‘Sharks don’t like eat people’: attack statistics contradict untested theories
Mick Fanning’s close shave with a shark while competition in South Africa is likely to amplify momposing from some ocean-goers over what they perceive as a dangerous escalation in shark numbers.
Elke vlaag van haaienaanvallen zet aan tot de roep om iets te doen. In 2015 zijn er in Australië al 13 niet-uitgelokte aanvallen door haaien geweest, waarbij één dode is gevallen. Dit is tamelijk ongebruikelijk – er is in de afgelopen tien jaar slechts één jaar geweest met meer dan 14 aanvallen.
In de VS zijn sinds begin juni acht mensen aangevallen voor de kust van North Carolina. Bij één incident werden bij een 12-jarig meisje haar arm en een deel van haar been afgebeten, terwijl bij een 16-jarige jongen een arm moest worden geamputeerd.
De incidenten hebben geleid tot een reeks ongeteste theorieën, waarbij de aanvallen in Noord-Carolina worden toegeschreven aan een verandering in de watertemperatuur die een grote groep migrerende warmwaterhaaien aantrekt, zoals stier- en tijgerhaaien.
In Australië zeggen sommige surfers dat het aantal haaien explosief toeneemt en dat ze dichter bij de kust op zoek zijn naar voedsel.
“Anekdotisch, surfers en vissers in het hele land hebben gemeld dat de grootte en de overvloed van grote haaien merkbaar hoger zijn dan ze, op sommige plaatsen, in 30 jaar zijn geweest,” heeft de Australische krant verklaard.
“Sommigen vragen zich af of het tijd is om de beschermde status van de grote witte haai op te heffen.”
De angst van de mens voor haaien blijkt uit de haaiennetten die in delen van Zuid-Afrika, New South Wales en Queensland zijn opgeworpen, evenals het aas- en schietprogramma in West-Australië dat na verontwaardiging van milieuactivisten en wetenschappers werd teruggeschroefd.
Tot nu toe lijkt 2015 aan de hogere kant te zijn wat betreft het aantal wereldwijde haaienaanvallen. Vorig jaar waren er 72 niet-uitgelokte haaienaanvallen in de wereld, die leidden tot drie doden, volgens de Universiteit van Florida, die statistieken over haaienaanvallen verzamelt.
Er waren 83 aanvallen in 2012 – de hoogste in de afgelopen tien jaar – maar het is onduidelijk of er een sterke toename van het aantal aanvallen is geweest als de bevolkingsgroei en verbeterde registratie worden meegerekend.
Australië had 120 aanvallen tussen 2000 en 2009 – meer dan het dubbele van elk ander decennium sinds 1900. Maar wanneer wordt gekeken naar het aantal aanvallen per miljoen mensen, is het beeld veel minder angstaanjagend: vanaf de jaren dertig is er sprake van een dalende trend, zij het met een lichte stijging in het afgelopen decennium.
De Taronga Conservation Society, die deze gegevens heeft verzameld, stelt dat er de afgelopen tien jaar gemiddeld 15 incidenten per jaar zijn geweest, vergeleken met 6,5 incidenten per jaar van 1990 tot 2000.
Maar deze toename van aanvallen, zegt de vereniging, “valt samen met een toenemende menselijke bevolking, meer mensen die stranden bezoeken, een toename in de populariteit van op water gebaseerde fitness- en recreatieve activiteiten en mensen die toegang krijgen tot voorheen geïsoleerde kustgebieden.
“Er is geen bewijs dat het aantal haaien toeneemt dat van invloed zou zijn op de toename van het aantal aanvallen in Australische wateren.”
Verder onderzoek, vorig jaar gepubliceerd in het Australian Medical Journal, noemt een toename van het aantal walvissen als een bijdrage aan een golf van haaienaanvallen op mensen voor de kust van West-Australië. Het risico voor zwemmers op minder dan 25 meter van de kust blijft echter “waarschijnlijk zeer laag, en duidelijk lager dan het risico van andere recreatieve activiteiten die in WA worden ondernomen”, aldus het tijdschrift.
