog demonstrant, waarmee ze het patriottisme van de acteur in twijfel trok. “Dit is tenslotte een vrouw die synoniem is met verontwaardiging. Kijk naar haar behandeling van onze militairen tijdens de Vietnam oorlog. Veel van onze veteranen noemen haar nog steeds ‘Hanoi Jane’ dankzij haar radio-uitzendingen die probeerden Amerikaanse troepen te schande te maken, “zei ze.
Kelly groef in dit deel van Fonda’s verleden, evenals haar weigering om plastische chirurgie te bespreken, voor meer dan drie minuten op Today.
“Trouwens, zegt nog steeds dat ze ‘niet trots’ is op Amerika,” zei Kelly. “Dus de morele verontwaardiging is een beetje veel. Ze heeft haar plastische chirurgie naar buiten gebracht. Ze zei dat ze de benarde situatie van oudere vrouwen in Amerika wilde bespreken. En eerlijk gezegd heeft ze niet het recht om iemand de les te lezen over wat als beledigend kan worden beschouwd.”
Het verleden waar Kelly naar verwees kan worden teruggevoerd tot 1972, toen de oorlog in Vietnam al ruwweg een decennium woedde.
Met wat alom werd gezien als een gebrek aan vooruitgang in de oorlog, leidde de voortzetting ervan tot wijdverspreide protesten in de VS. Het was rond die tijd dat Fonda haar politieke activisme uitsluitend richtte op de anti-oorlogsbeweging. Tegen die tijd was ze een prominente filmster, bekend om haar optredens in veelgeprezen films als Klute, Barefoot in the Park, Barbarella en They Shoot Horses Don’t They? Nadat ze zich in de jaren ’60 had ingezet voor de Indianen en de Black Panthers, stortte Fonda zich op het protest tegen de oorlog in Vietnam, eerst met de oprichting van de “Free Army Tour” (FTA) met acteur Donald Sutherland in 1970. FTA was een anti-oorlog show ontworpen om Bob Hope’s USO tour te contrasteren, een tour langs militaire bases aan de westkust en praten met soldaten voordat ze werden uitgezonden naar Vietnam.
Lees meer: Van ‘Hanoi Jane’ tot de training: A Brief History of Jane Fonda’s Activism
In 1972 ging Fonda op tournee door Noord-Vietnam in een controversiële reis die het beroemdste – of beruchtste – deel van haar activistische carrière zou worden, en leidde tot haar de bijnaam “Hanoi Jane.” Tijdens haar verblijf in Vietnam verscheen Fonda in 10 radioprogramma’s om zich uit te spreken tegen het beleid van het Amerikaanse leger in Vietnam en om piloten te smeken te stoppen met het bombarderen van niet-militaire doelen. Het was tijdens die reis dat een foto werd genomen van haar zittend op een luchtafweerkanon in Hanoi, waardoor het leek alsof ze Amerikaanse vliegtuigen zou neerschieten.
Op dat moment veroorzaakte Fonda’s publieke kritiek op het Amerikaanse leiderschap massale verontwaardiging onder Amerikaanse functionarissen en oorlogsveteranen. Volgens de Washington Post zagen sommige wetgevers haar protesten als verraad, en de Veterans of Foreign Wars riepen op Fonda als verrader te berechten. Op een gegeven moment overwoog de wetgevende macht van de staat Maryland haar en haar films uit de staat te verbannen.
Aan de andere kant was het anti-oorlogsgevoel dat Fonda ging belichamen relatief wijdverbreid onder de Amerikaanse bevolking van die tijd, en, zoals filmmaker Lynn Novick het formuleerde in haar bespreking van de recente documentaireserie The Vietnam War, sommige veteranen “denken dat ze moedig was door naar Hanoi te gaan en een standpunt in te nemen, ook al waren ze het niet eens met alles wat ze te zeggen had.” Recentere wetenschappers hebben ook benadrukt hoe het idee van “Hanoi Jane” veel verder is gegroeid dan Fonda’s eigenlijke acties tijdens die tumultueuze periode.
Sindsdien heeft Fonda zich herhaaldelijk verontschuldigd voor de “Hanoi Jane” foto, en verduidelijkt dat haar acties tijdens de Vietnam-oorlog een protest waren tegen de Amerikaanse regering en niet tegen soldaten. Ze sprak over de foto in haar memoires uit 2005 My Life So Far:
Hier is mijn beste, eerlijke herinnering van wat er gebeurde. Iemand (ik weet niet meer wie) leidt me naar het kanon, en ik ga zitten, nog steeds lachend, nog steeds applaudisserend. Het heeft allemaal niets te maken met waar ik zit. Ik denk er zelfs nauwelijks over na waar ik zit. De camera’s flitsen. Ik sta op, en terwijl ik met de vertaler terugloop naar de auto, dringt de implicatie van wat er zojuist is gebeurd tot me door. Oh, mijn God. Het zal erop lijken dat ik probeerde Amerikaanse vliegtuigen neer te schieten! Ik smeek hem, “Je moet er zeker van zijn dat die foto’s niet gepubliceerd worden. Alsjeblieft, je kan ze niet laten publiceren.” Men verzekert mij dat het geregeld zal worden. Ik weet niet wat ik anders moet doen. Het is mogelijk dat de Vietnamezen het allemaal gepland hadden. Ik zal het nooit weten. Als ze dat deden, kan ik het ze echt kwalijk nemen? De verantwoordelijkheid stopt hier. Als ik gebruikt werd, liet ik het gebeuren. Het was mijn fout, en ik heb er een zware prijs voor betaald en betaal die nog steeds.
Nauwelijks een halve eeuw later zijn sommige veteranen nog steeds niet blij met Fonda’s acties in 1972. In 2015 protesteerden ongeveer 50 veteranen tegen haar optreden in het Weinberg Center for the Arts in Frederick, Md., met borden waarop stond: “Forgive? Misschien. Vergeten? Never.”
Fonda vertelde de menigte dat ze probeert open gesprekken met veteranen te onderhouden, volgens de Frederick News-Post.
“Waar mogelijk probeer ik met veteranen te gaan zitten en met hen te praten, omdat ik het begrijp en het maakt me zei,” zei ze. “Het doet me pijn en het zal tot in mijn graf dat ik een enorme, enorme fout heb gemaakt waardoor veel mensen dachten dat ik tegen de soldaten was.”
Schrijf naar Mahita Gajanan op [email protected].