Puerto Rico’s push voor staatschap, uitgelegd

Puerto Rico’s push voor staatschap, uitgelegd

Vorige woensdag, de dag voor de eenjarige verjaardag van orkaan Maria, stuurde Puerto Rico Gov. Ricardo Rosselló een brief naar president Donald Trump, waarin hij hem vraagt om Amerika’s “territoriaal-kolonialisme” van Puerto Rico voor eens en voor altijd af te schaffen. Hij drong er bij Trump op aan om Puerto Rico toe te staan de 51e Amerikaanse staat te worden.

“Als we alles wat we het afgelopen jaar hebben meegemaakt opnieuw bekijken, is één ding niet veranderd en blijft het de grootste belemmering voor het volledige en welvarende herstel van Puerto Rico: de ongelijkheden waarmee Puerto Rico wordt geconfronteerd als de oudste, dichtstbevolkte kolonie ter wereld,” schreef Rosselló in de brief, volgens de Hill.

Puerto Ricaanse leiders zijn harder dan ooit aan het pushen voor een staat. Het eiland – geteisterd door de verwoesting van orkaan Maria en nog steeds aan het worstelen met de wederopbouw – is een Amerikaans grondgebied sinds 1898, maar heeft lang geleden onder de wijdverspreide Amerikaanse onverschilligheid voor, of onwetendheid over, de situatie van Puerto Rico. Nu hopen Rosselló en zijn bondgenoten dat de media-aandacht na de orkaan genoeg bewustzijn heeft gecreëerd over de tweederangs status van Amerikanen in Puerto Rico. Hoewel alle Puerto Ricanen Amerikaanse burgers zijn, hebben de 3,4 miljoen Amerikanen die in Puerto Rico wonen minder grondwettelijke rechten dan iedereen die in de 50 staten woont. Amerikanen op het eiland kunnen niet stemmen voor president in de algemene verkiezingen of een stemgerechtigd lid van het Congres kiezen. Hun gebrek aan politieke macht maakte het voor Trump gemakkelijk om het menselijk lijden op het eiland te negeren. Het betekende dat de regering geen politieke tegenreactie vreesde voor haar mislukte reactie op de ramp, of haar rol in de 2.975 doden in verband met de orkaan.

De vraag of Puerto Rico al dan niet een staat moet worden, is decennialang de meest verdeelde kwestie op het eiland geweest. Maar Puerto Rico’s financiële crisis, die begon in 2006, begon de steun voor een staat weer op te krikken, en nu heeft orkaan Maria de zaak nog dringender gemaakt om op te lossen. De resterende vraag is of het Witte Huis en de Republikeinen in het Congres zich zullen houden aan Amerika’s langdurige belofte om Puerto Ricanen te laten beslissen of ze een staat willen.

Op maandag maakte Trump zijn standpunt duidelijk tijdens een radio-interview met Geraldo Rivera, waarin hij tierde over de negatieve publiciteit rond de reactie van zijn regering op de orkaan Maria. “Puerto Rico zou nu niet moeten nadenken over een staat”, zei Trump.

Een paar uur later schoot Rosselló terug.

“Hoe kunnen de Verenigde Staten zich deze week sterk maken voor democratie bij de Verenigde Naties, als ze onder hun vlag de dichtstbevolkte kolonie ter wereld hebben?” Rosselló schreef in een verklaring, waarbij hij Trump eraan herinnerde dat hij beloofde het staatschap te steunen als dat is wat Puerto Rico wil.

Congres heeft de kwestie zo veel mogelijk vermeden

Het grootste obstakel voor Puerto Rico is dat er geen officieel proces is voor een Amerikaans grondgebied om een Amerikaanse staat te worden. Politieke leiders op het eiland vragen al sinds de jaren zestig om een duidelijk pad naar de status van staat.

Vorige presidenten hebben de status van staat voor Puerto Rico gesteund, als dat is wat de meerderheid van de Puerto Ricanen wil. De presidenten George W. Bush en Barack Obama deden dat. Zo ook Trump, tijdens zijn presidentiële campagne. Steun voor staatschap was zelfs vastgelegd in het platform van de Republikeinse Partij.

Puerto Rico’s congresafgevaardigden hebben in de loop der jaren meerdere (mislukte) wetsvoorstellen ingediend, die Puerto Rico staatschap verleenden op basis van de uitkomst van een volksstemming op het eiland. Maar er is nooit een duidelijke consensus in Puerto Rico over de kwestie geweest.

In 2016 won de pro-staatschap politieke partij de controle over de wetgevende macht van het eiland, het herenhuis van de gouverneur, en de enige (niet-stemgerechtigde) congreszetel van het eiland. Sindsdien hebben Puerto Ricaanse leiders verschillende strategieën geprobeerd om wetgevers in Washington zover te krijgen dat ze de kwestie aanpakken. De wetgevers hebben hen meestal genegeerd.

Het Congres heeft Puerto Rico gevraagd te stemmen over de kwestie van de staat. Het deed dat.

