Staatssecretaris
BelgiëEdit
Zoals in Frankrijk is een staatssecretaris in België een onderminister die verantwoording verschuldigd is aan een minister of aan de eerste minister. Zo was Vincent Van Quickenborne als staatssecretaris belast met de vereenvoudiging van de administratie en legde hij in die functie verantwoording af aan de eerste minister. De titel “Staatssecretaris” werd in het leven geroepen omdat de grondwet van België het aantal ministers uitdrukkelijk beperkt tot vijftien (zeven Franstalige ministers en zeven Nederlandstalige ministers, waarbij de Eerste Minister officieel “taalkundig aseksueel” is). Door mensen tot staatssecretaris te benoemen kan de regering dus deze grondwettelijke beperking omzeilen. Zie Huidige lijst van staatssecretarissen voor de Belgische federale regering.
Er zijn ook drie staatssecretarissen in de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, van wie er één Vlaams moet zijn.
EstlandEdit
De staatssecretaris (Riigisekretär) geeft leiding aan het Regeringsbureau. Het heeft tot taak de regering van Estland en de minister-president van Estland te ondersteunen bij het uitstippelen en uitvoeren van het beleid. Hij ondersteunt ook de ministers zonder portefeuille en draagt bij tot een goed bestuur. De eerste staatssecretaris was Karl Terras. Voor de herbezetting door de Sovjet-Unie in 1944 ging de staatssecretaris in ballingschap totdat de functie in 1992 terugkeerde in Estland.
FinlandEdit
Een staatssecretaris (Fins: valtiosihteeri), is de hoogste ambtenaar onder elke minister. De ministers, die aan het hoofd staan van ministeries (regeringsdepartementen), vormen de Finse regering. Elke staatssecretaris wordt benoemd voor de ambtstermijn van de minister en is verantwoording verschuldigd aan de minister.
Dit is een nieuwe regeling; bij de invoering van dit model werd een secretaris “politiek staatssecretaris” (poliittinen valtiosihteeri) genoemd. Voorheen hadden daarentegen slechts twee ministeries, de ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken, staatssecretarissen, die vast benoemd waren. Een voorbeeld hiervan is Raimo Sailas.
FrankrijkEdit
In Frankrijk is een staatssecretaris (Secrétaire d’État) een onderminister, die verantwoording verschuldigd is aan een minister of aan de eerste minister. Niet te verwarren met de titel Minister d’État die aan een hoge Franse minister van bijzonder belang wordt gegeven.
Onder het Ancien Régime waren staatssecretarissen ambtenaren van de Kroon, wier verantwoordelijkheden vergelijkbaar waren met die van de huidige ministers van de regering.
DuitslandEdit
De Duitse Staatssekretär is een Beamter (ambtenaar) die de tweede plaats inneemt na de minister in een deelstaat- of federaal ministerie, zodat de positie gelijk is aan die van Permanent secretary in het Verenigd Koninkrijk, niet Secretary of State. Hoewel het officieel geen politiek ambt is, wordt het vaak toegekend bij benoeming op basis van politieke criteria zoals partijlidmaatschap, in plaats van door carrière te maken als ambtenaar. Niettemin zijn zij het administratieve hoofd van het ministerie. Zij zijn afhankelijk van het volle vertrouwen van hun minister en kunnen op elk moment met voorlopig pensioen worden gestuurd, waarbij hun pensioen volledig wordt doorbetaald. Dit gebeurt gewoonlijk wanneer de regering of de minister verandert. De facto is een dergelijke voorlopige pensionering levenslang.
