Hypatia

admin 0 Comments Articles

Hypatia

Hypatia była jednym z najwybitniejszych matematyków i astronomów późnego antyku. Uczeni podróżowali z całego klasycznego świata, aby uczyć się matematyki i astronomii w jej szkole.

Jej brutalne zabójstwo z rąk oszalałego tłumu chrześcijańskich fanatyków wstrząsnęło światem grecko-rzymskim. Morderstwo Hypatii było historycznym kamieniem milowym. Tysiącletnia, skupiona wokół Morza Śródziemnego europejska kultura klasyczna przeżywała kryzys – pięć lat wcześniej Rzym został splądrowany przez Wizygotów. Rozpoczynało się europejskie średniowiecze, charakteryzujące się tysiącletnim, stosunkowo minimalnym postępem naukowym.

Początki

Hypatia (wymawiana jako hy-Pay-shuh) urodziła się w drugiej połowie IV wieku, najprawdopodobniej w latach 350-370 n.e. w grecko-rzymskim mieście Aleksandria w Egipcie. Jak większość wykształconych ludzi we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w późnym antyku, Hypatia posługiwała się językiem greckim. Jej imię oznacza „najwyższa”. Nie wiemy, jak wyglądała.

Nie zachowały się żadne szczegóły dotyczące matki Hypatii. Ojcem Hypatii był Theon z Aleksandrii, wybitny matematyk i astronom, znany ze swojego „studenckiego wydania” Elementów Euklidesa. Edycja Theona stała się wersją obowiązującą przez ponad tysiąc lat. Wydania oparte na wydaniu Theona były jedynymi znanymi, dopóki jedno z nich nie zostało odnalezione w Bibliotece Watykańskiej w 1808 roku.

Theon był szefem Mouseion, akademii, która nauczała filozofii neoplatońskiej. Hypatia poszła w ślady ojca, zostając matematyczką, astronomką i filozofką.

W porównaniu z oszałamiającym postępem, jaki poczynili w Aleksandrii tacy ludzie jak Euklides i Eratostenes wkrótce po założeniu miasta, w epoce Hypatii niemal wyschły nowe pomysły intelektualistów z tego miasta. Mimo to Aleksandria nadal przyciągała uczonych niemal jak magnes. Po Atenach była wiodącym ośrodkiem filozofii w świecie grecko-rzymskim.

Lifetimes of Selected Greek Scientists and Philosophers after the Golden Age

Praca Hypatii z Aleksandrii

Hypatia była wyznawczynią neoplatonizmu – mistycznej filozofii z jednym nadrzędnym motywem: że wszystko we wszechświecie ma swoje źródło w „Jedynym” – transcendentnym bogu, od którego pochodzi Dusza Kosmiczna i Boski Umysł.

Hydrometr pływa w cieczy, której gęstość można odczytać na jego skali.

Najlepszym źródłem informacji o Hypatii i jej dokonaniach jest Sokrates Scholasticus, grecki historyk chrześcijański, który żył w tej samej epoce co Hypatia. W swoim głównym dziele Historia Ecclesiastica, Sokrates napisał:

Hypatia – praktyczny naukowiec

Wielu uczniów Hypatii było chrześcijanami, którzy później awansowali na wysokie stanowiska w kościele i rządach. Jeden z nich, Synesius, który został biskupem Ptolemais, pokazuje nam, że oprócz matematyki, astronomii i filozofii, Hypatia prawdopodobnie nauczała również nauk praktycznych. Czyni to, wysyłając do niej list, w którym pyta, czy może mu przysłać hydrometr.

W innym liście pisze, że Hypatia nauczyła go konstruować astrolabium – umiejętności tej nauczyła się od ojca, który był autorem dzieła O małym astrolabium.

Rozpoznany widok małego astrolabium.

Starożytny astronom używa bardzo prostego małego astrolabium do mierzenia kąta gwiazdy nad horyzontem.

