Główne teorie osobowości
Problemy z definicją pojawiają się w przypadku terminów osobowość i teorie osobowości. Osobowość jest rozumiana przez niektórych ludzi jako koncepcja siebie, przez innych jako konsensus opinii innych ludzi na temat charakteru danej osoby, a przez jeszcze innych jako prawdziwy charakter danej osoby. Niektóre teorie osobowości mają rozbudowane, skoordynowane koncepcje omawiające powstawanie i rozwój osobowości od poczęcia do starości, uwzględniające poznawcze, konatywne i afektywne aspekty umysłu, jak również wolną wolę, holizm, filozofię i inne zagadnienia. Z drugiej strony, istnieją stosunkowo proste, jednowymiarowe teorie osobowości, które poświęcają niewiele uwagi temu, co wydaje się ważne dla innych teoretyków.
Ten temat jest skomplikowany nie tylko ze względu na jego złożoność i odmiany, ale także przez intelektualną wojowniczość wśród tych, którzy faworyzują jedną teorię kosztem drugiej, oraz tych, którzy różnią się co do tej samej teorii. Analogia do religii jest nieuchronna.
W związku z tą sytuacją, teorie osobowości będą traktowane w nietypowy sposób. Zdania zaznaczone kursywą zostały przedrukowane z Personality Theories, Research, and Assessment (Corsini i Marsella 1983).
| Some Personality Theories and Their Originators | |||
| note: niektóre teorie osobowości i ich twórcy | |||
| abelson, r.p. | least effort | lowen, alexander | bioenergetyka |
| allport, gordon w. | personalizm | maltz, albert | psychocybernetyka |
| angyll, andreas | teoria organiczna | maslow, abraham | samoaktualizacje |
| assiogoli, roberto | psychosynteza | may, rollo | egzystencjalizm |
| berne, eric | analiza transakcyjna | mead, g.h. | interakcja społeczna |
| binwangers, ludwig | daseinanalysis | miller, neal | teoria uczenia się |
| branden, nathaniel | biocentryzm | meyer, adolf | teoria psychobiologiczna |
| burrow, trigant | filoanaliza | moreno, j.l. | socjometria |
| bühler, charlotte | psychologia humanistyczna | mowrer, o.h. | teoria dwóch czynników |
| bühler, karl | funktionlust | murphy, gardner | biosocial theory |
| boss, medard | daseinanalysis | murray, h.a. | teoria presji potrzeb |
| cattell, raymond | teoria wielu zmiennych | osgood, charles | teoria kongruencji |
| combs, arthur | fenomenologia | perls, frederick | teoriagestalt |
| ellis, albert | teoria racjonalno-emotywna | piaget, jean | teoria rozwojowa |
| erikson, erik | teoria rozwoju | rank, otto | teoria woli |
| eysenck, hans | teoria rozwoju | reich, wihelm | analiza postaci |
| frankl, victor | logoterapia | rolf, ida | integracja strukturalna |
| fromm, erich | psychoanaliza humanistyczna | rotter, julian | uczenie społeczne |
| heider, fritz | teoria równowagi | sarbin, theodore | teoria ról |
| horney, karen | teoria socjopsychologiczna | sheldon, william | teoria morfologiczna |
| jackson, don | teoria systemów | sulivan, h.s. | teoria interpersonalna |
| kelly, charles | teoria neoreszian | van kaam, adrian | psychologia transpersonalna |
| korsybski, alfred | semantyka ogólna | werner, heinz | teoria rozwoju |
| lecky, philip | self-consistency | wolpe, joseph | behavior theory |
| lewin, kurt | psychologia utopologiczna | ||
Zawierają one cytaty wybranych twierdzeń na temat różnych teorii autorstwa autorytetów dziewięciu głównych systemów. Do dodatkowych źródeł prezentujących informacje porównawcze na temat teorii osobowości należą: Burger 1993; Cloninger 1993; Corsini i Wedding 1995; Drapela 1995; Engler 1999; Ewen 1997; Schultz i Schultz 1994.
Tabela 1 stanowi listę kilku innych ważnych teorii osobowości.
