Vitex agnus-castus ekstrakty dla żeńskich zaburzeń reprodukcyjnych: systematyczny przegląd badań klinicznych
Vitex agnus-castus L. (drzewo czystka; chasteberry) jest popularnym leczeniem ziołowym, głównie stosowane do szeregu kobiecych schorzeń reprodukcyjnych w anglo-amerykańskiej i europejskiej praktyce. Celem tego przeglądu systematycznego była ocena dowodów na skuteczność i bezpieczeństwo ekstraktów z Vitexu pochodzących z randomizowanych, kontrolowanych badań nad zdrowiem kobiet.Przeszukano osiem baz danych, używając łacińskich i zwyczajowych nazw Vitexu oraz preparatów fitoterapeutycznych z tego zioła jako jedynego środka, wraz z filtrami dla randomizowanych, kontrolowanych badań lub badań klinicznych. Jakość metodologiczną oceniano zgodnie ze skalami Cochrane risk of bias i Jadad, a także proponowanym opracowaniem CONSORT dla raportowania badań dotyczących interwencji ziołowych.Zidentyfikowano trzynaście randomizowanych, kontrolowanych badań, z których dwanaście włączono do niniejszego przeglądu, z czego osiem badało zespół napięcia przedmiesiączkowego, dwa przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne, a dwa utajoną hiperprolaktynemię. W przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego, w siedmiu z ośmiu badań stwierdzono wyższość ekstraktów z Vitexu nad placebo (5 z 6 badań), pirydoksyną (1) i tlenkiem magnezu (1). W przedmiesiączkowych zaburzeniach dysforycznych w jednym badaniu Vitex okazał się równoważny z fluoksetyną, a w drugim fluoksetyna przewyższała Vitex. W utajonej hiperprolaktynemii, w jednym z badań stwierdzono wyższość preparatu nad placebo w zakresie zmniejszania wydzielania prolaktyny stymulowanej TRH, normalizacji skróconej fazy lutealnej, zwiększania stężenia progesteronu i 17β-estradiolu w połowie okresu lutealnego, podczas gdy w innym badaniu Vitex był porównywalny z bromokryptyną w zakresie zmniejszania stężenia prolaktyny w surowicy i łagodzenia cyklicznej mastalgii. Działania niepożądane związane ze stosowaniem Vitexu były łagodne i na ogół rzadkie. Jakość metodologiczna włączonych badań była różna, ale ogólnie była od umiarkowanej do wysokiej. Ograniczenia obejmują niewielką liczebność próby w niektórych badaniach, heterogeniczność leczonych schorzeń i zakres terapii referencyjnych.Pomimo pewnych ograniczeń metodologicznych, wyniki dotychczasowych randomizowanych, kontrolowanych badań sugerują korzyści dla ekstraktów Vitex w leczeniu zespołu napięcia przedmiesiączkowego, zaburzeń dysforycznych przedmiesiączkowych i utajonej hiperprolaktynemii. Zalecane są dalsze badania i większa przejrzystość w raportowaniu przyszłych prób.