Wat eten vuurmieren?

Wat eten vuurmieren?

Vuurmieren zijn omnivoren. Ze eten zowel planten als dieren om aan hun voedingsbehoeften te voldoen. Op hun menu staan koolhydraten (suikers), lipiden (vetten) en eiwitten. Werkmieren kunnen geen vaste voedseldeeltjes (groter dan 2 micron, 1 micron = 0,000039 van een inch) opnemen, dus voeden ze zich hoofdzakelijk met vloeistoffen. Alleen het laatste ontwikkelingsstadium van de vuurmierenlarve (vierde instar) kan vaste voedseldeeltjes omzetten in een vloeistof die dan aan andere kolonieleden wordt gevoerd.

Hoe vinden vuurmieren voedsel?

Om voedsel te zoeken, verlaten foeragerende werkmieren het nest of de heuvel en zwerven willekeurig rond. Bij de ontdekking van een voedselbron, gaan ze direct terug naar de kolonie, met behulp van hun stingers om periodiek de grond te markeren en een chemisch feromoon spoor achter te laten (bekijk video). Wanneer ze hun kolonie of “buitenpost” bereiken (het einde van een ondergrondse tunnel die van de kolonie wegloopt en waar foeragerende mieren “reserves” samenkomen), volgen andere werkmieren het feromoonspoor naar de nieuw gevonden voedselbron. Deze mieren halen het voedsel op en keren terug naar de kolonie, waarbij ze ook het feromoonspoor markeren dat door de eerste groep mieren is neergelegd. In korte tijd volgen veel meer mieren het foerageerspoor, arriveren snel bij de bron en domineren de plek om die te beschermen tegen concurrenten.

Vuurmierenfoerageren zijn zeer effectieve predatoren. Ze hebben sterke kaken of onderkaken die de prooi bijten en vastzetten. De giftige stekers aan het eind van hun achterlijf kunnen meerdere malen steken en daarbij een giftig gif in de prooi spuiten. Hierdoor kunnen vuurmieren dieren die veel groter zijn dan zijzelf verlammen en doden. Zodra ze hun prooi hebben geïmmobiliseerd, dragen de vuurmieren deze terug naar de kolonie. Als de prooi groot is, ontmantelen de vuurmieren hem in kleine, transporteerbare stukjes. Vuurmieren eten ook andere insecten (zoals vliegenlarven) die zich voeden met ontbindende lijken (aas). Door de vliegenlarven op te eten, kunnen de mieren de ontbinding vertragen en de voedselbron domineren.

Voedselvoorkeuren

Vuurmieren hebben een smorgasbord van planten, microscopische organismen, ongewervelde dieren (waaronder geleedpotigen), en gewervelde dieren (reptielen, vogels, zoogdieren) als voedselvoorkeur. Het is bekend dat mierenwerkers vuile was binnenwandelen, waarschijnlijk aangetrokken door de suikers en/of oliën die in de kleding zijn gedrongen. In gebieden met gezelschapsdieren en wilde dieren kan bestrijding van de vuurmier nodig zijn om verliezen te beperken.

In sommige gevallen zijn andere plaagdieren een prooi voor vuurmieren. Dit voedselzoekende gedrag wordt als heilzaam beschouwd. Vuurmieren zijn bekend als prooien van teken en bolletjekevers. In andere gevallen kan het roofgedrag een ernstige bedreiging vormen – zoals wanneer vuurmieren afkomen op zangvogels of bedreigde diersoorten. In gebieden met een vuurmierenplaag in het zuiden van de VS kunnen vuurmieren het meest dominante roofzuchtige insect in de omgeving zijn. Aantasting van nieuwe gebieden, of verwijdering van deze exotische invasieve vuurmiersoorten met welke middelen dan ook, zal ongetwijfeld een diepgaand effect hebben op de flora (plantenleven) en fauna (dierenleven).