PSYCHOANALIZA (SIGMUND FREUD, 1856-1939)
Psychoanaliza jest zarówno teorią osobowości, jak i formą psychoterapii (zob. Freud 1952-1974). Wysoce kontrowersyjna przez całe życie Freuda, nadal taka pozostaje.
Freud postrzegał osobowość jako dynamiczny konflikt w umyśle pomiędzy przeciwstawnymi siłami instynktownymi i społecznymi. Hipoteza topograficzna postrzega umysł w kategoriach trzech systemów. Są to: nieświadomość, przedświadomość i świadomość. Umysł składa się z id, ego i superego. Id składa się z prymitywnych instynktownych żądań, superego reprezentuje wpływ społeczeństwa ograniczający żądania id, a ego jest dynamicznie pomiędzy tymi dwoma. Fundamentalne motywy są instynktowne. Instynkty są podstawowymi siłami (popędami) psychiki. Celem popędów jest ich zaspokojenie. Wszystkie instynkty są w gruncie rzeczy seksualne. W pojęciu Freuda seksualność była równoznaczna z przyjemnościami fizycznymi. Istnieje szereg wbudowanych etapów rozwoju seksualnego. Freud postulował, że ludzie przechodzą przez trzy stadia seksualne: Etap oralny następujący po pierwotnym, infantylnym etapie narcystycznym, następnie etap analny i wreszcie etap falliczny. Dzieci rozwijają libidinalne postawy wobec rodziców. To pojęcie kompleksu Edypa i Elektry, polegające na tym, że dzieci mają pociąg seksualny do rodziców płci przeciwnej, wzbudziło szczególne kontrowersje.
Psychika rozwija szereg mechanizmów obronnych. Aby przetrwać, ego człowieka rozwija szereg procesów mających na celu wyparcie świadomości konfliktów. Represja jest głównym mechanizmem psychicznym, ale inne mechanizmy obronne są z nią związane, w tym racjonalizacja, wyparcie, identyfikacja i konwersja. Sny mają znaczenie i cel. Według Freuda, sny są zamaskowanymi pragnieniami pozwalającymi ludziom spać, pozwalając na wyrażanie niedozwolonych pragnień zamaskowanych przez różne symbole.
PSYCHOLOGIA INDYWIDUALNA (ALFRED ADLER, 1870-1937)
Teoria osobowości Alfreda Adlera wyróżnia się zdrowym rozsądkiem i prostym językiem (zob. Adler 1956). W przeciwieństwie do Freuda i Junga, poglądy Adlera wykazują troskę społeczną.
Człowiek, podobnie jak wszystkie formy życia, jest jednolitym organizmem. To podstawowe holistyczne pojęcie jest sprzeczne z klasyfikacjami Freuda oraz przeciwstawnymi tezami i antytezami. Adler postrzegał jednostkę jako niepodzielną całość, która nie może być analizowana ani rozpatrywana w częściach. Życie jest ruchem, ukierunkowanym na wzrost i ekspansję. Adler przyjął dynamiczną i teleologiczną postawę wobec życia, że ludzie zawsze dążą do osiągnięcia celów osobistego samodoskonalenia i doskonalenia. Człowiek jest obdarzony kreatywnością i w pewnych granicach jest samostanowiący. Zamiast przyjmować zwyczajowe stanowisko, że tylko biologia i społeczeństwo powinny być brane pod uwagę w kształtowaniu osobowości, Adler zaproponował trzeci element: osobistą kreatywność lub indywidualną odpowiedzialność, zbliżoną do koncepcji wolnej woli. Adler przyjął, że wszyscy mamy pewne biologiczne i społeczne dane, a to, co się z nich zrobi, jest odpowiedzialnością jednostek.
Człowiek żyje nierozerwalnie w świecie społecznym. Adler miał społeczną teorię osobowości. Individuale w języku niemieckim nie ma takiego samego znaczenia jak individual w języku angielskim, ale raczej oznacza niepodzielność lub jedność. Adler nie widział człowieka w oderwaniu od społeczeństwa. Ważne problemy życiowe – stosunki międzyludzkie, seks, zawód – są problemami społecznymi. Adler wierzył, że aby odnieść sukces w życiu wszyscy ludzie muszą wypełnić zadania życiowe socjalizacji, rodziny i pracy.
