The 1755 Lisbon tsunami; evaluation of the tsunami parameters
Funkcja tsunami wygenerowana przez trzęsienie ziemi z 1755.01.11 dotknęła głównie wybrzeża Półwyspu Iberyjskiego i północno-zachodniego Maroka i była obserwowana na całym północnym Atlantyku. Katastrofalne rozmiary tego zjawiska miały ogromny wpływ na miasto Lizbona oraz na kilka miejscowości wzdłuż południowego wybrzeża Portugalii. Trzęsienie ziemi było odczuwalne w całej Europie, a intensywność sejsmiczna została oceniona na X-XI (Skala Intensywności Mercalli) w Lizbonie i południowo-zachodniej Portugalii (Przylądek S. Vicente). Najbardziej niszczycielskie fale obserwowano wzdłuż wybrzeża Portugalii, szczególnie w Lizbonie, w rejonie przylądka S. Vicente, wzdłuż Zatoki Kadyksu i północno-zachodniego Maroka.
Przez cały okres historyczny, trzęsienia ziemi okresowo nawiedzały miasto Lizbona powodując poważne zniszczenia i ofiary. Pomimo tego, miasto ciągle się rozwijało, więc rozszerzenie zniszczeń i ofiar śmiertelnych w 1755 roku, było dość imponujące. Dolne miasto Lizbony zostało zalane przez wzbierające wody rzeki Tag, a większość dokumentów historycznych donosi o falach o wysokości 6 m. Na przylądku S. Vicente (południowo-zachodnia Portugalia) wysokość spiętrzenia, oceniona na podstawie danych historycznych, przekracza 15 m. Z relacji naocznych świadków z Hiszpanii i Maroka wynika, że wysokość fal przekraczała 10 m, a wzdłuż Zatoki Kadyksu i w kilku portach Maroka, np. w Safi i Agadirze, zalane zostały duże obszary. W mieście Lizbona liczba ofiar śmiertelnych spowodowanych wyłącznie przez tsunami szacowana jest na około 900 osób, a penetracja wód oceniana jest na 250 m.
Większość dostępnej literatury dotyczącej trzęsienia ziemi z 1755 roku oparta jest na kompilacji Pereira de Sousa (1919) i czasami zawiera zarówno dobrze ugruntowane zapisy historyczne, jak i niewiarygodne informacje. Ponieważ ocena zdarzenia z 1755 roku jest kluczowa dla ilościowego podejścia do zagrożenia tsunami i oceny ryzyka w Portugalii, konieczne było ponowne zbadanie zapisów historycznych przed ustaleniem wiarygodnych parametrów tsunami, które mogą być wykorzystane zarówno w numerycznych modelach propagacji tsunami jak i w badaniach geodynamicznych.
W niniejszej pracy przedstawiamy nową kompilację prawie wszystkich dostępnych danych historycznych z krajów dotkniętych tsunami. Na podstawie analizy tych danych określono następujące parametry tsunami: czas przemieszczania się, biegunowość pierwszego ruchu, maksymalną wysokość spiętrzenia, okres, liczbę fal, czas trwania zaburzenia morza i zasięg powodzi.
.