Koerdische geschiedenis
De Koerdische geschiedenis is diep verweven met de geografie en de politiek van de moderne Koerdische regio’s.
Historische etniciteiten van Koerdistan
De aaneengesloten Koerdische regio’s van Iran, Irak, Turkije en Syrië liggen in het noordelijke centrale gebied van het Midden-Oosten. In de loop van duizenden jaren zijn talrijke etnische groepen naar het gebied gemigreerd, hebben zich er gevestigd of hebben er gewoond, waaronder Turken, Perzen, Arabieren, Koerden, Armeniërs, Assyriërs, Tsjetsjenen, Azeri’s en anderen.
Van het begin van de opgetekende geschiedenis tot op heden hebben al deze etnische groepen politiek en gewelddadig, zowel offensief als defensief, gestreefd naar een veilig thuisland. Als een van de kruispunten van het Midden-Oosten, is Koerdistan de thuishaven geweest van zowel etnische slagvelden, als vreedzame etnische coëxistentie.
Veroveraars in de Koerdische regio
De Koerdische regio heeft een lange lijst van indringers en veroveraars gekend: Oude Perzen uit het oosten, Alexander de Grote uit het westen, Moslim Arabieren in de 7e eeuw uit het zuiden, Seldjoekse Turken in de 11e eeuw uit het oosten, de Mongolen in de 13e eeuw uit het oosten, middeleeuwse Perzen uit het oosten en de Ottomaanse Turken uit het noorden in de 16e eeuw en meest recentelijk, de Verenigde Staten met hun invasie van Irak in 2003.
“No Friends But The Mountains”
Gelukkig voor de Koerden hebben zij zich in de bergen kunnen terugtrekken als toevluchtsoord. Deze bescherming heeft de Koerden van de ondergang gered en hen in staat gesteld te overleven als een aparte etnische groep. Hun traditionele nomadische levenswijze en het onherbergzame thuisland in de bergen vormen een natuurlijk middel om te ontsnappen aan plunderende legers die de inheemse bevolking zouden onderwerpen aan verkrachting, moord en genocide.
Omdat de Koerden een aparte etnische groep zijn gebleven, hebben ze altijd gestreefd naar autonomie en onafhankelijkheid. Deze aspiraties hebben geleid tot bijna voortdurende conflicten en een geschiedenis van onderdrukking, veerkracht en heruitvinding tegenover existentiële bedreigingen door de Turken, Arabieren en Iraniërs en hun voorouders.
Islamitische verovering van de Koerdische regio
De Koerden vonden zichzelf opnieuw uit als moslims na de Arabische invasie en verovering, als soennitische moslims na de verovering door de Ottomaanse Turken, als sjiitische moslims na de Perzische verovering, als Koerdische nationalisten in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog en de ontbinding van het Ottomaanse Rijk, als politieke revolutionairen (Koerdische Arbeiderspartij – PKK) in Turkije en Irak (Koerdische Democratische Partij – KDP) in de jaren zeventig, als vrijheidsstrijders (Peshmerga) in de jaren negentig en als een verenigde seculiere, democratische regionale regering van Koerdistan (KRG) die alle fundamentele burgerrechten aan haar burgers verleent, met inbegrip van gelijke rechten voor vrouwen, alle etnische groepen en religies.
Koerdische geschiedenis in de 20e eeuw
Met de komst van de 20e eeuw kregen nationalistische bewegingen in het Midden-Oosten steeds meer voet aan de grond. Turken, Arabieren, Perzen, Koerden, Armeniërs en Azeri’s pleitten en vochten allemaal voor een nationaal thuisland, nadat ze honderden jaren door het Ottomaanse Rijk waren onderworpen.
Tijdens WO I sloten de Britten en de Fransen een geheime overeenkomst, het zogenaamde Sykes-Picot Akkoord, dat in mei 1916 werd gesloten. De overeenkomst bestond uit plannen om het Nabije en Midden-Oosten op te delen in natie-staten en controle-sferen om hun eigen koloniale belangen te ondersteunen. De voormalige provincies Syrië en Mesopotamië onder het Ottomaanse Rijk zouden worden opgedeeld in vijf natiestaten: Libanon en Syrië, die onder Franse controle zouden komen, en Palestina, Jordanië en Irak, inclusief de provincie Mosul, die onder Britse controle zou komen.
Aan het einde van de oorlog werd het Verdrag van Sevres opgesteld om de ontbinding en verdeling van het Ottomaanse Rijk te regelen. Het verdrag versterkte de aspiraties van de Koerdische nationalisten door te voorzien in een referendum over de kwestie van het thuisland Koerdistan.
