Hoe Ravi Shankar brak met Maharishi Mahesh Yogi en Sri Sri werd
Ravi Shankars eerste grote kennismaking met georganiseerde spiritualiteit was een lezing van Maharishi Mahesh Yogi, die hem meteen wist te waarderen. Voor hij het wist, werd hij naar Zwitserland gebracht en reisde hij de wereld rond met zijn goeroe.
Sri Sri herinnerde zich zijn dagen met Mahesh Yogi als volgt: “Ik was bezig met het bestuderen van de Veda’s en hij organiseerde deze Vedische Wetenschapsconferenties door het hele land. Er kwamen zoveel wetenschappers en geleerden en ik woonde een van de bijeenkomsten bij. Hij haalde me gewoon op van één van deze conferenties en zei: ‘Jij komt met mij mee.’ Hij vroeg me om voor een maand of zo naar Zwitserland te komen en toen bleef hij maar verlengen. Die ene maand werd bijna een jaar. Maar ik was nog steeds geïnteresseerd in het doen van mijn formele graad. Dus zo is het begonnen. Ik organiseerde verschillende dingen: yagya, conferenties over Vedische Wetenschap, Ayurveda.”
MN Chakravarti, een voormalig leraar van Maharishi’s Transcendente Meditatie, die Ravi die jaren goed kende, had een ander verhaal te vertellen. Volgens hem had Sri Sri in 1975, toen hij ongeveer twintig jaar oud was, een TM-klas bijgewoond in Melkote (in het district Mandya, Karnataka) waarvan hij de coördinator was. Hij wijdde de jongeman in in het programma van Maharishi, waarna de twee elkaar goed leerden kennen. “We gingen naar zijn huis in Jayanagar (in Bengaluru; nu het Sri Sri Media Centrum) en zijn moeder gaf ons te eten,” herinnerde Chakravarti zich.
MN Chakravarti vond Ravi’s vader, RSV Ratnam, echter buitengewoon ambitieus, “een soort van sterrenmoeder”. Hij dacht niet dat Sri Sri ambitieus was of geïnteresseerd in geld. “Hij was een aardige jongen, erg leergierig, fatsoenlijk en slim. Zijn zus was ook erg aardig.”
Later, deed Ravi een stint in Rishikesh, waar Maharishi’s ashram (beroemd bewoond door de Beatles voor een ruimte) was gevestigd. “We gingen erheen voor de cursus voor gevorderden. Weet je, elke meditatieronde duurt 40 minuten en van ons als leraren wordt verwacht dat we drie rondes doen. Hij plaagde me en zei dat ik als senior meer moest doen.”
Hij zag er “lieflijk uit”, zei M N Chakravarti, het soort jongen in wiens wangen mensen een onweerstaanbare drang hebben om te knijpen. Ondanks het wapperende haar en de baard heeft hij meer dan een zweem van verwijfdheid, waardoor je je kunt afvragen of spirituele leiders een sterke vrouwelijke kant hebben.
“Je bent gewoon zoals je van nature bent. Het is aan anderen om het mannelijke of het vrouwelijke waar te nemen. Want je kunt niet zeggen: ik wil zo zijn of ik moet zo zijn en ik mag niet zo zijn. Nee, wees absoluut vrij en wees natuurlijk.”
In tegenstelling tot sommige grote wijzen in de Indiase mythologie die overstaken van plezier naar ascese, had Ravi geen van de ondeugden geassocieerd met eeltige jeugd. Hij rookte noch dronk. Hij hield echter van cinema en in Rishikesh, “nam hij altijd de bootsman mee, om de Ganga naar de stad over te steken en een film te zien… anders zou er geen boot op de terugweg zijn. Hij tikte dan op het raam van onze herberg en ik liet hem binnen,” zei Chakravarti.
Tot dusver vertoonde de jongen geen tekenen van buitengewone krachten, tot hij op een dag in Kalady, de geboorteplaats van Adi Shankara in Kerala, aankwam. Volgens Chakravarti,” kreeg ik hier een geavanceerde techniek van Maharishi. Ravi was dat niet, hoewel hij er wel was. Maharishi zou vertrekken vanaf een kleine landingsbaan 20 km verderop. Toen deed Ravi een voorspelling. Hij zei dat het vliegtuig van Maharishi zou stoppen, dat de deur open zou gaan en dat een afgezant zou komen en naar mij zou vragen.”
Ravi Shankar had gelijk, maar slechts gedeeltelijk. Het vliegtuig van de Maharishi stopte wel en zijn secretaris kwam naar buiten. Maar de uitverkorene was Ravi, niet MN Chakravarti.
De verhalen komen daarna bij elkaar. Ravi kreeg de leiding over Maharishi’s Instituut voor Vedische & Managementwetenschappen, in Bhopal (Madhya Pradesh). Hij schaduwde zijn goeroe dag en nacht, vloog met hem naar elke bestemming en werd al spoedig als zijn opvolger beschouwd. Toen, op een dag, vertrok Ravi plotseling – volgens hem uit eigen wil. Een ander verhaal dat de ronde deed was dat Ravi, zij het onopzettelijk, gevoelige informatie had gelekt naar een buitenlander die een inlichtingenagent bleek te zijn en vervolgens uit het instituut was gestuurd op grond van een of andere verzonnen aanklacht in verband met bonnenbetalingen.
Dus, wat was het echte verhaal? Sri Sri sprak in eufemismen, zoals zijn gewoonte is.