In juni 2017, nadat de pro-staatschapspartij aan de macht was geveegd, stemden Puerto Ricanen op het eiland om zich bij de Verenigde Staten aan te sluiten als de 51e staat. Het was de vijfde keer dat het eiland een referendum heeft gehouden over het al dan niet toetreden tot de republiek. De overgrote meerderheid stemde voor het staatschap: 97 procent – het grootste aantal tot nu toe.

Het probleem is dat minder dan een kwart van de geregistreerde kiezers naar de stembus ging. Dat was vooral het gevolg van een boycot door de anti-staatsburgse politieke groeperingen, die boos waren over de formulering van het referendum.

Rosselló kwam zijn campagnebelofte na om door te gaan met het proces van staatsburgerschap, dat al meer dan 100 jaar een controversiële kwestie is op het eiland. De twee grootste politieke partijen van Puerto Rico vertegenwoordigen de voorstanders van de status van staat en degenen die een gemenebest willen blijven. Een kleiner aantal Puerto Ricanen wil volledige onafhankelijkheid.

De huidige economische crisis op het eiland, die rond 2008 begon, heeft de inspanningen om de staat te verwerven nieuw leven ingeblazen. Meer federaal geld zou naar Puerto Rico stromen als het een staat zou zijn, hoewel het ook de federale belastingen op de mensen die er wonen zou verhogen.

Na de verkiezingen van 2016 introduceerde de vertegenwoordiger van Puerto Rico in het Congres, House Delegate Jenniffer González-Colón, twee House-wetsvoorstellen die Puerto Rico in staat zouden stellen de 51e Amerikaanse staat te worden – één voordat orkaan Maria toesloeg, en de andere deze zomer.

In januari stuurde Puerto Rico ook een “schaduw” congresdelegatie van zeven politici naar Capitol Hill, met de eis dat ze worden erkend als stemgerechtigde leden van het Congres. Vijf van hen zouden Puerto Rico vertegenwoordigen in het Huis, en twee in de Senaat.

De gouverneur van Puerto Rico had het plan gemodelleerd naar Alaska’s streven naar staatloosheid in 1956, en het was een belangrijk onderdeel van zijn campagne. (Tennessee was het eerste gebied dat deze strategie gebruikte in 1795, en het staat nu bekend als het “Tennessee Plan.”)

De delegatie van Puerto Rico werd benoemd, niet gekozen, dus de stap was grotendeels symbolisch. Maar het vertegenwoordigde een groeiend gevoel van wanhoop en frustratie over het gebrek aan interesse van het Congres om Puerto Rico als staat te erkennen.

Toen, in juni, introduceerde González-Colón het nieuwste staatsrecht wetsvoorstel, en kreeg een groep van 53 Republikeinen en Democraten zover om het mede te ondertekenen – de meeste steun tot nu toe. De Puerto Rico Admission Act zou een task force oprichten om onmiddellijk te beginnen met het proces om Puerto Rico om te vormen tot een Amerikaanse staat, wat zou gebeuren tegen 1 januari 2021.

“Nu is de tijd,” zei González-Colón in een verklaring in juni, toen ze het wetsvoorstel in het Congres introduceerde. “De catastrofe die de orkanen Irma en María achterlieten, ontmaskert de realiteit van de ongelijke behandeling van de Amerikaan die in Puerto Rico woont.”

Puerto Ricaanse identiteit is diep geworteld in de kwestie van de staat

De status van Puerto Rico is de belangrijkste politieke kwestie op het eiland sinds de Verenigde Staten het in 1898 annexeerden aan het einde van de Spaans-Amerikaanse Oorlog. In de loop der jaren heeft het Congres kleine hoeveelheden autonomie afgestaan aan Puerto Rico, dat nu functioneert als een quasi-staat. Het heeft een onafhankelijk gekozen lokale regering, maar zonder alle macht en voordelen van het zijn van een staat – met inbegrip van een gebrek aan echte vertegenwoordiging in het Congres.

Puerto Ricanen zijn Amerikaanse burgers, maar ze betalen geen federale inkomstenbelasting als ze op het eiland wonen. Ze betalen wel loonbelasting om de sociale zekerheid en Medicare te financieren. Het eiland krijgt beperkte financiering voor Medicaid en voedselbonnen. Het heeft geen vertegenwoordiging in het kiescollege, dus Puerto Ricanen kunnen niet stemmen voor de president, tenzij ze in de Verenigde Staten wonen.

Terwijl Puerto Ricanen al tientallen jaren strijden over hun politieke status, heeft het Congres weinig interesse getoond om iets te veranderen. Wetgevers in Washington hebben meer dan 130 wetsvoorstellen ingediend om de politieke status van Puerto Rico te wijzigen, maar geen van deze voorstellen heeft iets opgeleverd, aldus Charles Venator-Santiago, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Connecticut. Dat komt deels omdat er geen vastomlijnd proces is voor een staatschap.

“De grondwet geeft geen richting aan hoe een nieuwe staat moet worden toegelaten,” zegt Venator-Santiago.

