Waarom keloïde littekens ontstaan en wat je eraan kunt doen
Toen ik 20 jaar geleden een klein litteken van mijn borst liet verwijderen, wist ik niet dat ik vatbaar was voor keloïden, een soort verheven littekens. Maar ik kreeg er een precies op de plek waar de skin tag zat, en terugkijkend weet ik niet of ik de tag had laten verwijderen als ik had geweten dat een keloïde een mogelijk neveneffect was.
De één centimeter lange keloïde zit precies in het midden van mijn decolleté en heeft een beetje de vorm van een hondenbotje omdat hij aan elke kant wat hoger is. Soms staren mensen er alleen maar naar. Andere keren vragen ze me of ik een hartoperatie heb gehad (dat is niet zo) en denken ze dat het een litteken van een operatie is. Een creatieve meid vroeg zich af of het een uniek soort tatoeage was en moedigde me aan een verhaal te verzinnen om aan anderen te vertellen.
Als je je, net als ik, afvraagt hoe keloïden ontstaan en wat je ertegen kunt doen als je er een hebt, dan is dit wat je moet weten.
Wat zijn keloïd-littekens eigenlijk?
Elk litteken is een normale, gezonde poging van het lichaam om een huidverwonding te herstellen. Maar een keloid is een overgroei van littekenweefsel. Keloïden kunnen ontstaan na elke operatie (inclusief keizersnede) of trauma aan de huid, inclusief verwondingen, tatoeages en piercings. Ze kunnen ook ontstaan na puistjes met acne, zegt Katy Burris, M.D., een dermatoloog bij de afdeling dermatologie van het Columbia University Medical Center. Soms vormen keloïden zich zonder duidelijke oorzaak, volgens de American Academy of Dermatology (AAD).
Ze hebben de neiging dik, roze of bruin te zijn, en kunnen lijken op een barbell, vertelt Dr. Burris aan SELF. Keloïden groeien langzaam in de loop van enkele maanden en, in tegenstelling tot andere soorten verheven (hypertrofische) littekens, groeien keloïden verder dan de grenzen van waar het oorspronkelijke huidtrauma zich heeft voorgedaan, vertelt Jason M. Preissig, M.D., een dermatoloog bij Mercy Medical Center in Baltimore, aan SELF.
Experts begrijpen niet helemaal waarom keloïden zich vormen, maar het lijkt erop dat er een genetische component is: Als je een eerstegraads familielid hebt die keloïden krijgt, heb je ook meer kans om ze te krijgen, zegt de AAD. En mensen met een Afro-Amerikaanse, Aziatische of Spaanse etniciteit hebben ook meer kans om keloïden te ontwikkelen.
Normaal gesproken zijn er biologische mechanismen die de processen van herstel en regeneratie van weefsel in de genezende huid reguleren. Maar wanneer zich een keloïde vormt, is dat een teken dat er iets mis is met dat evenwicht. Laboratoriumonderzoek suggereert dat afwijkingen in de productie van melanocyten die hormoon en collageen in de huid stimuleren, alsook de effecten van stress op hormonen en langdurige ontsteking op de verwondingsplaats, kunnen bijdragen tot de vorming van keloïden. Maar we begrijpen nog lang niet precies waarom en hoe ze ontstaan.
Zelfs mensen die vatbaar zijn voor keloïden, krijgen ze niet altijd na een huidverwonding. De factoren die bepalen of u een keloïd of een “normaal” litteken ontwikkelt, worden niet helemaal begrepen, maar we weten dat keloïden zich eerder ontwikkelen op bepaalde delen van het lichaam (zoals de oren, schouders, borst, nek en rug) en onder bepaalde omstandigheden (als de verwonding een langere genezingstijd had, bijvoorbeeld).
Het goede nieuws is dat keloïden niet per se iets zijn waar u zich zorgen over hoeft te maken. “Ze zijn geen infectie, ze zijn niet besmettelijk, en ze zijn niet gerelateerd aan reinheid,” zegt Dr. Preissig. “Ze komen gewoon willekeurig voor.” Hoewel keloïden niet schadelijk zijn, gaan ze soms wel gepaard met wat pijn of jeuk. (De enige keer dat de mijne pijn deden was na de geboorte van mijn zoon en ik hem tegen mijn borst hield. Natuurlijk wilde hij het keloïdgebied aanraken.)
Het is echter een goed idee om een dermatoloog te raadplegen als u een keloïd hebt, aldus Dr. Burris. Ten eerste is het belangrijk om er zeker van te zijn dat het echt om een keloïde gaat en niet om een ander soort huidprobleem. En als u besluit dat u uw keloïd wilt behandelen, hoe eerder u ermee begint, hoe groter de kans dat de behandeling aanslaat.
Het behandelen van keloïden kan een uitdaging zijn, maar er zijn verschillende opties.
Bedenk dat keloïden niet schadelijk zijn of een teken van kanker zijn. Er is dus geen medische reden om ze te laten verwijderen. Maar als u het idee zou willen nastreven omdat ze ongemak veroorzaken of omdat u het gewoon niet leuk vindt hoe ze eruit zien, zijn er enkele opties.
In het begin zou u in de verleiding kunnen komen om over-the-counter-opties te proberen, waaronder topische siliconenvellen en gels. Deze moeten meestal ten minste eenmaal per dag worden aangebracht en maandenlang continu worden gebruikt om enig resultaat te zien, legde SELF eerder uit. Deze zijn ook het meest effectief als de littekens nieuw zijn, en uw dermatoloog kan u adviseren om dit samen met een andere behandeling te gebruiken, zoals een drukverband dat de bloedtoevoer naar het gebied vermindert om de vorming van een keloïde te stoppen.
