Twaalf van onze favoriete Ierse spreekwoorden en gezegden uit Ierland
1. Moge vandaag beter zijn dan gisteren, maar niet zo goed als morgen
Deze filosofie van optimisme is in veel culturen terug te vinden, en lijkt terug te gaan tot in de Middeleeuwen – toen morgen zeker niet kon worden gegarandeerd van een duidelijke verbetering ten opzichte van de dag ervoor.
Wat een nuchter man in zijn hart heeft, heeft de dronkaard op zijn lippen
Drank komt in veel Ierse spreekwoorden voor, en in feite in veel culturen. Het bovenstaande spreekwoord komt voor in zulke uiteenlopende plaatsen als Denemarken, Duitsland en Andalusië.
Spreekwoorden
Luck never gives; it only lends
Luck en toeval zijn favoriete onderwerpen voor spreekwoorden in Ierland. “Gewonnen geld is twee keer zo zoet als verdiend geld,” lijkt de algemene opvatting te zijn, hoewel dit samengaat met een consensus dat geluk op de lange duur zal worden uitgevlakt.mMaar er is ook een harder oordeel: “Succes is puur een kwestie van geluk,” luidt één opvatting. “Vraag het maar aan een mislukkeling.”
Niettemin werd er in Ierland vaak vertrouwd op kapitein Happenstance. “When your luck’s in you can win on a tram ticket,” luidde een populair spreekwoord in het begin van de 20e eeuw.
Het verleden is zeer onvoorspelbaar
Dit wordt toegeschreven aan veel landen met een bijzonder bewogen geschiedenis (Ierland, Rusland, Servië), plaatsen waar een populair tijdverdrijf het herbeleven van het verleden is. In het noorden van Ierland krijgen gebeurtenissen een andere draai, grotendeels afhankelijk van waar de persoon – of zijn voorouders – op een zondag naar de kerk gingen.
Advertentie
Zoals de Iers-Amerikaanse journalist Bill Vaughan ooit zei: “Het zou een goed idee zijn als de verschillende landen van de wereld af en toe van geschiedenisboek zouden wisselen, gewoon om te zien wat andere mensen met dezelfde feiten doen.”
Whatever you say, say nothing
Dit was eigenlijk minder een spreekwoord en meer een goed advies voor iedereen die in het noorden van Ierland woont of het bezoekt. Het komt uit Seamus Heaney’s bundel North uit 1975, en de ironisch getinte titel Whatever You Say Say Nothing werd al snel een aforisme voor een tijd en een plaats waar je altijd op je hoede moest zijn voor wat je zei.
Success consists of getting up just one more time than you fall
Oliver Goldsmith, from Longford (some records specify Rosscomon), accomplished something few other writers have ever managed – he wrote a poem, a play and a novel, each of which is regarded as among the finest in the English language.
The Vicar of Wakefield (1766), The Deserted Village (1770) en She Stoops to Conquer (1773) zijn geplunderd voor citaten, aforismen en gezegden.
Advertentie
Uw laatste cheque moet naar de begrafenisondernemer – en die moet stuiteren
Brendan Behan heeft, samen met O’Casey, Swift en Joyce, veel bijgedragen aan de Engelse taal – hun spreuken en gezegden zijn vandaag de dag gemeengoed. Oscar Wilde is misschien wel de meest geciteerde. “There are only two tragedies in life: one is not getting what one wants, and the other is getting it,” is typerend voor zijn output.
Behan’s algemene houding ten opzichte van de dood was strikt in overeenstemming met zijn algemene filosofie.
It’s only a spot of rain…(Foto Mark Stedman/RollingNews.ie)Climate is what you expect. Het weer is wat je krijgt
Advertentie
Woonachtig in een land waar het al bewolkt is sinds het begin van de metingen, weten we alles van onwillig weer, en het klimaat komt regelmatig voor in onze spreekwoorden. Onze oude vriend Brendan Behan introduceerde een gezegde dat veel gebruikt werd in de 20e eeuw: “Het weer is zo veranderlijk dat je niet weet welke kleren je moet verpanden.” De pandjeshuizen zijn verdwenen, maar het wisselvallige weer is gebleven.
In het land der blinden is de eenoog koning
Opnieuw een gezegde dat zeer oud is, met wortels in het oude Griekenland. Maar het is in Ierland in de mode gebleven, en is vooral populair bij discussies over Dáil Éireann.
10. It’s like the elephant in the front room
Deze populaire uitdrukking lijkt een Ierse oorsprong te hebben.
Dublin filosoof George Berkeley (18e eeuw) gebruikte een versie ervan in zijn debatten met wetenschappers, waarbij hij vroeg of er al dan niet sprake was van “een onzichtbare olifant in de kamer”.
Het moderne gebruik ervan dateert van een 70 minuten durende BBC-televisiefilm van wijlen Alan Clarke, vertoond in 1989. De sombere productie – zonder commentaar – heette Elephant en was een reconstructie van 18 sektarische moorden in het Noorden.Clarke ontleende de titel aan de Belfast-schrijver Bernard McLaverty, die de Troubles in het Noorden beschreef als ‘having an elephant in your living room’.
Advertisement
Het interessante is dat McLaverty’s oorspronkelijke betekenis niet helemaal overeenkomt met wat er vandaag de dag in het normale spraakgebruik mee wordt bedoeld. Hij zei oorspronkelijk dat de Troubles in het Noorden waren ‘alsof je in een kamer woont met een olifant en probeert hem te negeren. Af en toe stond hij op je teen of poepte hij op je hoofd, maar meestal probeerde je ermee om te gaan.’
De Ierse dichter William Butler Yeats (1865 – 1939). (Photo by Topical Press Agency/Getty Images)The innocent and the beautiful have no enemy but time
Veel van de output van William Butler Yeats Yeat is ons bekend geworden: “Tread softly because you tread on my dreams,” komt uit een van de meest aangrijpende liefdesgedichten ooit geschreven. Het begint, “Had ik de hemel’s geborduurde doeken. . . .” en wordt alleen maar beter. Volgend jaar, met de 100ste verjaardag van 1916 voor de deur, verwachten we een van zijn beroemdste regels te horen: “Een verschrikkelijke schoonheid is geboren.” Maar zijn visie op “het onschuldige en het schone” blijft zowel waar – als vreselijk huiveringwekkend.
We liggen allemaal in de goot, maar sommigen van ons kijken naar de sterren
Er is nauwelijks een betere of beknoptere opsomming van zelfverbetering denkbaar dan Oscar Wilde’s prachtige en aangrijpende regels.