Het dichtst dat Puerto Rico bij een verandering van zijn status kwam, was in 1990, toen het Huis een wetsvoorstel goedkeurde dat Puerto Ricanen voor eens en voor altijd zou laten beslissen of ze een staat wilden worden. Het wetsvoorstel heeft het nooit gehaald in de Senaat.

Het is duidelijk waarom Republikeinen niet willen dat Puerto Rico lid wordt van de unie. Puerto Ricanen die op het vasteland van de VS wonen, stemmen overweldigend op Democraten, dus het toevoegen van nieuwe zetels in de Senaat en het Huis zou de Republikeinse macht kunnen verzwakken. Toch heeft de Republikeinse Partij altijd lippendienst bewezen aan het idee.

Oosten van orkaanoverlevenden zijn voorstander van staatschap

Sterke politieke verdeeldheid binnen Puerto Rico over de toekomst van het eiland heeft het voor het Congres gemakkelijk gemaakt om het streven van het gebied om een Amerikaanse staat te worden te negeren. Er is geen algemene consensus onder de 3,5 miljoen inwoners van het eiland over de vraag of het beter is zich aan te sluiten bij de Verenigde Staten, een gemenebest te blijven of volledig onafhankelijk te worden.

Sinds 1967 hebben zij geprobeerd een consensus te bereiken door referenda te houden.

In 1967 stemde ongeveer 60 procent van de Puerto Ricanen op het eiland voor het behoud van hun territoriale status, en 39 procent stemde voor de status van staat. Slechts 1 procent stemde voor onafhankelijkheid.

Zesentwintig jaar later, in 1993, stemde ongeveer 48 procent om een territorium te blijven, terwijl 46 procent voor de status van staat stemde en 4 procent voor onafhankelijkheid.

Toen het derde referendum in 1998 werd gehouden, organiseerde de anti-staatsstatus politieke partij een boycot van de stemming over de formulering op het stembiljet, waarbij het werd gewijzigd om een “geen van bovenstaande” vakje op te nemen. Als een vorm van protest koos 50 procent van de kiezers voor die optie, terwijl 47 stemden voor de staat en 2,5 procent voor onafhankelijkheid.

De vierde stemming was in 2012, toen de wetgever het stembiljet in twee vragen verdeelde. De eerste vroeg of het eiland zijn gemenebeststatus moest behouden. Een meerderheid (54 procent) zei nee. Maar de tweede vraag zorgde voor meer verwarring. Charles Venator-Santiago, professor politieke wetenschappen aan de Universiteit van Connecticut, legt het als volgt uit:

De tweede vraag gaf Puerto Ricanen de keuze uit verschillende statusopties, waaronder de status van staat, een soevereine vrije geassocieerde republiek, en onafhankelijkheid, maar sloot de status quo uit. Deze uitsluiting leidde ertoe dat meer dan 500.000 kiezers deze vraag gewoon oversloegen als een vorm van protest. De meerderheid (61 procent) van de Puerto Ricanen die over de tweede vraag stemden, koos voor de status van staat. Echter, als je de kiezers meerekent die de vraag oversloegen, daalt het percentage van degenen die voor deze optie kozen tot slechts 45 procent.

Tijdens de meest recente stemming in juni gebeurde iets soortgelijks, maar toen greep het Amerikaanse ministerie van Justitie in. Het vertelde de regerende pro-staatspartij de taal van het stembiljet te veranderen als zij federale fondsen wilde om de verkiezingen te houden. De partij moest de huidige territoriale status als optie opnemen, verduidelijken dat vrije associatie een vorm van onafhankelijkheid is, en uitleggen dat Puerto Ricanen hun Amerikaans staatsburgerschap konden behouden als zij voor de optie van de staat of voor de optie van territoriale onafhankelijkheid kozen.

Rosselló protesteerde tegen het idee om de huidige “kolonie”-status als optie op te nemen, maar voegde de tekst met tegenzin toe aan het stembiljet. Maar de anti-staats partij vond de formulering nog steeds niks, en boycotte het referendum. Degenen die wel stemden, stemden massaal voor de status van staat.

De status van staat blijft de meest populaire optie in de nasleep van orkaan Maria.

Oorruptie-overlevenden die op het eiland wonen, zijn het erover eens dat de federale overheid anders zou hebben gereageerd op de ramp als Puerto Rico een Amerikaanse staat zou zijn geweest, volgens een nieuwe enquête van de Kaiser Family Foundation en de Washington Post.

De enquête toont ook aan dat orkaan-overlevenden die in Puerto Rico wonen, de voorkeur geven aan een staat boven elk alternatief. Ongeveer 48 procent wil dat Puerto Rico een staat wordt, 26 procent wil liever een Amerikaans grondgebied blijven en 10 procent wil volledige onafhankelijkheid. Ongeveer 16 procent wist het niet zeker of weigerde te antwoorden. De enquête bevatte antwoorden van ongeveer 1500 huishoudens die tussen juli en augustus werden ondervraagd.

De enquête suggereert dat er nog geen consensus is over de kwestie van de staat, maar hier is een mening die een meerderheid van Puerto Ricanen wel deelt: Het herstel van het eiland is geen prioriteit voor de regering Trump.