Waarom scheidingen zo moeilijk zijn en hoe ermee om te gaan
Ondanks populistische geschriften dat liefde eeuwig duurt, vertellen de echtscheidingsstatistieken in verschillende landen ons dat ergens tussen één op de 25 en twee op de drie huwelijken eindigen. Als in deze statistieken rekening zou worden gehouden met het aantal langdurige relaties buiten het huwelijk dat eindigt, dan zouden de statistieken nog veel hoger zijn.
De meesten van ons maken op enig moment in ons leven een relatiebreuk mee. Voor sommigen van ons kan de ervaring het meest ingrijpend zijn wanneer we onze eerste liefde verliezen. Dit komt grotendeels omdat onze eerste liefdes onze eerste ervaring zijn bij het leren wat romantische liefde is, hoe je door de vreugde en uitdagingen van de liefde navigeert en hoe het is om relatieverlies te ervaren.
Voor sommigen is het verlies van een eerste liefde ook de eerste keer dat de fysieke en psychologische symptomen van verdriet en verlies worden ervaren.
Een romantische relatie die een aanzienlijke tijd (tientallen jaren in sommige gevallen) heeft overbrugd, veroorzaakt ook intense gevoelens van verlies, zelfs wanneer mensen wisten dat hun relatie problematisch was. Ze kunnen hun relatie onbevredigend hebben gevonden en hun voormalige partner zien als ongevoelig, egoïstisch, twistziek – zelfs liefdeloos – en nog steeds rouwen om het verlies ervan.
Waarom ervaren we gevoelens van verlies na een relatiebreuk?
Tijdens de volwassen jaren hebben onze romantische partners een speciale betekenis – een betekenis die ooit werd gehouden door onze ouders of ouder-achtige figuren. Onze romantische partners worden de belangrijkste mensen waartoe we ons wenden voor liefde, troost en veiligheid.
Boven alle anderen, wenden wij ons tot onze partners voor zorg en steun in tijden van bedreiging en nood. We wenden ons ook tot hen voor bevestiging en om te delen in ons succes in tijden van vreugde en prestatie.
Het verlies van de belangrijkste persoon in ons leven doet ons verdriet, en in de vroege stadia van relatieverlies wordt dit verdriet nog groter. Dit komt omdat onze natuurlijke reactie wanneer onze partner niet fysiek of psychologisch aanwezig is om aan onze behoeften te voldoen, is om het verdriet te “vergroten”. Deze toename van verdriet heeft twee redenen:
-
we voelen ons kwetsbaarder wanneer onze partner er niet is om in onze behoeften te voorzien
-
het vergroten van ons verdriet kan onze partner waarschuwen dat we hun steun nodig hebben
Dit is de reden waarom uit elkaar gaan zo moeilijk is: de belangrijkste persoon in het leven die je helpt om te gaan met het goede, het slechte en het lelijke, is er niet om je te helpen om te gaan met dit zeer verontrustende verlies.
Wat zijn de typische emoties die men ervaart?
De zogenaamde “normatieve” emotionele reactie op relatieverlies hangt af van de vraag of u het uitmaakt, of dat uw partner het met u uitmaakt.
Het uitmaken met een langdurige romantische partner is niet iets wat een mens licht opvat. Over het algemeen overwegen we relatiebreuk alleen als een haalbare optie als:
-
onze partner voortdurend niet aan onze behoeften voldoet
-
we een relatieverraad ervaren dat zo ver gaat dat het vertrouwen niet meer hersteld kan worden
-
stress, uitdagingen en sociale afkeuring buiten de relatie zo chronisch en intens zijn dat de relatie zodanig stukloopt dat ze niet meer nieuw leven ingeblazen kan worden.
Degene die het uitmaakt, ervaart vaak opluchting, vermengd met schuldgevoelens (vanwege de pijn die hij zijn partner aandoet), bezorgdheid (over hoe het uit elkaar gaan zal worden ontvangen) en verdriet (vooral als hij nog steeds liefde en genegenheid voor zijn partner koestert).
Voor degene van wie de partner het uitmaakt, hebben de ervaren emoties vaak betrekking op de drie fasen van verlies die mensen doormaken.
In de eerste fase protesteert een persoon tegen de breuk en probeert hij de band met zijn partner te herstellen. In deze fase is de overheersende emotie die wordt ervaren er een van woede, maar de dreiging van het verlies brengt angst-emoties teweeg, zoals paniek en angst. Deze gevoelens van “verlatingsprotest” kunnen soms zo sterk zijn dat een persoon heel hard werkt om weer bij zijn partner te komen.
Maar als de relatie echt ten einde is, dan maakt het vertonen van dit soort gedrag het alleen maar moeilijker (en langer) om te herstellen van het relatieverlies. Deze krachtige gevoelens die achter het verlatingsprotest schuilgaan, zijn de reden waarom iemand, zelfs in giftige relaties, de wens kan koesteren om zich met zijn partner te herenigen.
In de tweede fase komt iemand tot het besef dat weer bij elkaar komen niet mogelijk is, en dus overheersen gevoelens van droefheid naast gevoelens van lethargie en hopeloosheid.
In de derde fase komt men in het reine met het verlies en accepteert men het. Tijd en energie worden dan besteed aan andere levenstaken en -doelen (waaronder eventueel het zoeken naar een nieuwe partner).
Een vraag die vaak wordt gesteld als het gaat om relatiebreuken is “hoe lang moet ik me zo voelen?”
De ervaring van relatieverlies is een zeer individuele ervaring, en er is grote variatie in hoe lang het voor mensen kan duren om te herstellen van het verlies.
De omstandigheden van mensen kunnen het herstel ook bemoeilijken. Een relatie die is beëindigd (op goede of slechte voet), maar waarbij men de ex-partner nog wel ziet (bijvoorbeeld omdat ze bij dezelfde organisatie werken of de voogdij over hun kinderen delen) kan het herstelproces bemoeilijken en uitdagender maken. Dit komt doordat het zien van de partner gevoelens van pijn, woede of verdriet kan reactiveren, vooral als de persoon niet wilde dat de relatie eindigde.
We weten ook dat aspecten van de persoonlijkheid van mensen van invloed kunnen zijn op hun vermogen om te herstellen van verlies. Mensen die onzeker zijn over zichzelf en hun relaties, vinden het moeilijker om met gevoelens van woede en verdriet om te gaan en deze te verwerken dan mensen die zich veilig voelen in zichzelf en hun relaties.
In het algemeen hebben mensen de neiging om door de verschillende stadia van verlies heen te werken om de herstelfase te bereiken, ergens tussen een maand en zes maanden nadat de relatie is beëindigd.
Herstellen van relatieverlies
Mensen die herstellen van relatieverlies hebben de neiging zich niet te verdedigen tegen de emoties die ze ervaren. Dat wil zeggen, ze proberen hun gevoelens niet te onderdrukken of te negeren, en door dit te doen, geven ze zichzelf de kans om hun emoties te verwerken en er zin aan te geven. Sommige studies hebben gesuggereerd dat schrijven over het verlies, vergelijkbaar met journalling, ook kan helpen bij het herstel van relatieverlies.
Aan de andere kant zijn piekeren over deze emoties, het relatieverlies niet accepteren, en praten over de breuk met mensen die je gevoelens van verdriet en woede alleen maar versterken door deze negatieve gevoelens te versterken of alles wat je hebt verloren verder te benadrukken, geen bijzonder constructieve manieren om met de breuk om te gaan.
Het zoeken van steun bij vrienden en familie is belangrijk, maar mensen hebben niet alleen emotionele troost nodig, ze hebben ook aanmoediging nodig dat ze er doorheen kunnen komen, en geruststelling dat wat ze meemaken normaal is – en voorbij zal gaan.
Als iemand het echt moeilijk heeft met het verwerken van het verlies – hij of zij verkeert in een constante staat van verdriet, voelt zich chronisch depressief, is niet in staat om op dagelijkse basis te functioneren – dan is het zoeken van professionele hulp van een counsellor of psycholoog zeer aan te raden. Sommige mensen hebben misschien gewoon wat extra hulp nodig bij het leren verwerken van hun emoties om herstel te bereiken.
Relatiebreuken zijn nooit gemakkelijk, en de meesten van ons zullen de pijn van verlies op een bepaald punt in het leven ervaren. Hoewel de ervaring pijnlijk en uitdagend is, kan het een tijd zijn waarin we veel over onszelf leren, diepgaande persoonlijke groei ervaren, en een grotere waardering krijgen voor het soort relatie dat we echt willen.