Het Verdrag van Sevres werd verworpen door de nieuwe Turkse Republiek, en een nieuw verdrag (het Verdrag van Lausanne) werd onderhandeld en ondertekend in 1923. Het Verdrag van Lausanne annuleerde het Verdrag van Sevres en gaf de controle over het hele Anatolische schiereiland aan de nieuwe Turkse Republiek, inclusief het thuisland Koerdistan in Turkije. Het nieuwe verdrag voorzag niet in een referendum voor Koerdische onafhankelijkheid of autonomie. De hoop van Koerdistan op een autonome regio en een onafhankelijke staat werd de bodem ingeslagen.
Van het einde van de Eerste Wereldoorlog tot de Golfoorlog in 1990 vochten de Koerden in Turkije, Iran, Irak en Syrië afzonderlijke guerrillacampagnes om autonomie te bereiken. Alle campagnes werden met geweld neergeslagen en het Koerdische volk kreeg telkens meer onderdrukking te verduren.
Koerdistan na de Golfoorlog
Na de Golfoorlog in 1990-1991 en de handhaving door de Amerikanen van een no-fly zone in de Iraakse regio Koerdistan, kregen de Iraakse Koerden autonomie. De aanvoerroutes werden echter door de Irakezen geblokkeerd en de Koerden hadden het zwaar te verduren.
In 1992 hield een alliantie van politieke partijen, het Iraaks Koerdistanfront, parlements- en presidentsverkiezingen. Het resultaat was dat het Iraaks Koerdistanfront de Regionale Regering van Koerdistan (KRG) oprichtte, een nieuwe autonome regering van Koerdistan in Irak.
De KRG is een seculiere regering gemodelleerd naar het model van een moderne onafhankelijke natie-staat in een federatie met de rest van Irak. Zij hebben hun eigen parlement, leger (de “Peshmerga”), grenzen en buitenlands beleid.
In 1994 stortte een machtsdelingsregeling tussen dePatriotische Unie van Koerdistan (PUK) en de Koerdische Democratische Partij (KDP) in. Dit verval leidde tot een burgeroorlog en twee afzonderlijke besturen. De eerste organisatie werd gevormd in Erbil en de tweede in Suleimaniah. De burgeroorlog duurde vier jaar tot 1998, toen de PUK en de KDP het Akkoord van Washington ondertekenden, waarmee de oorlog was beëindigd.
In 2003 vielen de Amerikanen Irak binnen en de Peshmerga (de strijdkrachten van Iraaks Koerdistan) sloten zich aan bij de strijd om Saddam Hoessein omver te werpen. Nadat Hoessein was verdreven, keurden de Irakezen in een nationaal referendum een nieuwe grondwet goed. De nieuwe grondwet erkende de Regionale Regering van Koerdistan en het Koerdische Parlement.
In 2006 regelden de PUK en de KDP dat de regeringen zich verenigden onder premier Nechirvan Barzani.
Wat de sleutel is gebleken in het tot stand brengen van onafhankelijkheid voor Koerdistan, maar wat ontbrak in Koerdistan’s streven naar autonomie, is de steun van een supermacht. Andere minderheidsnatie-staten die hun eigen natie-staat in de regio hebben opgericht, hebben dat gedaan met de steun van een supermacht: Armenië, Georgië en Azerbeidzjan hadden de Sovjet-Unie; Israël had Groot-Brittannië en de VS.
Koerdistan Vandaag
De Islamitische Staat van Irak en Syrië (ISIS), de nieuwste existentiële bedreiging, controleert nu een grote strook land die de Iraakse en Syrische grenzen doorkruist. ISIS valt Koerdische steden aan in zowel Syrië als Irak. De Peshmerga verdedigt steden die voorheen onder controle van de Koerden stonden en probeert deze terug te veroveren. De Peshmerga, waartoe ook vrouwen behoren, heeft bewezen een effectieve strijdmacht te zijn, maar beschikt over weinig middelen tegen wat een goed gefinancierd en groeiend ISIS-leger lijkt te zijn.
Amerika steunt de Iraaks-Koerdische autonomie en biedt voortdurend directe militaire steun bij het opleiden en uitrusten van de Peshmerga en bij het leveren van luchtaanvallen om ISIS te vernietigen.
Koerdistan is een door land omsloten land dat afhankelijk is van zijn buren voor toegang tot markten voor zowel voorraden als voor de export van olie – de belangrijkste economische hulpbron van Koerdistan. Gezien de geschiedenis van de regio en het geografisch belang van Koerdistan als een van de kruispunten van het Midden-Oosten, is het potentieel voor aanhoudende conflicten extreem hoog. Als Koerdistan hoopt te overleven als een onafhankelijke natie-staat, moet het sterk genoeg zijn om zichzelf te verdedigen tegen de onvermijdelijke existentiële bedreigingen die zich zullen aandienen en vreedzame relaties aan te gaan met zijn buren, ondanks een geschiedenis van conflicten, wantrouwen en grieven.
Weten jullie meer over de Koerdische geschiedenis? Draag uw suggesties hieronder bij!