Psycholinguïstiek/Theorieën en modellen van taalverwerving
GedragstheorieEdit
In 1957 verscheen een stuk literatuur dat van invloed zou zijn op hoe wij tegen taal, menselijk gedrag en het leren van taal aankijken. B.F Skinner’s Verbal Behaviour (1957) paste een functionele analyse benadering toe om taalgedrag te analyseren in termen van hun natuurlijk voorkomen in reactie op omgevingsomstandigheden en de effecten die ze hebben op menselijke interacties. Skinner’s benadering van het leren van gedrag berust op de componenten van klassieke conditionering, waarbij ongeconditioneerde en geconditioneerde stimuli betrokken zijn, en operante conditionering, maar vooral op de elementen van operationele conditionering. Operationele conditionering verwijst naar een methode van leren die plaatsvindt door middel van beloningen en straffen voor gedrag. Het gedrag werkt in op de omgeving om gunstige gevolgen teweeg te brengen of ongunstige te vermijden. Dezelfde ideeën van operante conditionering kunnen ook worden toegepast op taalverwerving omdat Skinner geloofde dat taal kon worden behandeld als elke andere vorm van cognitief gedrag. Volgens de behavioristische theorie is het leren van taal een proces van gewoontevorming dat een periode van vallen en opstaan inhoudt waarin het kind probeert en faalt om correcte taal te gebruiken totdat het slaagt. Zuigelingen hebben ook menselijke rolmodellen in hun omgeving die de stimuli en beloningen verschaffen die nodig zijn voor operante conditionering. Bijvoorbeeld, als een kind begint te brabbelen, wat lijkt op passende woorden, dan zal zijn of haar gebrabbel door een ouder of geliefde worden beloond met positieve bekrachtiging zoals een glimlach of een klap. Omdat het gebrabbel beloond werd, versterkt deze beloning verdere articulaties van dezelfde soort in groepjes van lettergrepen en woorden in een vergelijkbare situatie (Demirezen, 1988). Kinderen spreken ook woorden uit omdat zij volwassenen ertoe brengen hun de dingen te geven die zij willen en zij krijgen alleen wat zij willen wanneer de volwassene het kind heeft getraind of gevormd door middel van versterking en beloningen spraak die in de buurt komt van die van de volwassen spraak. Kinderen zullen spoedig de imitatie- of modelleer-component van Skinner’s theorie van taalverwerving overnemen, waarin kinderen leren spreken door de uitingen die zij om zich heen horen te kopiëren en door hun reacties te laten versterken door de herhalingen, correcties en andere reacties die volwassenen geven. Voordat een kind kan beginnen met spreken, begint het echter eerst gedurende de eerste jaren van zijn leven te luisteren naar de geluiden in zijn omgeving. Geleidelijk aan leert het kind bepaalde geluiden associëren met bepaalde situaties, zoals het vertederend geluid dat een moeder voortbrengt wanneer zij haar kind voedt. Deze geluiden worden dan op zichzelf plezierig voor het kind zonder dat ze gepaard gaan met voedsel en uiteindelijk zal het kind proberen deze geluiden te imiteren om de aandacht van zijn moeder of een andere volwassene te trekken. Als deze geluiden lijken op die van volwassen taal zal de moeder reageren met een beloning en begint het operante conditioneringsproces.
AangeborenheidstheorieEdit
Noam Chomsky’s aangeborenheidstheorie (of nativistische theorie) stelt voor dat kinderen een aangeboren of aangeboren vermogen tot taalverwerving hebben dat biologisch bepaald is. Volgens Goodluck (1991) beschouwen nativisten taal als een fundamenteel onderdeel van het menselijk genoom, als een eigenschap die de mens tot mens maakt, en de verwerving ervan is een natuurlijk onderdeel van de volwassenwording. Het lijkt erop dat de menselijke soort een brein heeft ontwikkeld waarvan de neurale circuits bij de geboorte taalkundige informatie bevatten, en dat deze natuurlijke aanleg om taal te leren in werking wordt gesteld door het horen van spraak. De hersenen van het kind zijn dan in staat te interpreteren wat zij of hij hoort volgens de onderliggende principes of structuren die zij reeds bevatten (Linden, 2007). Chomsky heeft vastgesteld dat het biologisch voorbereid zijn om taal te verwerven, ongeacht de setting, te danken is aan het taalverwervingsapparaat (LAD) van het kind, dat gebruikt wordt als een mechanisme om de regels van taal uit te werken. Chomsky geloofde dat alle menselijke talen gemeenschappelijke principes delen, zoals alle talen hebben werkwoorden en zelfstandige naamwoorden, en dat het de taak van het kind is om vast te stellen hoe de specifieke taal die het hoort uitdrukking geeft aan deze onderliggende principes. Het LAD bevat bijvoorbeeld al het