This Weird Evolutionary Hack Can Calm Anxiety Almost Immediately
Als je een water baby bent, een van die mensen die niet uit de zee kan worden gesleurd aan het eind van een dag op het strand, en liever luie baantjes trekt in een meer dan vrijwel elke andere zomeractiviteit, lijkt het erop dat er een evolutionaire reden is voor je geluk. Mensen hebben, net als andere gewervelde dieren, de zogenaamde duikrespons van zoogdieren: een aangeboren fysiologische reflex die “aanslaat” wanneer we in koud water worden ondergedompeld, of zelfs maar iets eenvoudigs doen als wat vers H2O op ons gezicht spatten. En het blijkt, het is een vrij nette hack voor het kalmeren van uw angst snel.
Wanneer we in koud water, of het nu de zee of een ijskoud zwembad, onze lichamen veranderen in een aantal vrij interessante manieren dankzij deze reactie, die ook wel de zoogdieren duikreflex wordt genoemd. Bij een experiment in 1962 met vrije duikers, die in open water zonder ademhalingsapparatuur gigantische dieptes bereiken, werd ontdekt dat de hartslag van de duikers veranderde wanneer ze in het water kwamen. Hun hartslag vertraagde enorm, zelfs wanneer ze op grote diepte zeer krachtige dingen deden, zoals zo snel mogelijk zwemmen. Het vertragen van je hartslag – door dingen als ademhalingsoefeningen – is een beproefde methode om de impact van angst te verminderen, dus door gebruik te maken van deze reflex, is het mogelijk om dat proces op gang te brengen. Bedankt, wetenschap.
Maar om het te laten werken, moet je er wel helemaal voor gaan. De reflex wordt niet gestimuleerd door onze tenen in het water te dompelen, maar door erin te duiken – met andere woorden, door ons gezicht met water te bedekken en te simuleren dat we niet kunnen ademen. In 2015 stelden wetenschappers vast dat de reflex voortkomt uit signalen die door de trigeminuszenuwen over het hele gezicht worden uitgezonden. Wanneer de trigeminuszenuwen water over het hele gezicht detecteren, sturen ze een bericht naar de nervus vagus, die de hersenen met het lichaam verbindt en onder andere de hartfunctie regelt.
Er zit ook nog een ander aspect aan de duikreactie van zoogdieren: een groter vermogen om druk te weerstaan. In de praktijk betekent dit dat de longen en andere inwendige organen van freedivers in staat zijn vrij normaal te functioneren ondanks het feit dat ze van buitenaf worden beukt door de hogere druk van dieper water vanwege iets dat perifere vasoconstrictie wordt genoemd. Bij mensen die de duikreactie van een zoogdier ervaren, stroomt het bloed weg van de huid en de ledematen om vitale organen zoals het hart en de hersenen te beschermen, terwijl de milt samentrekt en rode bloedcellen uitdrijft om het lichaam te helpen overleven zonder adem te halen. Het bloed rond de organen beschermt ze tegen verplettering – althans voor zover dat mogelijk is.
Mensen gebruiken hun duikreactie van zoogdieren alleen als ze in contact met water zijn, vooral wanneer ze volledig onder water zijn (of wanneer ze synchroon zwemmen), maar andere zoogdieren zoals zeehonden en walvissen gebruiken het elke dag, omdat het een geëvolueerde methode is om lange perioden onder water te overleven zonder al te veel te lijden onder overmatige waterdruk. Het is ook waargenomen bij ratten en muizen, en men denkt dat het een goed geëvolueerd antwoord is om zoogdieren, die al dan niet kunnen zwemmen, te helpen zich zonder zuurstof te redden.
Dus, als je je ooit hebt afgevraagd waarom je je beter voelt nadat je water op je gezicht hebt gespat tijdens een paniekaanval, dan heb je nu de biologische reden erachter. De stimulatie van de trigeminuszenuwen door het water zorgt ervoor dat je hart langzamer gaat kloppen, voor het geval je binnenkort een duik gaat nemen. (En ja, onze zenuwen kunnen gemakkelijk onderscheid maken tussen een plens koud water en, laten we zeggen, regen of een koude luchtstroom). Het lichaam is een raar, gek, wonderbaarlijk ding.