Zainteresowanie społeczne jest predyspozycją, która musi być świadomie rozwijana. Interes społeczny jest kryterium zdrowia psychicznego. Interes społeczny jest operacyjnie definiowany jako użyteczność społeczna. To trio powiązanych ze sobą stwierdzeń stanowi wyraźną filozofię wyjątkową dla teorii osobowości. Adler uważał, że normalność psychiczna zależy od Gemeinschaftsgefühl – interesu społecznego. Wszystkie ludzkie niepowodzenia, takie jak przestępcy, obłąkani i neurotycy, postrzegał jako pozbawione tego elementu.
PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA (CARL G. JUNG, 1875-1961)
Psychologia analityczna Junga kładzie nacisk na nieświadome procesy psychiczne i charakteryzuje elementy w osobowości, które wywodzą się z przeszłości ludzkości (Jung 1953-1972).
Na osobowość wpływa potencjalna aktywacja zbiorowej nieświadomości transpersonalnej. Jung wierzył, że jednostki w momencie poczęcia pochodzą z czymś z przeszłości, co kieruje ich osobowością, koncepcja nieco podobna do Lamarckismu w odniesieniu do dziedziczności fizycznej. Kompleksy są zorganizowane i zenergetyzowane wokół archetypowego obrazu. Jest to rozwinięcie pierwszego twierdzenia. Kompleksy odnoszą się do ważnych dwubiegunowych aspektów osobowości, takich jak introwersja-ekstrawersja. Kompleksy, kierowane przez archetypy, są postrzegane jako wrodzone i uniwersalne zdolności umysłu do organizowania ludzkich doświadczeń. Archetypy są uważane za wrodzone potencjały umysłu pochodzących z doświadczeń przodków, rodzaj kierowania blueprint jednego z charakterów.
Ego pośredniczy między nieświadomości i świata zewnętrznego. Według Junga, silne, dobrze zintegrowane ego jest idealnym stanem dla osoby. Nieświadoma rzeczywistość psychiczna jest równie ważna jak świat zewnętrzny. Jung podkreślał znaczenie fenomenologii w przeciwieństwie do jawnego zachowania. Z wielką starannością badał wewnętrzne sfery ludzi. W koncentrowaniu się na znaczeniu nieświadomości przewyższył nawet Freuda. Rozwój osobowości następuje w ciągu całego cyklu życia. Jung widział jednostki w ciągłym wzroście i rozwoju z niedostrzegalnymi etapami, które czasami, jak w przypadku dojrzewania i kryzysów wieku średniego, stawały się widoczne. Psychika spontanicznie dąży do całości, integracji i samorealizacji. To ostatnie stwierdzenie jest powtarzane na wiele różnych sposobów przez wielu innych teoretyków, w tym dwóch właśnie rozważanych, i jest głównym punktem niektórych teoretyków, takich jak Carl Rogers i Kurt Goldstein.
PERSON-CENTERED THEORY (CARL ROGERS 1902-1987)
Carl Rogers rozwinął swoją teorię jako część jego systemu terapii skoncentrowanej na kliencie lub niedyrektywnej (patrz Rogers 1951). Przez całe życie wierzył w potencjał ludzi do skorygowania błędów przeszłości, jeśli tylko uda się stworzyć środowisko terapeutyczne, w którym klient czuje się rozumiany i akceptowany przez neutralnego, nieoceniającego terapeutę. Jego system wyłania się z jednego centralnego tematu, pierwsze twierdzenie poniżej.
Każda osoba ma wrodzoną tendencję do aktualizacji unikalny potencjał. Rogers postrzegał każdą osobę jako posiadającą wbudowaną tendencję do rozwijania wszystkich swoich zdolności w sposób, który służy do utrzymania lub wzmocnienia organizmu. Każda osoba posiada wrodzoną mądrość cielesną, która umożliwia rozróżnienie pomiędzy doświadczeniami, które aktualizują i tymi, które nie aktualizują potencjału. Wskazuje się tu na zaufanie Rogersa do ludzi: Istnieje mądrość ciała w tym, że każdy wie, co jest najlepsze dla własnego „ja” w kategoriach ostatecznego celu, jakim jest samorealizacja.