Maar vaker wel dan niet zullen dermatologen aanraden om direct over te gaan tot corticosteroïde injecties in het keloïde gebied, zegt Dr. Preissig. Dit zal de keloïde niet verwijderen, maar het kan helpen om hem dunner te maken door de bindingen tussen collageenvezels te verbreken en een ontstekingsremmend effect te geven. Dit is de meest voorkomende behandeling, zegt Dr. Burris, die opmerkt dat de meerderheid van de mensen enig verschil merkt. Maar het kan vier tot zes maanden duren voordat een injectie eenmaal per maand effect sorteert.
Als uw keloïde bijzonder dik of groot is, zijn steroïde-injecties alleen misschien niet voldoende, zegt dr. In dat geval kan uw dermatoloog u injecties met 5-fluorouracil aanraden, een chemotherapeutisch geneesmiddel dat plaatselijk wordt gebruikt om actinische keratose (een schilferige, precancereuze plek op de huid) en sommige vormen van huidkanker te behandelen. “Keloïden zijn geen kanker, maar dit type injectie is zeer effectief gebleken,” zegt Dr. Preissig. Het kan op zichzelf worden gebruikt of naast steroïde behandelingen.
Het is ook mogelijk om een keloïd chirurgisch weg te scheren of volledig te verwijderen zodat het minder opvalt. Maar in veel gevallen komt de keloïde weer terug, zegt Dr. Burris. Daarom raden veel dermatologen een combinatie van behandelingen aan, zoals compressie, siliconensheets, injecties en chirurgie bij dezelfde patiënt.
Lasertherapie is een andere optie, waarbij het littekengebied wordt blootgesteld aan een hoogenergetische lichtstraal die vervolgens het genezings- en exfoliatieproces op gang brengt, wat resulteert in verbeteringen van de huidtextuur en het pigment. Maar laserbehandelingen zijn over het algemeen duur en het kan meerdere sessies duren voordat u resultaat ziet. Hoewel lasers littekens die volledig genezen zijn meestal lichter kunnen maken, helpt het toch om zo vroeg mogelijk in het proces met de behandeling te beginnen.
Andere opties zijn bestraling en cryotherapiebehandeling. Bestraling, waaronder röntgentherapie en inwendige bestralingstherapie (brachytherapie), wordt niet zo vaak toegepast vanwege de mogelijke bijwerkingen, dus artsen zullen de voor- en nadelen van deze aanpak zorgvuldig tegen elkaar afwegen alvorens deze aan te bevelen.
Bij cryotherapie wordt het keloïd blootgesteld aan extreem koude temperaturen, wat een proces veroorzaakt dat cryonecrose wordt genoemd (letterlijk het verwonden van huidcellen door ze te bevriezen.) Dit type therapie is effectief gebleken voor het verminderen van de grootte van keloïden na een aantal sessies, vooral in combinatie met steroïdeninjecties, maar het is ook bekend dat het pijn veroorzaakt en een verlies van pigment in het gebied.
Wat voor soort behandeling u ook kiest, er is een kans dat het keloïd terug zal groeien, volgens de AAD. Met chirurgie alleen, wordt geschat dat tussen 55 en 100 procent van de keloïden zal terugkomen. En de schattingen variëren sterk voor andere soorten en combinaties van behandelingen, waardoor het van cruciaal belang is dat u met uw arts praat over de beste opties voor uw specifieke geval.
Als u vatbaar bent voor keloïden, zijn hier enkele dingen om in gedachten te houden.
Ga voorzichtig te werk voordat u een electieve huidoperatie ondergaat, inclusief borstvergroting, tatoeages of piercings, omdat u na die ingrepen waarschijnlijk keloïden zult ontwikkelen.
Dat gezegd hebbende, is het niet altijd een garantie dat u na een operatie een keloïd zult krijgen. Ik heb bijvoorbeeld in 2018 een basale huidkanker uit het puntje van mijn neus laten verwijderen, en mijn dermatoloog was bezorgd over de vorming van keloïden (hoewel ze veel minder vaak voorkomen in het gezicht). Maar ik genas goed en heb geen keloïden ontwikkeld als gevolg van die operatie.
Als u een huidoperatie moet ondergaan, laat de chirurg dan weten of u keloïd-gevoelig bent, zodat ze u mogelijk kunnen helpen uw risico op de vorming van meer keloïden te verlagen. Hij kan bijvoorbeeld vóór de operatie corticosteroïden in het gebied spuiten om een keloïd te voorkomen. En daarna is het van cruciaal belang om alle postoperatieve instructies nauwgezet op te volgen. Vaak kan het gebruik van vaseline of siliconengels, zoals aanbevolen door uw arts, helpen om de wond rustig te houden en te laten genezen zonder dat er een keloïd ontstaat, zegt Dr. Preissig.
Eindelijk zijn keloïden meestal niet iets om u zorgen over te maken. Maar als ze u ongemak bezorgen of als u ze om wat voor reden dan ook liever wilt laten verwijderen, praat dan met een dermatoloog.
Gerelateerd:
- Hoe lang duurt het voordat topische littekencrèmes echt werken?
- Hoe vindt u de juiste behandeling voor acnelittekens, met of zonder lasers?
- De 5 beste nieuwe make-upproducten voor littekens en verkleuringen