“Het (de relatie met Maharishi) was heel goed, aardig, liefdevol en hartelijk. Ik weet zeker dat ze veel verwachtingen van me hadden, maar toen ging ik in stilte en begon ik Sudarshan Kriya (SKY) te onderwijzen. Hij wist dat ik niet kon blijven. Het was als een gouden kooi voor mij. Ik moest contact maken met mensen aan de basis. In die tijd (met Maharishi) ontmoette ik mevrouw (Indira) Gandhi, Jagjivan Ram, alle topmensen van het land, maar plotseling nam ik afscheid van dat alles en ging ik naar mensen op dorpsniveau. Ik reisde naar kleine en afgelegen dorpen. Mijn hart was meer bij hen. Het sewa (dienstbaarheid) aspect maakte geen deel uit van die (de TM) beweging. Die beweging was meer intellectueel, gebaseerd op meditatie. Ik was meer geïnteresseerd in sewa.”
Op het moment dat Sri Sri zich bij Maharishi aansloot, waren zijn meest spectaculaire discipelen, de Beatles, al uit elkaar gegaan. Maar meer dan een decennium later zou hij aan hen worden voorgesteld door een voormalige TM-beoefenaar, Michael Fischman. Fischman, nu hoofd van AoL in Noord-Amerika, speelde de Beatles voor Sri Sri, nadat hij een foto van de band met Maharishi op zijn koffietafel had gezien.
Sri Sri was verrukt over de teksten van Across the Universe, met name het gezang, “Jai Guru Deva”. Vervolgens zat hij alle nummers door te nemen die geïnspireerd waren door Maharishi Mahesh Yogi en later merkte hij op dat het nummer Within You Without You gebaseerd was op een traditionele Indiase raga.
In Guru of Joy schrijft Francois Gautier dat er heel weinig bekend is over Guruji’s tijd bij Maharishi, grotendeels omdat Sri Sri er zelf niet graag in detail bij stil lijkt te staan. Wat duidelijk lijkt, is dat hij een favoriet was bij Maharishi, die hem zag als een betrouwbare helper en een mogelijke erfgenaam. Maar één bijzonder ongelukkige gebeurtenis leek het begin te zijn van zijn val uit de gratie.
In 1980 zou een massale yagya, met 6000 pandits, worden georganiseerd in Maharishi Nagar, een uitgestrekte ashram in NOIDA, in UP. In Sri Sri’s woorden:
“Maharishi had zijn eigen stijl van feestvieren en deed alles met veel pracht en praal. Voor deze specifieke ceremonie wilde hij dat alles geel was, zo ver het oog kon zien, omdat dit de kleur van godin Laxmi was. Dus al het snoep moest geel zijn, versieringen in geel en gouden munten uit verschillende landen werden meegebracht voor deze yagya.”
Ondanks alle voorbereidingen ontaardde de yagya in chaos, waarbij de pandits op hol sloegen en protesteerden tegen Ravi Shankar.
De rampzalige gebeurtenis wordt beknopt beschreven door Michael Fischman in zijn boek, Stumbling Into Infinity. Om te beginnen waren velen onder het enorme contingent pandits dat voor de yagya was gerekruteerd, tapijt-zakken die door gewetenloze elementen waren ingelijfd met de belofte van beloningen en een permanente plaats in Maharishi Nagar. Een gerucht dat ze zouden worden weggestuurd zonder de beloofde toelage bracht hen in rep en roer. Uiteindelijk greep Ravi Shankar in, ondanks het verzet, en kalmeerde de pandits met de verzekering dat niemand zou worden uitgezet.
Hoewel hij veel van de brownie points terugwon die hij had verloren toen de yagya flopte, creëerde zijn behendige aanpak van de fallout jaloezie.
Zijn minder bevoorrechte collega’s begonnen Maharishi te vergiftigen tegen de jonge pandit, suggererend dat hij probeerde de plaats van zijn goeroe in te nemen.
Ten slotte kwam het omslagpunt toen Maharishi, met het doel om overal in India Vedische scholen te beginnen, Ravi Shankar stuurde om in 1985 de Ved Vigyan Vidya Peeth in Bengaluru op te richten. Er was niet alleen een trust opgericht met Sri Sri, wijlen rechter V R Krishna Iyer, Lakshman Rao (toen burgemeester van Bengaluru) en rechter P N Bhagawati, maar de regering van Karnataka had ook zestig hectare land in de buitenwijken van de stad toegewezen met een pachtcontract van dertig jaar, met het plan om 200 kinderen in de school op te nemen.
Even later nam Maharishi een willekeurig besluit om niet alleen de scholen te sluiten, maar ook alle kinderen over te brengen naar Delhi. Ravi kwam in opstand en stond erop dat hij voor de kinderen in Bengaluru zou blijven zorgen. De gevechtslijnen waren nu duidelijk getrokken tussen de goeroe en zijn favoriete shishya.
Hoe moeilijk was het om afscheid te nemen van zijn goeroe? Ik vroeg Sri Sri. “Het was heel moeilijk. Aan de ene kant had ik een visioen. Er waren zoveel mensen die op me wachtten. Aan de andere kant had ik het gevoel dat ik niet kon vertrekken omdat er geen reden was. Ik had al mijn comfort, ik had alles. Op die leeftijd had ik bijna alles in de wereld gezien. Het was moeilijk om een avontuurlijke stap te zetten en iets te beginnen vanaf het allereerste begin en mijn eigen visie te volgen, mijn passie om echt in contact te komen met de mensen aan de basis. Vanaf dat platform, kon ik het niet doen. Ik heb gehoord dat ze niet erg blij waren dat ik aan iets anders begon.”
Uittreksel met toestemming uit het binnenkort te verschijnen Gurus: Stories of India’s Leading Babas, Bhavdeep Kang, Westland Books.