Niezwykle ważne jest pełne otwarcie na wszystkie doświadczenia. Z wiekiem doświadczanie staje się czymś więcej niż tylko odczuwaniem cielesnym. Poprzez złożone interakcje z naszym ciałem i z innymi osobami rozwijamy koncepcję siebie. Te trzy twierdzenia należą do siebie, a Rogers podejmuje w nich kontrowersję natura – wychowanie, dziedziczność – środowisko. Zasadniczo, jego stanowisko jest to, że osobowość jest funkcją mądrości ciała i wpływ innych (przede wszystkim rodziców).
Jeden może poświęcić mądrość własnych doświadczeń, aby zdobyć miłość innego. Rogers jako terapeuta doszedł do wniosku, że duża część ludzkiego cierpienia wynika z tendencji ludzi do poświęcenia własnej mądrości ciała, aby uzyskać pozytywny szacunek od innych. Dzieci, aby zyskać akceptację rodziców, zbyt często będą się z nimi zgadzać, przyjmować ich założenia i utrzymywać je przez całe życie, generując tym samym problemy, jeśli założenia są błędne. Jego system terapeutyczny miał na celu skłonienie ludzi do zrozumienia ich procesów historycznych i umożliwienie rewizji historii ich życia. Może powstać rozdźwięk między tym, co jest rzeczywiście doświadczane, a koncepcją siebie. Ten sam temat jest tutaj rozwinięty. Osoba może zaprzeczać rzeczywistości, aby zyskać aprobatę innych, a to rozszczepienie może generować wiele problemów. Kiedy rozdźwięk między doświadczaniem a jaźnią jest zbyt duży, może pojawić się niepokój lub zdezorganizowane zachowanie. Po raz kolejny podkreślany jest ten sam temat. Wszyscy chcemy być kochani i akceptowani, ale ciągłe dążenie do akceptacji może oddzielić nas od rzeczywistości. Walidacja przeżyć w odniesieniu do innych nigdy nie może być zakończona. Wszystkie niedostosowania powstają poprzez zaprzeczanie doświadczeniom niezgodnym z koncepcją siebie. Dlatego też rzeczywistość musi zależeć od nas samych, a nie od innych. Adler uważał, że osobom niedostosowanym brakuje zainteresowania społecznego, podczas gdy Rogers twierdził, że niedostosowanie zasadniczo wynika z tego, że ludzie słuchają innych, a nie własnej cielesnej mądrości.
Teoria Konstruktów Osobowościowych (GEORGE A. KELLY, 1905-1967)
Kelly był bardzo oryginalnym myślicielem. Opracował unikalny system poznawczy, który wymagał użycia idiosynkratycznego języka (zob. Kelly 1955). Chociaż jego teoria konstruktów osobistych obejmuje całą psychologię z ideograficznego punktu widzenia, ominął on zwyczajowe terminy i pojęcia, takie jak uczenie się i emocje, i nie zwracał uwagi na środowisko czy dziedziczność.
Wszystkie nasze interpretacje wszechświata podlegają rewizji. Kelly zaczyna od sceptycyzmu wobec przekonań i zajmuje stanowisko, że nie ma absolutnej rzeczywistości. Przyjął stanowisko konstruktywnego alternatyzmu, aby wskazać, że ludzie o różnych poglądach niekoniecznie mogą być podzieleni w kategoriach dobra i zła. Dwie osoby mogą postrzegać tę samą sytuację na całkiem różne sposoby i obie mogą mieć rację, obie mogą się mylić, albo jedna lub druga może mieć rację. Żaden człowiek nie musi być ofiarą własnej biografii. Tutaj mamy stwierdzenie koncepcji wolnej woli w innej formie.