W liście do swojego przyjaciela Herculianusa, Synesius wspomina, że Hypatia jest:

„… osoba tak znana, że jej reputacja wydawała się dosłownie niewiarygodna. Widzieliśmy i słyszeliśmy na własne oczy tę, która z honorem przewodniczy tajemnicom filozofii.”

Astronomia i matematyka Hypatii

Hypatia była przede wszystkim nauczycielką. Złote czasy Eudoksosa, Euklidesa, Arystarcha, Archimedesa, Eratostenesa, Appoloniusza i Hipparcha były dla niej tak odległe w czasie, jak dla nas Fibonacci i Mikołaj Kopernik.

Hypatia pisała komentarze i przerabiała wielkie dzieła naukowe i matematyczne, aby uczynić je bardziej zrozumiałymi dla swoich uczniów. Jej wkład w rozwój wiedzy polegał na ulepszaniu oryginalnych dzieł.

Poprawa Almagestu

Praca Hypatii nad III księgą wielkiego dzieła astronomicznego Klaudiusza Ptolemeusza Almagest z II wieku nadal istnieje. Co znamienne, biorąc pod uwagę liczbę artykułów naukowych napisanych o Hypatii w ostatnich czasach, to – jej jedyne zachowane dzieło – nie doczekało się jeszcze współczesnego przekładu bezpośrednio na język angielski. Tłumaczenie na język francuski zostało wykonane przez Adolphe’a Rome’a w 1926 r.

Księga III Almagestu bada Słońce; długość roku; odkrycie Hipparcha o precesji równonocy; oraz wprowadzenie do epicykli.

Epicykle

Ptolemeusz, a następnie Hypatia próbowali zbudować wiarygodny model matematyczny, który przewidywał ruchy planet.

Ptolemeusz użył serii skomplikowanych sztuczek, aby stworzyć model roboczy, który uwzględniał takie zjawiska jak:

• Retrogradacja: planeta wydaje się zmieniać swój kierunek na niebie.
• Zmiana wielkości: wydaje się, że wielkość planety zmienia się w czasie.

Jedną z metod Ptolemeusza był epicykl, przedstawiony na rysunku jako żółte przerywane koło.

Epicykl to mała orbita wokół wyimaginowanego punktu. Ten wyimaginowany punkt porusza się wokół deferentu – dużego białego przerywanego koła umieszczonego w centrum Ziemi – z jednostajną prędkością.

Epicykl to całkiem zgrabny pomysł. Dzięki niemu odległość planety od Ziemi może się zmieniać, a także powstaje ruch wsteczny.

Hypatia opracowała własne, unikalne metody obliczeń w księdze III, wykorzystując babilońskie liczby sekstagymalne (podstawa 60) i kalkulator podobny do liczydła. Podobnie jak jej ojciec, Hypatia używała greckich liter dla liczb 1-59 i sekstagimali dla liczb wyższych.

Algebra

Matematyk Diophantus jest tajemniczą postacią, o której niewiele wiadomo. Wydaje się, że rozkwitł w Aleksandrii około sto lat przed Hypatią, kiedy to napisał serię trzynastu ksiąg, Arithmetica, opisujących równania algebraiczne i ich rozwiązania. Diophantus jest często określany jako ojciec algebry.

Przed późniejszymi autorami arabskimi i bizantyjskimi, tylko jeden matematyk w historii, ojciec Hypatii, Theon, cytuje Arithmetica Diophantusa. Bizantyjska Encyklopedia Suda skompilowana w około 1000 roku mówi nam, że Hypatia jest autorką komentarza do Arithmetica.

Tylko sześć z ksiąg Arithmetica przetrwało w oryginalnej grece; cztery inne istnieją jako arabskie tłumaczenia wykonane w około 860 AD.

Arabskie tłumaczenia ksiąg 4, 5, 6 i 7 Arithmetica zawierają więcej komentarzy na temat rozwiązań niż wersje greckie. Te wydania mogły być skopiowane z wydań komentarzy Hypatii do Arithmetica, zmodyfikowanych przez nią by pomóc uczniom w jej szkole.