Een bijzonder geval is de parlementaire staatssecretaris (Parlamentarischer Staatssekretär), dat is een parlementslid dat in een ministerie is aangesteld als Staatssekretär; bij het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken en de Duitse kanselarij is de officiële titel Staatsminister (minister van Staat). Dergelijke posten, die bedoeld waren om de band tussen een ministerie en het parlement te verbeteren, zijn de laatste tijd het onderwerp geworden van enige controverse. Volgens critici krijgen parlementaire staatssecretarissen doorgaans weinig tot geen invloed en verantwoordelijkheid binnen hun ministerie. Dit alles terwijl zij zeer royaal worden betaald doordat zij twee salarissen ontvangen, zowel als staatssecretaris en als parlementslid. Zo beweerde Ludger Volmer, toen hij tijdens een onderzoek naar visummisbruik werd ondervraagd over zijn functie als parlementair staatssecretaris op het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat hij was afgesneden van de werkstroom binnen het ministerie, en noemde hij het ambt van staatsminister een “Unding” (absurditeit).
In 1998 introduceerde kanselier Gerhard Schröder de nieuwe functie van federaal regeringscommissaris voor Cultuur en Media (Beauftragter der Bundesregierung für Kultur und Medien) met de formele rang van een Parlamentarischer Staatssekretär, vandaar dat de functie gewoonlijk kortweg Kulturstaatsminister (“minister van Cultuur”) wordt genoemd – hoewel sommige van de zittende leden geen parlementszetel hadden. De Duitse parlementaire commissie voor cultuur en media (Ausschuss für Kultur und Medien im Deutschen Bundestag) dient in plaats van een echt ministerie voor dit departement. Sinds 1998 werd het ambt van Kulturstaatsminister bekleed door Michael Naumann (1998-2001), Julian Nida-Rümelin (2001-2002), Christina Weiss (2002-2005), Bernd Neumann (2005-2013) en Monika Grütters (sinds 2013).
GriekenlandEdit
In Griekenland werd de titel “staatssecretaris” (Grieks: Γραμματεύς της Επικρατείας) slechts met tussenpozen gebruikt tijdens de eerste jaren van de moderne Griekse staat. Het werd voor het eerst gebruikt voor de kabinetschef onder het gouverneurschap van Ioannis Kapodistrias, een functie die achtereenvolgens werd bekleed door Spyridon Trikoupis (1828-29) en Nikolaos Spiliadis (1829-31). Daarna werd hij opgegeven, tot hij in plaats van de titel “minister” (Υπουργός) werd gebruikt voor de kabinetsleden in het kabinet 1835-37 van Josef Ludwig von Armansperg, waarbij Armansperg werd aangeduid als “eerste staatssecretaris” (Αρχιγραμματεύς της Επικτραείας).
Heilige StoelEdit
De staatssecretaris van Zijne Heiligheid De paus, of kardinaal-staatssecretaris, zit het staatssecretariaat voor, dat het belangrijkste dicasterie van de Romeinse Curie is, omdat het de activiteiten van de andere dicasteries organiseert, benoemt en leidt.Het secretariaat is ook verantwoordelijk voor de buitenlandse betrekkingen van de Heilige Stoel. Tijdens een sede vacante neemt de voormalige staatssecretaris (de benoeming vervalt bij overlijden of aftreden van de paus) een deel van de functies van het staatshoofd waar als onderdeel van een tijdelijke commissie.
LuxemburgEdit
Luxemburgse staatssecretarissen (Frans: secrétaire d’Etat, Luxemburgs: Staatssekretär(in), Duits: Staatssekretär(in)) zijn leden van het kabinet, en staan in rang onder de ministers. Zij krijgen specifieke bevoegdheden, die dezelfde zijn als die van de ministers, en helpen hun respectieve ministers bij de uitoefening van hun functie. Vaak hebben zij meer dan één opdracht of assisteren zij meer dan één minister. In het eerste kabinet-Juncker-Asselborn was er één staatssecretaris, Octavie Modert, die verantwoordelijk is voor Betrekkingen met het Parlement; Land- en Wijnbouw en Plattelandsontwikkeling; en Cultuur, Hoger Onderwijs en Onderzoek. In het vorige kabinet waren dat er twee en tussen 1984 en 1989 drie.