Procesy osoby są psychologicznie ukierunkowane przez sposoby, w jakie antycypuje ona wydarzenia. Jest to podstawowy postulat Kelly’ego. Zasadniczo, ten punkt widzenia stwierdza, że ważne jest to, jak wydarzenia są interpretowane, a nie same wydarzenia. Twierdzenie to w naturalny sposób prowadzi do głównego wkładu Kelly’ego do teorii osobowości, czyli do szeregu innych konstruktów osobowych, związanych z tym, jak ludzie postrzegają rzeczywistość. Nie musimy próbować omawiać wszystkich jego konstruktów, ale kilka z nich pozwoli czytelnikowi zorientować się w sposobie myślenia Kelly’ego: Osoba antycypuje wydarzenia poprzez konstruowanie ich replikacji. (The construction corollary.) Osoby różnią się między sobą w konstruowaniu zdarzeń. (The individuality corollary.) Osoba może kolejno stosować różne podsystemy konstrukcyjne, które są ze sobą inferencyjnie niekompatybilne. (The fragmentation corollary.) Ten ostatni corollary odnosi się bezpośrednio do tematu Carla Rogersa, że niedostosowanie pochodzi od rozbieżnych sił: od wewnątrz i od zewnątrz.
Wiele ważnych procesów osobowości i zachowania powstaje, gdy osoba próbuje zmienić lub jest zagrożona wymuszoną zmianą w swoim systemie konstrukcyjnym. Punkt Kelly’ego jest tu powtarzany przez wielu innych teoretyków, że ustanawia się pewien rodzaj wzoru życia lub stylu życia, ale zmiany w myśleniu o sobie i innych zakłócają jednostkę.
System Kelly’ego jest najczystszym systemem poznawczym spośród wszystkich tu omawianych, zależnym wyłącznie od percepcji i interpretacji.
TEORIA WZMOCNIENIA OPERACYJNEGO (B.F. SKINNER 1904-1990)
Skinner zaprzeczył, że jego wzmocnienie operacyjne jest teorią osobowości, ale raczej, że obejmuje ono wszystkie aspekty jawnego ludzkiego zachowania (Skinner 1938). W przeciwieństwie do tych teoretyków, którzy postrzegają osobowość jako zasadniczo fenomenologiczną, Skinner odrzuca termin umysł i zajmuje się wyłącznie jawnym zachowaniem. Jako radykalny behawiorysta, Skinner nie zaprzecza procesom wewnętrznym, ale uważa je za nieistotne dla psychologii jako obiektywnej nauki o zachowaniu.
Osobowość jest nabywana i utrzymywana poprzez stosowanie pozytywnych i negatywnych wzmocnień. Skinner stosuje wzmocnienie operacyjne do wszystkich aspektów ludzkiego zachowania. Mamy tendencję do powtarzania tego, co działa i do rezygnacji z tego, co nie działa, do kontynuowania zachowania, które prowadzi do przyjemnych konsekwencji i do zaprzestania zachowania, które prowadzi do nieprzyjemnych konsekwencji. Zachowanie może być zmienione lub osłabione przez wstrzymanie bodźców wzmacniających. Jeśli inni ludzie zmienią swoje sposoby działania wobec jednostki, to z kolei wpłynie to na zachowanie tej osoby, a w konsekwencji na jej osobowość.
Osobowość rozwija się poprzez proces dyskryminacji. W życiu doświadczamy różnego rodzaju konsekwencji i musimy podejmować decyzje dotyczące naszych przyszłych zachowań wobec tych konsekwencji. Osobowość staje się ukształtowana lub zróżnicowana. Z czasem nasze osobowości są kształtowane przez uogólnienia na temat sposobów, które prowadzą do osiągnięcia celów.
SPOŁECZNA TEORIA UCZENIA SIĘ (ALBERT BANDURA, 1925-)
Bandura, podobnie jak Skinner, doszedł do swoich poglądów na temat osobowości głównie poprzez badania (Bandura i Walters 1963). Jego system jest typu poznawczo-uczeniowego, podkreślającego zdolność jednostek do generalizowania w kategoriach symboli.