Sekcje stożkowe

W Historia Ecclesiastica, Socrates Scholasticus mówi, że Hypatia napisała komentarz do Sekcji stożkowych Apolloniusza z Pergi. To się nie zachowało.

Dane personalne i koniec

Hypatia nigdy nie wyszła za mąż i nie miała dzieci.

Rzymianie stosowali jednak taktykę silnej ręki, by uczynić Aleksandrię miastem chrześcijańskim. Za życia Hypatii, na rozkaz arcybiskupa Aleksandrii Teofila, wszystkie pogańskie świątynie zostały zredukowane do gruzu.

Po śmierci Teofila w 412 r. n.e. arcybiskupem został jego bratanek Cyryl. Cyryl był również wrogo nastawiony do niechrześcijańskich wspólnot w Aleksandrii, takich jak neoplatonicy Hypatii, i zaczął ingerować w świeckie władze miasta. Popadł w konflikt z nowo mianowanym rzymskim gubernatorem miasta, Orestesem, który chciał trzymać Kościół z dala od spraw rządowych.

Hypatia była postrzegana jako sojuszniczka gubernatora Orestesa, co doprowadziło do jej śmierci. W marcu 415 AD, tłum chrześcijańskich Parabalani zaatakował ją na ulicy. Członkowie Parabalani pełnili między innymi rolę ochroniarzy arcybiskupa Cyryla. Co znamienne, wydaje się, że Parabalani zabrali Hypatię do kościoła, aby porąbać ją na kawałki. Obawiając się, że szczątki Hypatii mogą stać się celem jej męczeństwa, zabrali to, co pozostało z jej ciała do Cinaron i poddali kremacji.

Oprócz bardziej fanatycznych chrześcijan z Aleksandrii, makabryczne zabójstwo Hypatii zostało przyjęte z przerażeniem w całym Imperium Rzymskim. Intelektualiści byli tradycyjnie traktowani z szacunkiem. Cesarz rzymski Teodozjusz II wysłał zespół do zbadania sprawy zabójstwa Hypatii. W rezultacie Parabalani zostali usunięci spod kontroli Cyryla i umieszczeni pod kontrolą gubernatora Orestesa, a ich liczba została ograniczona do maksymalnie 500 osób.

Dziedzictwo i dusza Hypatii

Pomimo najlepszych starań Cyryla i Parabalani, Hypatia stała się męczennicą. Została zapamiętana i czczona przez chrześcijan Bizancjum, a w nowszych czasach stała się symbolem wartości oświeceniowych.

Rola Hypatii jako jednej z pierwszych na świecie kobiet-naukowców, zamordowanej z przerażającym okrucieństwem, uczyniła z niej postać heroiczną, temat wysoce spekulatywnych prac naukowych i powieści. Film Agora z 2009 roku fabularyzuje jej ostatnie lata.

Jako neoplatonistka, Hypatia wierzyła, że ostatecznym losem jej duszy będzie zjednoczenie z boskością.

Autor tej strony: The Doc
© Wszelkie prawa zastrzeżone.

Cite this Page

Proszę użyć następującego cytatu zgodnego z MLA:

"Hypatia." Famous Scientists. famousscientists.org. 25 Jun. 2018. Web. <www.famousscientists.org/hypatia/>.

Published by FamousScientists.org

Further Reading
Sir Thomas Heath
The Thirteen Books of Euclid’s Elements
Dover Publications, New York, 1956

Morris Kline
Mathematical Thought from Ancient to Modern Times
Oxford University Press, New York, 1972

M.E. Waithe
Ancient Women Philosophers: 600 B.C.-500 A. D.
Springer Science & Business Media, 1987

Alan Cameron, Allan G. Cameron, Jacqueline Long, Charles Anthon Professor Emeritus of Latin Alan Cameron, Lee Sherry
Barbarians and Politics at the Court of Arcadius
University of California Press, 1993

Creative Commons
Exploded view of small astrolabe by Elrond under the Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International license.

.