concept van werkwoordstijd en dus zal het kind door te luisteren naar woordvormen als “werkte” of “speelde” een hypothese vormen dat de verleden tijd van werkwoorden wordt gevormd door de klank /d/,/t/ of /id/ toe te voegen aan de basisvorm. Yang (2006) gelooft ook dat kinderen aanvankelijk een aangeboren begrip of hypothese over grammatica bezitten, en deze vervolgens ontwikkelen, ongeacht waar ze zijn opgegroeid. Volgens Chomsky verwerven kinderen grammatica omdat het een universele eigenschap van taal is, een aangeboren ontwikkeling, en heeft hij deze fundamentele grammaticale ideeën die alle mensen hebben, aangeduid als universele grammatica (UG). Kinderen onder de drie spreken gewoonlijk geen volledige zinnen en zeggen in plaats daarvan dingen als “wil koekje” maar toch zou je ze geen dingen horen zeggen als “wil mijn” of “ik koekje” omdat uitspraken als deze de syntactische structuur van de zin zouden breken, een onderdeel van de universele grammatica. Een ander argument van de nativistische of aangeboren theorie is dat er een kritieke periode is voor taalverwerving, dat is een tijdspanne waarin blootstelling aan de omgeving nodig is om een aangeboren eigenschap te stimuleren. De taalkundige Eric Lenneberg stelde in 1964 dat de kritieke periode voor taalverwerving eindigt rond de leeftijd van 12 jaar. Hij geloofde dat als er voor die tijd geen taal was geleerd, die taal nooit op een normale en functionele manier geleerd zou kunnen worden. Dit werd de kritische periode hypothese genoemd en sindsdien zijn er een paar voorbeelden geweest van individuen die aan dergelijke omstandigheden werden onderworpen, zoals het meisje bekend als Genie dat opgroeide in een mishandelende omgeving tot de leeftijd van 13 jaar, waardoor zij geen taalvaardigheden kon ontwikkelen.
Cognitieve TheorieEdit
Jean Piaget was een Zwitserse psycholoog die beroemd was om zijn vier stadia van cognitieve ontwikkeling voor kinderen, die de ontwikkeling van taal omvatte. Kinderen denken echter niet zoals volwassenen en dus moeten zij, voordat zij taal kunnen ontwikkelen, eerst actief hun eigen begrip van de wereld construeren door hun interacties met hun omgeving. Een kind moet een concept begrijpen voordat het de taal kan verwerven die dat concept uitdrukt. Een kind wordt zich bijvoorbeeld eerst bewust van een begrip als relatieve grootte en pas daarna verwerft het de woorden en patronen om dat begrip uit te drukken. In wezen is het voor een jong kind onmogelijk om begrippen te verwoorden die het niet kent; daarom kan een kind, wanneer het eenmaal zijn omgeving leert kennen, de taal afstemmen op zijn eerdere ervaring. De ervaring van een kind met een kat is dat hij miauwt, behaard is en uit een kom in de keuken eet; vandaar dat hij eerst het concept kat ontwikkelt en dan leert om het woord “poesje” op dat concept te baseren. Taal is slechts één van de vele menselijke mentale of cognitieve activiteiten, en veel cognitivisten geloven dat taal ontstaat binnen de context van andere algemene cognitieve vaardigheden zoals geheugen, aandacht en probleemoplossing, omdat het een deel is van hun bredere intellectuele ontwikkeling. Volgens Goodluck (1991) ontstaat taal echter meestal in bepaalde stadia en doorlopen kinderen deze stadia in een vaste volgorde die universeel is voor alle kinderen. Er is een consistente volgorde van beheersing van de meest voorkomende functie-morfemen in een taal en eenvoudige ideeën worden eerder uitgedrukt dan meer complexe, zelfs als ze grammaticaal ingewikkelder zijn. De cognitieve theorie van Piaget stelt dat de taal van kinderen de ontwikkeling van hun logisch denken en redeneervermogen in stadia weerspiegelt, waarbij elke periode een specifieke naam en leeftijdsaanduiding heeft. Er zijn vier stadia in de cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget, die elk een ander aspect van de taalverwerving betreffen:
- Zintuiglijk-motorische periode- (geboorte tot 2 jaar) Kinderen worden geboren met “actieschema’s” om informatie over de wereld te “assimileren”, zoals zuigen of grijpen. Tijdens de zintuiglijk-motorische periode is de taal van kinderen “egocentrisch” en praten ze ofwel voor zichzelf of voor het plezier om iemand die toevallig aanwezig is te associëren met de activiteit van het moment
- Pre-operationele periode- (2 jaar tot 7) De taal van kinderen maakt snelle vorderingen en de ontwikkeling van hun “mentale schema” laat hen snel nieuwe woorden en situaties “inpassen”. De taal van kinderen wordt “symbolisch” waardoor ze verder kunnen praten dan het “hier en nu” en kunnen praten over dingen als het verleden, de toekomst en gevoelens.