Vuurmieren voeden zich, net als veel andere mieren, met andere voedingsstoffen zoals de zoete vloeistof die wordt geproduceerd door speciale plantenklieren, nectaria genaamd, en ook met de honingdauw die wordt geproduceerd door zuigende insecten zoals bladluizen, witte vliegen, schildluizen en wolluizen (zie hieronder). Vuurmieren verzorgen de insecten die de honingdauw produceren door hen te beschermen tegen natuurlijke vijanden (parasieten en roofdieren). Ze elimineren ook zieke of ongezonde individuen, waardoor de insecten kunnen groeien en bloeien. Dit kan het door de insecten veroorzaakte probleem verergeren en leiden tot overmatig gebruik van pesticiden in een poging ze te bestrijden. Mierenbestrijding maakt vaak deel uit van de inspanning om zuigende insectenplagen te beheersen.

Een van de beste hulpmiddelen die worden gebruikt om vuurmieren en andere mierensoorten op te sporen en te controleren, is het gebruik van plakjes hotdogs als voedsellokmiddel. Onderzoek naar voedsel dat foeragerende vuurmieren aantrekt, heeft geleid tot de ontwikkeling van effectieve korrelvormige lokaasproducten. Conventionele lokazen zijn gemaakt van ontvet maïskorrels, geïmpregneerd met sojaolie. De sojaolie bevat het actieve ingrediënt, of de giftige stof die de mier doodt. Vuurmieren voeden zich met de olie en nemen het gif op.

In het zuiden van de Verenigde Staten voedt de invasieve geïmporteerde vuurmier, Solenopsis invicta, zich met honingdauw van grasetende wolluizen. De belangrijkste lijkt Antinina graminis te zijn, de Rhodesgrass wolluis. Onderzoekers vonden meer wolluizen dichter bij S. invicta-heuvels, wat suggereert dat ook wolluizen hiervan profiteren. De wederzijdse voordelen van S. invicta en A. graminis zijn consistent met de hypothese dat associaties tussen invasieve soorten belangrijk kunnen zijn voor hun succes op geïntroduceerde locaties (uit Helms, K. R. en S. B. Vinson. 2003. “Schijnbare facilitering van een invasieve wolluis door een invasieve mier”. Insectes Sociaux 50:403-404).

Planten

Invasieve vuurmieren kunnen vele delen van een plant aantasten. Ze veroorzaken economische verliezen aan landbouwgewassen zoals maïs, sorghum en sojabonen door zich te voeden met ontkiemende zaden, jonge maïs te doden door in de basis van jonge plantenstengels te tunnelen, in aardappelknollen te tunnelen en zich ontwikkelende okra’s en citrusvruchten te verorberen. In pas aangeplante citrusplantages in Florida kunnen werkmieren in hopen rond de basis van jonge boomstammen schors verwijderen, waardoor de bomen verstrikt raken en afsterven. Vuurmieren verzamelen bepaalde zaden tijdens het foerageren. In sommige gevallen worden de zaden opgegeten. In andere gevallen (bv. paardenmunt) eten ze het embryo van het zaad niet op, maar strooien ze de zaden rond hun hopen. Dit leidt tot verspreiding over het landschap, wat de verspreiding en de overvloed van plantensoorten kan beïnvloeden.

Vuurmieren eten het oliehoudende embryogedeelte van maïszaden (linksboven) en sorghumzaden (rechtsboven), wat leidt tot verlies van plantenstand tijdens droge lenteomstandigheden (foto’s door B. M. Drees); schade door vuurmieren aan jonge maïsstengels, linksonder (foto door J. W. Stewart); vuurmieren voeden zich met zich ontwikkelende okra’s (foto door B. M. Drees).

Ongewervelden

Schorpioenen en spinnen: De rode geïmporteerde vuurmier kan op schorpioenen azen als deze niet aan een aanval kunnen ontsnappen. Ze kunnen zich ook voeden met spinneneieren die in eierdozen worden gelegd.

Zie geanimeerde GIF van vuurmieren die op een schorpioen azen, links (beelden door B. M. Drees). Zie grotere afbeelding van vuurmieren die op spinneneieren in eierdozen azen, rechts (foto door B. M. Drees).

