The 1755 Lisbon tsunami; evaluation of the tsunami parameters
De tsunami die door de aardbeving van 1755.01.11 werd veroorzaakt, trof vooral de kusten van het Iberisch schiereiland en Noordwest-Marokko en werd overal langs de Noord-Atlantische kusten waargenomen. De catastrofale afmetingen van dat verschijnsel hadden een enorme impact op de stad Lissabon en op verschillende dorpen langs de zuidkust van Portugal. De aardbeving werd in heel Europa gevoeld en de seismische intensiteit werd in Lissabon en Zuidwest-Portugal (Kaap S. Vicente) geschat op X-XI (intensiteitsschaal van Mercalli). De meest verwoestende golven werden waargenomen langs de kust van Portugal, met name in Lissabon, in het gebied van de Kaap S. Vicente, langs de Golf van Cádiz en in Noordwest-Marokko.
In de loop van de geschiedenis is de stad Lissabon regelmatig getroffen door aardbevingen die ernstige schade en slachtoffers hebben veroorzaakt. Desondanks bleef de stad groeien, zodat de uitbreiding van de schade en het verlies van mensenlevens in 1755, vrij indrukwekkend was. De benedenstad van Lissabon werd overstroomd door het opkomende water van de rivier de Taag en in de meeste historische documenten wordt melding gemaakt van golven van 6 m hoog. Bij Kaap S. Vicente (Zuidwest-Portugal) bedraagt de aanloophoogte, geëvalueerd op basis van historische gegevens, meer dan 15 m. De ooggetuigenverslagen uit Spanje en Marokko meldden golfhoogten van meer dan 10 m en grote overstroomde gebieden langs de Golf van Cádiz en in verscheidene havens in Marokko, b.v. Safi en Agadir. In de stad Lissabon wordt het aantal slachtoffers, uitsluitend te wijten aan de tsunami, geschat op ongeveer 900, en de penetratie van het water wordt geschat op 250 m.
Het grootste deel van de beschikbare literatuur betreffende de aardbeving van 1755 is gebaseerd op de compilatie van Pereira de Sousa (1919) en bevat, soms, zowel gevestigde historische gegevens als niet-betrouwbare informatie. Aangezien de evaluatie van de gebeurtenis van 1755 van cruciaal belang is voor een kwantitatieve benadering van het tsunamigevaar en risicobeoordeling in Portugal, was een nieuw onderzoek van de historische verslagen nodig voor de vaststelling van betrouwbare tsunamiparameters die zowel in numerieke modellen van tsunamiverspreiding als in geodynamische studies kunnen worden gebruikt.
In dit document presenteren wij een nieuwe compilatie van bijna alle beschikbare historische gegevens van de landen die door de tsunami werden getroffen. In de analyse van deze gegevens worden de volgende tsunami-parameters afgeleid: reistijd, polariteit van de eerste beweging, maximale oploophoogte, periode, aantal golven, duur van de verstoring van de zee en omvang van de overstroming.