- Egocentrisme- Heeft te maken met “animisme” wat verwijst naar de neiging van jonge kinderen om alles, inclusief levenloze voorwerpen, als levend te beschouwen. Taal wordt beschouwd als egocentrisch omdat ze de dingen puur vanuit hun eigen perspectief zien.
- Operationele Periode- (7 tot 11 jaar) en (11 jaar tot volwassenheid) Piaget verdeelt deze periode in twee delen: de periode van concrete operaties en de periode van formele operaties. Taal in dit stadium laat de beweging van hun denken zien van onvolwassen naar volwassen en van onlogisch naar logisch. Zij zijn ook in staat te “de-centreren” of de dingen vanuit een ander dan hun eigen perspectief te bekijken. Het is op dit punt dat de taal van kinderen “gesocialiseerd” wordt en zaken omvat als vragen, antwoorden, bevelen en kritiek.
Sociale Interactie TheorieEdit
Vygotsky’s sociale interactietheorie bevat opvoedingsargumenten in die zin dat kinderen kunnen worden beïnvloed door hun omgeving en door de taalinput die kinderen van hun verzorgers ontvangen. Hoewel de theorieën van Skinner, Chomsky en Piaget allemaal zeer verschillend zijn en zeer belangrijk in hun eigen context, houden zij niet noodzakelijk rekening met het feit dat kinderen taal niet geïsoleerd tegenkomen. Het kind is een kleine taalkundige die taal analyseert aan de hand van willekeurige uitingen van volwassenen. De interactietheorie stelt voor dat taal bestaat om te communiceren en alleen kan worden geleerd in de context van interactie met volwassenen en oudere kinderen. Zij benadrukt het belang van de omgeving en de cultuur waarin de taal wordt geleerd tijdens de vroege kindertijd ontwikkeling, omdat deze sociale interactie is wat het kind voor het eerst voorziet van de middelen om zin te geven aan hun eigen gedrag en hoe ze denken over de omringende wereld. Volgens Williamson (2008) kunnen kinderen uiteindelijk hun eigen interne spraak gebruiken om hun eigen gedrag te sturen, net zoals de spraak van hun ouders ooit hun gedrag stuurde. Spraak voor zuigelingen wordt gekenmerkt door een langzamer tempo, overdreven intonatie, hoge frequentie, herhaling, eenvoudige zinsbouw en concrete woordenschat. Deze op maat gesneden articulatie die door zorgverleners aan jonge kinderen wordt gebruikt om fonemische contrasten en de uitspraak van correcte vormen te maximaliseren, staat bekend als kindergestuurde spraak (child-directed speech, CDS). Vygotsky ontwikkelde ook de concepten van de private spraak (wanneer kinderen tegen zichzelf moeten spreken op een zelfsturende en richtinggevende manier – aanvankelijk hardop en later intern) en de zone van de proximale ontwikkeling die verwijst naar de taken die een kind niet alleen kan voltooien maar wel met de hulp van een volwassene. De aandacht en de tijd die een moeder besteedt aan het praten over onderwerpen waarop het kind al gefocust is, correleert in hoge mate met de vroege omvang van de woordenschat. In de vroege stadia van het leven van een kind gebeurt dit meestal door middel van moedertaal of `baby talk`, waardoor kinderen hun vooruitgang in taalverwerving kunnen `bootstrappen` (Williamson, 2008). De moeder en vader bieden ook geritualiseerde scenario’s, zoals het nemen van een bad of het aankleden, waarin de fasen van de interactie snel worden herkend en voorspeld door de zuigeling. De uitingen van de moeder en de vader tijdens de activiteiten zijn geritualiseerd en voorspelbaar, zodat het kind geleidelijk in een actieve positie wordt gebracht waarin het de bewegingen van de verzorger overneemt en uiteindelijk ook de geritualiseerde taal. In principe biedt de verzorger begrijpelijke contexten waarin het kind taal kan verwerven (Mason, 2002). Een andere invloedrijke onderzoeker van de interactietheorie is Jerome Bruner, die de details van de theorie in de loop van een aantal jaren heeft uitgewerkt en herzien en ook de term Language Acquisition Support System (LASS) heeft geïntroduceerd, die verwijst naar de onmiddellijke omgeving van het kind als volwassene, maar in ruimere zin verwijst naar de cultuur van het kind als geheel, waarin het wordt geboren. Volwassenen passen hun gedrag ten opzichte van kinderen aan om een beschermde wereld te construeren waarin het kind geleidelijk geneigd is deel te nemen aan een groeiend aantal scenario’s en scripts en op deze wijze wordt het kind geleidelijk aan steeds verder de taal in geleid. Men moet echter niet vergeten dat, hoewel onze sociale context ondersteuning biedt voor taalverwerving, deze niet direct de kennis verschaft die nodig is om taal te verwerven; en dit is misschien waar de aangeboren vermogens van een kind in het spel komen.