NederlandEdit
Zoals in Frankrijk en België is een staatssecretaris in Nederland een onderminister die verantwoording verschuldigd is aan een minister in het kabinet of aan de minister-president. Sommigen van hen kunnen zich in specifieke omstandigheden minister noemen bij een bezoek aan het buitenland.
De hoogste ambtenaar in een overheidsdienst wordt secretaris-generaal (secretaris-generaal) genoemd.
NoorwegenEdit
Een statssekretær in Noorwegen speelt min of meer dezelfde rol als het Franse of Zweedse equivalent.Staatssecretarissen zijn verbonden aan specifieke ministeries, en fungeren als een de facto vice-minister. De staatssecretaris kan echter niet deelnemen aan een Raad van State en de enige minister is grondwettelijk verantwoordelijk voor alle besluiten van de statssekretær in functie.
PortugalEdit
In Portugal is een staatssecretaris (Portugees: secretário de Estado, mannelijk; secretária de Estado, vrouwelijk; secretários de Estado, meervoud) een onderminister, van intermediaire rang tussen die van kabinetsminister en die van onder-staatssecretaris. Hoewel zij de grondwettelijke status van regeringsleden hebben, nemen de staatssecretarissen gewoonlijk niet deel aan de Raad van Ministers, tenzij zij voor bepaalde vergaderingen worden opgeroepen en in die gevallen hebben zij geen stemrecht. Zij handelen slechts als plaatsvervangers van de ministers, en hebben alleen de bevoegdheden die hun door hun ministers of rechtstreeks door de minister-president zijn gedelegeerd.
Tot de reorganisatie van de structuur van de Portugese overheidsadministratie in 2004 was het gebruikelijk dat een staatssecretaris de leiding had over een staatssecretariaat (Portugees: secretaria de Estado), een regeringsdepartement met een status lager dan die van een ministerie. Een staatssecretariaat kon worden georganiseerd als een afdeling van een ministerie of soms rechtstreeks ondergeschikt zijn aan de minister-president. Van 1987 tot 1995 bestond er bijvoorbeeld een Staatssecretariaat voor Cultuur dat rechtstreeks ondergeschikt was aan de Eerste Minister. Hoewel dit type departement officieel niet meer bestaat in de organisatie van de Portugese regering, is het nog steeds gebruikelijk dat de portefeuille van een staatssecretariaat in de volksmond “staatssecretariaat” wordt genoemd.
Historisch werd sinds de 17e eeuw de titel “staatssecretariaat” gebruikt om de hoofden van de regeringsdepartementen van Portugal aan te duiden. In de 19e eeuw begon men de titel “minister” te gebruiken, waarbij de officiële volledige titel van elk van de ministers “minister en staatssecretaris van een bepaalde portefeuille” werd tot het einde van de Monarchie in 1910. Vanaf dat moment verving de titel “minister” volledig die van “staatssecretaris” (met uitzondering van het korte presidentiële systeem dat in 1918 bestond, waarin de ministers weer “staatssecretarissen” werden genoemd). In 1958 werd de titel “staatssecretaris” opnieuw ingevoerd om de toen gecreëerde rol van onderminister aan te duiden, die ondergeschikt was aan een minister van het kabinet.
RuslandEdit
De functie van staatssecretaris heeft in bepaalde perioden bestaan. Het bestaat nu.
- In het Russische Rijk:
- Graaf Karl Nesselrode, staatssecretaris in 1814, minister van Buitenlandse Zaken in 1816
- M. de Freigang ergens in de periode 1820-1828
- Sergei Witte 1903-1905
- In de Russische Federatie:
- Gennady Burbulis, 1991-1992
- Grigory Karasin, 2005-
San MarinoEdit
In de Republiek San Marino is een staatssecretaris een hoge minister van het kabinet die aan het hoofd staat van een ministerie van Buitenlandse Zaken. De staatssecretaris is lid van de Raad van Ministers (Congresso di Stato).
SpanjeEdit
In de huidige organisatie van de Spaanse regering is een Secretario de Estado een onderminister. Elk ministerie kan een of meer staatssecretarissen hebben. Zo werkt de staatssecretaris voor Latijns-Amerika voor de minister van Buitenlandse Zaken en Samenwerking.