Przyczynami ludzkiego zachowania są wzajemne interakcje wpływów behawioralnych, poznawczych i środowiskowych. Bandura uważa, że osobowość jest funkcją tego, jak myślimy i działamy oraz naszych odpowiedzi na reakcje środowiska na nasze zachowanie. Jeśli chodzi o trzy elementy: biologię, społeczeństwo i kreatywność, Bandura kładzie nacisk na dwa ostatnie. Dziedziczność jest dyskontowana jako główny czynnik determinujący rozwój osobowości: To, w jaki sposób dana osoba myśli i działa oraz jak środowisko reaguje na jej zachowanie, określa jej osobowość. Zachowanie może być samokontrolowane za pomocą samodzielnie wytwarzanych konsekwencji (samowzmocnienie). To twierdzenie również podkreśla znaczenie wzajemności: życie jest interakcją: jednostka kontra świat, z jednostką zmieniającą świat i światem zmieniającym jednostkę.
Jednostki mogą być pod wpływem symboli, które działają jako modele. Rzeczywistość dla ludzi nie musi być tylko bezpośrednimi bodźcami, takimi jak uśmiech lub policzek, ale rzeczywistość może być również poprzez symbole, takie jak obrazy lub słowa. W swoich głównych badaniach Bandura wezwał dzieci do obserwowania zachowań innych. Odkrył on, że jeśli osoba uważana za wzór zachowywała się w sposób agresywny i dostawała to, czego chciała, obserwatorzy byli skłonni naśladować model. W związku z tym nie tylko bezpośrednie bodźce i reakcje (jak u Skinnera), ale także doświadczenia symboliczne determinują osobowość. Wzmocnienia (i kary) mogą działać w sposób wikarygodny. To jest więcej z powyższego. Różne rodzaje zachowań mogą być zmieniane poprzez obserwację tego, co dzieje się z innymi. Uczymy się nie tylko przez robienie i uzyskiwanie odpowiedzi, ale także przez obserwację.
Esystencjalna teoria osobowości
Psychologia egzystencjalna jest luźno zorganizowanym i źle zdefiniowanym zbiorem pojęć opartych głównie na pracy filozofów i teologów (zob. Blackham 1959; Grimsley 1955). Zasadniczo, egzystencjaliści postrzegają jednostki jako poszukujące znaczenia. Ludzie są również postrzegane jako dążenie do osiągnięcia autentyczności.
Osobowość jest przede wszystkim skonstruowany poprzez przypisanie znaczenia. Zasadniczo, ten punkt widzenia jest podobny do koncepcji konstruktów Kelly’ego. Osoby są charakteryzowane przez symbolizację, wyobraźnię i osąd. Są one postrzegane jako próby znalezienia znaczenia. Istota ludzka jest zawsze stara się nadać sens istnienia, innych i siebie i wykorzystuje procesy psychiczne w interakcji z siebie i świata.
Życie jest najlepiej rozumieć jako serię decyzji. Jednostka ludzka nie tylko musi podejmować oczywiste decyzje, takie jak to, co jeść, ale bardziej subtelne i ważne, takie jak to, kim naprawdę jest. Trzeba zdecydować, jaki jest świat, co jest prawdziwe, co jest ważne i jak w nim uczestniczyć. Osobowość jest syntezą faktyczności i możliwości. Faktyczność oznacza dane dziedziczności i środowiska, a możliwość staje się twórczym aspektem osobowości. Fakty rzeczywistości ograniczają zmienność zachowań.
Człowiek zawsze stoi przed wyborem przyszłości, co wywołuje niepokój, i wyborem przeszłości, co wywołuje poczucie winy. Kondycja ludzka jest taka, że ludzie patrząc wstecz w czasie mogą znaleźć powody do winy, a patrząc w przód mogą znaleźć powody do strachu. Egzystencjaliści postrzegają lęk i poczucie winy jako istotne elementy istoty ludzkiej.
Idealny rozwój jest ułatwiony przez zachęcanie do indywidualności. Odnajdujemy tu ślady koncepcji Carla Rogersa o znaczeniu wsłuchiwania się we własne ciało czy Adlerowskiego i Kelly’ego wymogu odwagi osobistej. Problemem człowieka jest ucieczka przed skutkami jego wczesnego środowiska, zwłaszcza przed skutkami jego rodziny.