Andere wetenschappers steunen dit standpunt – een toename van het aantal aanvallen moet worden gezien in de context van een toenemend aantal mensen in zee, terwijl haaienpopulaties moeilijk te lokaliseren zijn. Het idee van hordes wraakzuchtige haaien is fantasievol.
“Je broodrooster is waarschijnlijker om je te doden dan een haai,” zei Culum Brown, een visbioloog aan de Macquarie University. “Het is uiterst onwaarschijnlijk dat je ooit een slachtoffer van een haaienaanval zult zijn, of zelfs maar zult kennen.”
“Ik denk dat de cijfers vrij duidelijk zijn. Er zijn elk jaar meer mensen in het water: het is niet zo dat er meer haaien zijn. In feite zijn er naar alle waarschijnlijkheid minder haaien door overbevissing en schade aan habitats.”
Haaien zijn snel bewegende, cryptische dieren. Het is duur om ze te bestuderen, maar wat we over ze weten moet niet al te alarmerend zijn, aldus Brown. De kans om te worden aangevallen is uiterst klein en degenen die worden aangevallen zijn voornamelijk gericht rond de benen, wat suggereert dat haaien hun potentiële prooi verkennen in plaats van deze te verslinden.
“We weten wel dat haaien niet graag mensen eten,” zei hij.
“Studies tonen aan dat ze sterk reageren op de geur van zeehonden en vissen, maar niet op die van mensen. Het probleem met haaien is dat ze nieuwsgierig zijn en als ze een potentiële prooi bekijken, komen ze meestal naar je toe en knabbelen wat.
“Natuurlijk, als een witte haai van 4 meter aan je knabbelt, is dat waarschijnlijk levensbedreigend. Als het ze niet bevalt wat ze proeven, gaan ze weg.”
Haaien zijn, anders dan walvissen, moeilijk te tellen. Maar de meeste wetenschappers betwijfelen of de bescherming van soorten als de grote witte haai heeft geleid tot een toename van het aantal haaien. Ze wijzen erop dat er wereldwijd naar schatting 100 miljoen per jaar worden gedood, vaak voor de markt van haaienvinnensoep.
“Het debat over haaienaanvallen lijkt een beetje op het debat over klimaatverandering”, zegt Dr. Daniel Bucher, marien ecoloog aan de Southern Cross University. “Je kunt je richten op de achtergrondruis of je kunt kijken naar de langetermijntrend.
“Je zou verwachten dat het aantal aanvallen daalt, gezien het aantal haaien dat sinds de jaren tachtig is gedood. Er is geen haaienplaag. Er is gewoon een grotere populatie die meer tijd in het water doorbrengt, waardoor de kans op een aanval toeneemt.”
Bucher zei dat uit onderzoek blijkt dat haaienaanvallen kunnen worden beïnvloed door regenval en of zwemmers of surfers zich in de buurt van riviermondingen of visvoedergebieden bevinden.
Interacties met haaien variëren ook – haaien passeren mensen over het algemeen zonder na te denken, hoewel het kan helpen als je in een groep mensen bent en je omdraait om de haai onder ogen te komen in plaats van wild rond te woelen in een poging om weg te komen.
Maar haaien zijn al minstens 455 miljoen jaar geëvolueerd als ontzagwekkende roofdieren, en er is veel meer werk nodig om precies te weten wat de aanvallen uitlokt.
Bucher zei dat twee incidenten – een met dodelijke afloop, een niet – voor de kust van Byron Bay in februari, aantonen dat er geen harde en snelle regels zijn als het gaat om haaienaanvallen.
“De kerel die in Byron Bay werd genomen, was in ondiep, warm water – het brak echt alle regels,” zei hij. “Haaienonderzoek is duur en je kunt maar een paar individuen bestuderen. Dus dat onderzoek wordt moeilijk wanneer een van die individuen iets doet wat je niet zou verwachten van haaienpopulaties in het algemeen.”
{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{highlightedText}}
- Sharks
- Marine life
- South Africa
- Wildlife
- news
- Share on Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via E-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger