Wat deden vrouwen vóór tampons? Een korte geschiedenis van menstruatieproducten
De gemiddelde Amerikaanse vrouw is tegenwoordig veel vaker ongesteld dan eeuwen geleden. Niet alleen worden moderne meisjes op jongere leeftijd voor het eerst ongesteld, we hebben ook de neiging om minder kinderen te krijgen. In vroegere tijden brachten vrouwen het grootste deel van hun vruchtbare jaren zwanger door, waardoor de menstruatie op een laag pitje werd gezet. Naarmate de ervaring met onze menstruatie is veranderd, zijn ook de producten die we gebruiken om ermee om te gaan veranderd. Tegenwoordig kunnen we gebruik maken van menstruatiebroekjes of -cups. We kunnen veilige, biologische tampons aan huis laten leveren. We zijn misschien vaker ongesteld, maar we hebben ook meer opties. En een terugblik op menstruatieproducten door de geschiedenis heen zal je dankbaar maken voor deze innovaties.
Eeuwenoude tijden: Houten Tampons
De meeste vrouwen in de geschiedenis zouden de maandverbanden en tampons die wij gebruiken, en die in de jaren zestig en zeventig mainstream werden, niet herkennen. Toch is het concept om menstruatiebloed buiten of binnen het lichaam te absorberen niet nieuw. Vrouwen in Egypte gebruikten papyrus als tampons, volgens Flow: The Cultural Story of Menstruation. In het boek vertellen de auteurs Elissa Stein en Susan Kim ook hoe vrouwen in het oude Griekenland en Rome pluizen om hout wikkelden om tampons te maken. In het oude Japan gebruikten vrouwen papier om bloed te absorberen, terwijl de Indianen maandverband maakten van mos en buffelhuid. Dit waren de eerste “geheel natuurlijke” producten.
De jaren 1800: The First Disposable Napkin
Tot in de jaren 1880 gingen Amerikaanse en Europese vrouwen door met de doe-het-zelf aanpak van menstruatieverzorging. Het Museum of Menstruation zegt op zijn website dat deze vrouwen ofwel hun eigen maandverband maakten, wasbaar maandverband kochten, of ervoor kozen hun kleren het bloed te laten absorberen. Vergeet niet dat vrouwen veel minder menstruaties hadden. Menstruatiebloed was eerder een nieuwigheid dan een regelmatige gebeurtenis elke maand van ongeveer de leeftijd van 13 tot 51, volgens Sharra Vostral, een universitair docent geschiedenis aan de Purdue University en auteur van Under Wraps: A History of Menstrual Hygiene Technology. “Als je meerdere keren zwanger bent, ben je niet ongesteld, en als je meerdere keren borstvoeding geeft, ben je niet ongesteld. Als je vijf of zes kinderen hebt, is dat 10 jaar van je menstruele leven,” vertelde ze me. Dat zijn een stuk minder menstruaties, dus omgaan met bloed op je kleren gebeurde niet zo vaak.
Het eerste wegwerp maandverband
Toch is het vervelend om met bloederige kleding te maken te hebben, en tegen het einde van de jaren 1800 zagen bedrijven een zakelijke kans. In 1896 werd Lister’s Towels het eerste wegwerp maandverband dat te koop was. Oorspronkelijk maakte dit maandverband deel uit van een kraampakket dat aan vrouwen werd gegeven. Hoewel het kon worden gebruikt om bloed na de bevalling op te vangen, realiseerden vrouwen zich dat het maandverband ook voor de menstruatie kon worden gebruikt en zij moedigden het bedrijf aan het afzonderlijk te verkopen. Wegwerpbaarheid betekende een belangrijke doorbraak. Stel je voor dat je onderweg met een bebloed doekje zou moeten rondlopen. Nu konden vrouwen het servet gewoon weggooien als het vol was. In die tijd testten bedrijven ook maandverband en maandverbloemsters. De vroege maandverbandjes werkten als de rubberen luierbroekjes die voor stoffen babyluiers worden gebruikt.
Begin van de 20e eeuw: Riemen en betere absorptie
In het begin van de 20e eeuw waren vrouwen de drijvende kracht achter de innovatie op het gebied van verzorgingsproducten voor de menstruatie, en de bloederigheid van de Eerste Wereldoorlog had een onbedoeld gevolg. Tijdens de oorlog merkten verpleegsters in Frankrijk dat de cellulose die ze voor verband gebruikten, veel beter bloed absorbeerde dan katoen. Ze begonnen het te gebruiken voor hun menstruatiebloed. Kotex ontdekte dit en kocht restjes cellulose uit de oorlog om een nieuw, zeer absorberend wegwerp maandverband te introduceren. Net als Lister’s handdoeken was dit maandverband wegwerpbaar maar niet zelfklevend. Dat betekende dat je het maandverband met haakjes of veiligheidsspelden aan een maandverband moest bevestigen.
Om vrouwen over de schaamte heen te helpen die het kopen van commerciële dameshygiëneproducten met zich meebrengt, moedigde Kotex winkeliers aan om de producten op de toonbank te laten staan, samen met een doosje waarin vrouwen geld konden deponeren. Zo hoefden ze niet in contact te komen met een winkelbediende. Tegen 1927 kwam Modess op de markt als concurrent van Kotex en begon de industrie aan te trekken. “Hoewel maandverband geen nieuw idee was,” legde Vostral uit, “was de productie en wegwerpbaarheid ervan de innovatie in de jaren tien en twintig.”
De mogelijkheid om een product weg te gooien, maakte ook een enorme hoeveelheid tijd en arbeid vrij voor vrouwen, die niet langer hun bloederige vodden en kleren met de hand hoefden te wassen. Vostral vertelde me: “Het is niet zo dat er in de jaren 1915 elektrische wasmachines zijn om dat werk te doen. De mensen bellen nog steeds hun kleren uit. De wegwerpfactor is een groot ding.” Het is ook duur. “In mijn onderzoek kwam ik een vrouw tegen die zelfs in de jaren dertig zei dat haar familie een vergadering had over de vraag of ze brood of Kotex moesten kopen. Ze kozen voor Kotex,” zei Vostral. “Ik denk niet dat het kan worden overschat, wat het betekende om die vrijheid te hebben om geen vuile was rond te zeulen of in staat te zijn om een maandverband in een tas of zak te kunnen stoppen.”
Jaren ’30: De moderne tampon
In de jaren dertig werd meer vooruitgang geboekt, maar het zou een tijdje duren voordat het grote publiek de achterstand zou inhalen. In dat decennium vroeg Leona Chalmers, een vrouwelijke uitvindster, patent aan op de menstruatiecup. En in 1929, creëerde Dr. Earle Haas de tampon. Kotex gaf het patent door, maar zakenvrouw Gertrude Tenderich verwierf het en richtte in 1936 het bedrijf Tampax op.
“Tampons boden een ander soort lichamelijke vrijheid, omdat je niet letterlijk gebonden bent aan elastieken taillebanden en treklipjes en dit ding dat zich rond je heupen en tussen je dijen wikkelt,” legde Vostral uit. Met tampons kon een vrouw allerlei soorten lichaamsbeweging doen, en de early adopters waren dansers en zwemmers. “Naarmate de kleding gestroomlijnder werd, zag je de ‘verraderlijke contouren’ van maandverband, zoals ze in de advertenties werden genoemd,” vertelde Vostral. “Tampons zijn een big deal omdat je het niet voelt en je niet op dezelfde manier beperkt bent.” We zouden nog een paar decennia moeten wachten op reclames van vrouwen die in een witte broek over het strand rennen.
1950s: The Virginity Question
Terwijl tampons vanaf de jaren ’30 verkrijgbaar waren, gebruikten veel vrouwen in deze jaren ’50 nog steeds de maandverbandjes. Dit maandverband werd meer geschikt geacht voor ongetrouwde vrouwen. “Je wilde niet dat een tampon het maagdenvlies van een meisje zou breken toen maagdelijkheid boven zoveel andere dingen werd gewaardeerd,” legde Vostral uit. “Er was een gevoel dat een tampon een meisje kon bezoedelen nog voor ze heteroseksuele gemeenschap had gehad”, voegde ze eraan toe. Tijdens dit decennium waren er echter enkele innovaties rond tampons. Zo bracht het merk Pursettes een “voorgelijmde” tampon uit. Deze waren theoretisch gemakkelijker in te brengen, waardoor ze beter waren voor onervaren vrouwen.
Vóór zelfklevende tampons bevestigde een vrouw een tampon aan een riem die ze onder haar kleding droeg.
Pursettes werden voorgelijmd geleverd en werden op de markt gebracht voor ongehuwde vrouwen.
Zestiger en zeventiger jaren van de vorige eeuw: Zelfklevende maandverbanden en tampons
Geen riemen meer! In 1969 maakte Stayfree het eerste maandverband met een zelfklevende strip. Nu had je alleen nog de tampon zelf nodig, en geen ingewikkeld apparaatje om hem vast te houden. Tampons werden ook populair. “In 1980 gebruikte ongeveer 70 procent van de vrouwen tampons,” zei Vostral. Hoewel het even duurde voordat tamponbedrijven reclame maakten voor de eerste menstrueerders, begon het woord zich onder vrouwen te verspreiden.
Stayfree pads werden geleverd met een zelfklevende strip.
Tachtiger jaren: Goede en slechte innovaties
Toen tampons de favoriete manier werden om menstruatiebloed op te vangen, werden de bedrijven een beetje te creatief met hun nieuwe versies. Playtex maakte een deodoranttampon die beloofde de geur in je binnenste op te vangen, wat geen zin had omdat inwendig bloed geurloos is. In 1980 bracht Rely een superabsorberende tampon uit, gemaakt van polyester. Deze synthetische tampons werden in verband gebracht met het Toxisch Shock Syndroom en teruggeroepen.
Toen vrouwen tampons in het algemeen omarmden, wilde de grotere cultuur nog steeds doen alsof vrouwen niet bloedden. Het duurde tot 1985 voordat iemand het woord “menstruatie” op tv zei, toen Courtney Cox het zei in een Tampax-reclame. Eufemismen en blauwe vloeistof komen nog steeds voor in de traditionele ongesteldheidsreclame, maar moderne merken kiezen ook voor een schaamteloze aanpak bij het promoten van hun producten. We hebben Courteney Cox te danken voor het starten van die trend.
Courtney Cox zei het woord “periode” voor het eerst op TV in 1985.
2000s: Veiligere, betere producten
In het nieuwe millennium begonnen vrouwen hun menstruatie helemaal over te slaan. In 2003 keurde de FDA Seasonale goed, een anticonceptiepil die vrouwen in staat stelde de maandelijkse menstruatie te omzeilen. Tegenwoordig betekent de populariteit van het spiraaltje ook dat sommigen van ons niet meer ongesteld worden, een veel voorkomende bijwerking van de anticonceptie. Wanneer ze wel ongesteld worden, kunnen vrouwen naast tampons en maandverband ook superabsorberend menstruatieondergoed of menstruatiecups gebruiken.
Vrouwelijke ondernemers zien tegenwoordig een kans om menstruatieproducten in lijn te brengen met de behoeften van de moderne vrouw. In 2016 lanceerde Cora haar abonnementsdienst voor biologische tampons. Cora’s tampons komen in een slanke zwarte verpakking. Ze zijn een alternatief voor drogisterij tampons gevuld met giftige of niet gerapporteerde ingrediënten en verpakt in luidruchtige wikkels. Voor elke maand dat je Cora tampons koopt, geeft Cora een maand lang maandverband en voorlichting over voortplanting aan vrouwen en meisjes in nood in India en Kenia, zodat vrouwen over de hele wereld toegang hebben tot de menstruatietechnologie die velen van ons in Amerika als vanzelfsprekend beschouwen.
Dankzij innovatie kunnen meer vrouwen veilig en waardig met hun menstruatie omgaan. Je vraagt je af waarom het zo lang heeft geduurd.