Teorie konstytucyjne
Najstarszymi teoriami kształtowania się osobowości są te konstytucyjne, które stwierdzają, że osobowość jest funkcją natury jego cielesności. Arystoteles (1910) w swojej Physiognomica, na przykład, stwierdził, że „starożytni” mieli wiele teorii wyjaśniających różnice w ludzkim charakterze. Grecki lekarz Galen przyjął fizjologiczne wyjaśnienie Hipokratesa dotyczące zdrowia ciała jako funkcji równowagi pomiędzy pewnymi płynami ustrojowymi i stwierdził, że różne typy osobowości są funkcją nadmiaru tych płynów. Gall i Spurzheim (1809) wychwalali frenologię (kształt ludzkiej głowy) w określaniu osobowości. Kretschmer (1922) oświadczył, że ludzie o określonych typach ciała mają tendencję do posiadania określonych typów stanów psychicznych. Lombroso (1911) oświadczył, że typy przestępcze są wyróżniane przez szereg anomalii fizjologicznych. Lista jest długa i długa. Obecnie istnieje wiele różnych konstytucyjnych teorii osobowości, z których niektóre zostaną omówione poniżej.
Podejście strukturalne. William Sheldon (patrz Sheldon i Stevens 1942) sklasyfikował osoby pod względem kształtów ciała twierdząc, że istnieje pozytywna korelacja między różnymi odmianami strukturalnymi i typami osobowości. Spędził wiele lat na przeprowadzaniu podstawowych badań, aby znaleźć dowody na słuszność swojej teorii. Znalazł mocne dowody na poparcie słuszności swoich poglądów. Inni badacze również znaleźli dowody potwierdzające, ale nie w żadnym użytecznym stopniu.
Somatotyp dostarcza uniwersalnych ram odniesienia dla wzrostu i rozwoju, które są niezależne od kultury. To stwierdzenie przez implikację dyskontuje społeczeństwo i kreatywność. Rodząc się z określonym typem ciała, będziesz miał określony typ osobowości. Trzy biegunowe ekstrema zwane endomorfią, mezomorfią i ektomorfią określają istotne składniki somatotypu. Sheldon miał nieco złożony system klasyfikacyjny z trzema głównymi typami ciała: mezomorficy mieli nadmiar mięśni, endomorficy nadmiar tłuszczu, a ektomorficy byli stosunkowo szczupli. Na przykład, mesomorphs były uważane za śmiałe, endomorphs być ekstrawertyczny i ectomorphs być introverted.
Experiential Approach. Ta szczególna pozycja konstytucyjna jest broniona przez Schildera (1950) i Fishera (1970) między innymi. Jest to połączone uczenie się / fizjologiczne podejście, odnosząc się do charakteru doświadczeń, że osoba ma poprzez kontakt w trakcie życia, między wnętrzności, skóry i środowiska wpływ na body.
Doznania ciała stanowią podstawową podstawę do początkowego rozróżnienia siebie od środowiska. Podstawowym założeniem jest to, że nienarodzone niemowlę jest świadome tylko wewnętrznych wrażeń, ale po urodzeniu, teraz staje się świadomy bodźców ze świata zewnętrznego. Tak więc, powierzchnia ciała staje się miejscem oddzielenia siebie od środowiska i dziecko staje się teraz w stanie zidentyfikować siebie i świata zewnętrznego. Rozwój obrazu ciała przechodzi przez etapy, z których każdy ma trwały wpływ na obraz ciała jako całości. Twierdzenie to ma elementy Freudian etapów seksualnych i behawioryzmu Skinnera w tym, że kontakt ze światem zewnętrznym nie tylko ustanawia świat, ale także osobowość jednostki.
Holistic Approach. Kurt Goldstein, który pracował głównie z pacjentami z uszkodzeniem mózgu, jest przede wszystkim identyfikowany z tym punktem widzenia (patrz Goldstein 1939). W pracy z różnymi przypadkami patologii fizycznej, takimi jak ofiary udaru, uświadomił sobie znaczenie ludzkich prób maksymalizacji i organizacji potencjałów w celu przetrwania i poprawy swojej sytuacji.
Normalny organizm ludzki jest wyposażony tak, aby zmaksymalizować samorealizację, pod warunkiem, że siły środowiskowe nie przeszkadzają. To stwierdzenie jest akceptowane na różne sposoby przez wielu innych teoretyków osobowości, ale Goldstein uczynił z niego swój główny punkt. Spośród omawianych już teoretyków, Adler, Jung i Rogers całkowicie by się z tym zgodzili. Samorealizacja przejawia się w maksymalnym zróżnicowaniu i w najwyższym możliwym poziomie złożoności zintegrowanego systemu. To stwierdzenie wynika z poprzedniego i kładzie nacisk na koncepcję mądrości ciała. Kluczem do efektywnego zachowania jest adekwatne funkcjonowanie relacji część-całość. Goldstein użył Gestalt pojęć figury i ziemi, aby dać dowód znaczenia rozumienia zachowania jako całości, a co za tym idzie można go uznać za holistycznego teoretyka.
SUMMARY
Obecnie istnieje znaczna liczba teorii osobowości, z których każda pracuje niejako zupełnie niezależnie od siebie. Brakuje wspólnego słownictwa, co z kolei prowadzi do tego, że różni ludzie mówią to samo różnymi słowami. Pełna teoria eklektyczna uwzględniałaby wszystkie wymienione elementy, podejmując problematykę osobowości w kontekście zagadnień dziedziczności, środowiska i twórczości, jaźni i środowiska.
(zob. też: Osobowość i struktura społeczna; Psychologia społeczna).
Adler, A. 1956 The Individual Psychology of Alfred Adler. H. L. Ansbacher i R. Ansbacher, eds., Nowy Jork: Basic Books.
Arystoteles 1910 Physiognomica. Oxford: Oxford University Press.
Bandura, A., and R. Walters 1963 Social Learning Theoryand Personality Development. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.
Blackham, G. W. 1959 Six Existential Thinkers. Nowy Jork: Harper and Row.
Burger, Jerry M. 1993 Osobowość. Pacific Grove, Calif. Brooks/Cole Publishing
Cloninger, Susan C. 1993 Theories of Personality: Understanding Persons. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall
Corsini, R. J., and A. J. Marsella 1983 Personality Theories,Research, and Assessment. Itasca, Ill.: Peacock.
Corsini, Raymond J. and Danny Wedding 1995 CurrentPsychotherapies, 5th ed. Itasca, Ill.: Peacock.
Drapela, Victor J. 1995 A Review of Personality Theories, 2nd ed. Springfield Il.: Charles C. Thomas
Ewen, Robert B. 1997 An Introduction to Theories ofPersonality, 5th ed. Hillsdale, N.J.: Erlbaum Associates.
Fisher, S. 1970 Body Experience in Fantasy and Behavior. New York: Appleton-Century-Crofts.
Freud, S. 1952-1974 The Complete Psychological Works ofSigmund Freud. Londyn: Hogarth Press (24 tomy).
Gall, F. J., and J. C. Spurzheim 1809 Recherches sur lasystème nerveux. Paris: Schoell.
Goldstein, K. 1939 The Organism. New York: American Book Co.
Grimsley, R. 1955 Existentialist Thought. Cardiff: University of Wales Press.
Jung, C. G. 1953-1972 The Collected Works of C. G. Jung. Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Kelly, G. A. 1955 The Psychology of Personal Constructs. New York: W. W. Norton.
Kretschmer, E. 1922 Physique and Character. London: Paul, Trench Trubner.
Lombroso, C. 1911 The Criminal Man. Boston: Little, Brown.
Monte, Christopher F. 1995 Beneath the Mask: An Introduction to Theories of Personality, 5th ed. Ft. Worth, TX: Harcourt Brace.
Rogers, C. R. 1951 Client-Centered Therapy. Boston: Houghton Mifflin.
Schilder, P. 1950 The Image and Appearance of the HumanBody. New York: International Universities Press.
Schultz, Duane P. and Sydney Ellen Schultz 1994 Theories of Personality 5th ed. Pacific Grove, Calif.: Brooks/Cole Publishing.
Sheldon, W. H., and S. S. Stevens 1942 Varieties ofHuman Temperament. New York: Harper and Row.
Skinner, B. F. 1938 The Behavior of Organisms. New York: Appleton-Century-Crofts.
Raymond J. Corsini
.