Van 1715 tot 1834 stonden de Secretarios de Estado y del Despacho aan het hoofd van verschillende regeringsdepartementen. De staatssecretaris fungeerde meestal als eerste minister (Zie Lijst van eerste ministers van Spanje).
ZwedenEdit
Main article: Staatssecretaris (Zweden)In Zweden is een staatssecretaris (Zweeds: Statssekreterare) een politiek benoemde, tweede in rang na de minister (Zweeds: Statsråd) die verantwoordelijk is voor het ministerie. In tegenstelling tot ministers zijn staatssecretarissen geen lid van het kabinet. Gewoonlijk is er één staatssecretaris voor elke minister in het kabinet, en twee voor de minister-president. Om historische redenen heeft de staatssecretaris in het ministerie van Buitenlandse Zaken een andere titel (Zweeds: Kabinettssekreterare, in het Engels letterlijk “Cabinet Secretary”). Staatssecretarissen hebben, vaker dan ministers, een vaste ambtenarenachtergrond of een professionele achtergrond die relevant is voor het verantwoordelijkheidsgebied dat tot hun respectieve ministeries behoort.
ZwitserlandEdit
In de Zwitserse federale overheid zijn staatssecretarissen de hoogste functionarissen met een loopbaan. De titel wordt door de Zwitserse Bondsraad verleend aan hoofden van federale bureaus wier taken onafhankelijke interactie met hoge buitenlandse autoriteiten met zich meebrengen (vgl. artikel 46 van de Wet op de organisatie van regering en bestuur). In de praktijk is de functie van een staatssecretaris dezelfde als in Frankrijk.
Verenigd KoninkrijkEdit
Historische oorsprongEdit
Main article: Secretary of State (England)In het Koninkrijk Engeland, vóór 1660, kwam een ambtenaar met de titel Secretary of State tot stand tegen het einde van de regeerperiode van Koningin Elizabeth I (1558-1603), de gebruikelijke titel daarvoor was King’s Clerk, King’s Secretary, of Principal Secretary. Vanaf 1540 waren er soms twee staatssecretarissen.
Vanaf 1660 waren er altijd twee staatssecretarissen, tussen wie het toezicht op buitenlandse zaken op geografische basis was verdeeld, terwijl binnenlandse zaken werden gedeeld: de Noordelijke en de Zuidelijke Secretaris. In 1707 werden Engeland en Schotland samengevoegd tot het Koninkrijk Groot-Brittannië, en er was een derde staatssecretaris voor Schotland tot 1746. Een derde staatssecretaris voor de koloniën bestond vanaf 1768. In 1782 werd het systeem hervormd tot twee staatssecretarissen: een minister van Binnenlandse Zaken (met inbegrip van koloniale zaken) en een minister van Buitenlandse Zaken, met de toevoeging van een derde voor Oorlog vanaf 1794. In dezelfde periode kwam de titel van ondersecretaris in gebruik.
Het Verenigd Koninkrijk werd gevormd door de vereniging van Groot-Brittannië en het Koninkrijk Ierland in 1801. Door een geleidelijk proces tussen toen en de jaren 1960 werden de meeste ministers van het Britse kabinet staatssecretarissen.
Moderne rolEdit
Main article: Secretary of State (Verenigd Koninkrijk)In het Verenigd Koninkrijk is een secretary of state een hoge minister, die gewoonlijk aan het hoofd staat van een regeringsdepartement. Staatssecretarissen worden rechtstreeks door de vorst benoemd op advies van de minister-president, en zijn samen met andere kabinetsleden verantwoordelijk voor het collectieve bestuur van het Verenigd Koninkrijk. Er zijn een aantal staatssecretarissen, die elk de formele titel “Her Majesty’s Principal Secretary of State for …” dragen; in de wetgeving wordt doorgaans alleen gesproken van “de staatssecretaris”.