Teken en chiggers: Er zijn aanwijzingen dat geïmporteerde vuurmieren de populaties van bepaalde tekensoorten verminderen door te jagen op volgezogen vrouwelijke teken gevuld met bloed en eitjes of kleine uitgekomen teken. Niet-verzadigde teken bevriezen op hun plaats en “spelen buidelrat” als ze door een foeragerende mier worden onderzocht, en ontsnappen zo aan hun lot als mierenvoer! Vuurmieren jagen ook op vlooien, waardoor hun populaties afnemen.

Geïmporteerde vuurmier jaagt op een volwassen vrouwtjes teek (links), en onderzoekt een niet-verzorgde teek (rechts).

Insecten: Vuurmieren azen op veel verschillende levensstadia van diverse insecten, waaronder vlooienlarven en kakkerlak eieren. Dit helpt de populaties van deze plagen te verminderen. Ze zouden graag termieten eten, maar de soldaatkaste in termietenkolonies verdedigt de kolonie terwijl de werktermieten eventuele gaten in de koloniewanden dichten die gemaakt zijn van karton, een mengsel van gekauwd voedsel en speeksel (zie een YouTube-video van vuurmieren die vechten met een soldaattermiet). Veel dieren zijn echter afhankelijk van insecten als voedselbron, waaronder veel vogels zoals jonge kwartels en prairiekippen, die zich eerst met insecten voeden voordat ze graan beginnen te eten. Wanneer vuurmieren voedsel zoals sprinkhanen consumeren, kunnen zij indirect de gezondheid en het overleven van deze soorten beïnvloeden. Vuurmieren vallen ook rechtstreeks verzwakte honingbijenkolonies aan en moeten wellicht worden beheerd om verliezen te voorkomen. Geïmporteerde vuurmieren vallen andere mierensoorten aan en plunderen hun kolonies, maar niet noodzakelijkerwijs als voedselbron (zie video van rode geïmporteerde vuurmieren die een tropische vuurmier, Solenopsis geminata, bestrijden). Deze exotische invasieve vuurmiersoorten hebben inheemse vuurmiersoorten verdrongen toen ze hun geografische verspreidingsgebied uitbreidden. Vuurmieren eten ook dode insecten. Dit onderzoek heeft geleid tot een mierenlokaasproduct dat wordt gemaakt van gemalen poppen van zijderupsen!

Zie een grotere afbeelding en een close-up van vuurmieren die op sprinkhanen azen die uit een ondergrondse eileider komen (foto’s van N. Troxclair). Zie grotere afbeelding en close-up van vuurmieren die een volwassen differentiële sprinkhaan aanvallen (foto’s van A. Calixto).

Rupsen en andere insecten: Geïmporteerde vuurmieren azen op alle stadia van zich ontwikkelende vlinders en motten: eieren, rupsen, poppen en volwassen exemplaren (als ze die kunnen vangen!). Sommige van deze rupsen zijn ernstige plagen in de landbouw van katoen en suikerriet en daarom zijn de activiteiten van de mier gunstig, omdat zij voor biologische bestrijding zorgen. Wanneer vuurmieren echter op vlinderrupsen jagen, worden hun activiteiten als een probleem beschouwd (zie Fire Ant Project Fact Sheet, Managing Fire Ants in Texas Schoolyards and Butterfly Gardens).

Vuurmieren die zich tegoed doen aan het ei van de regenworm (linksboven), rupsen van de regenworm (foto’s boven en rechtsonder van W. Sterling) en suikerrietboorder (rechtsonder) (foto van D. Pollet).

Eieren van de groene gaasvlieg: Een organisme dat vaak wordt gebruikt voor de biologische bestrijding van bladluizen, wolluizen en andere plagen is de roofzuchtige groene gaasvlieglarve, die vaak een bladluisleeuw wordt genoemd. Bedrijven die dit biologische bestrijdingsmiddel verkopen, kunnen gevleugelde adulten, larven1 of eieren2 leveren die op kaartjes zijn geplakt. De kaartjes kunnen rond planten worden geplaatst om plagen te bestrijden. Als er geïmporteerde vuurmieren aanwezig zijn, zullen zij alle op de kaartjes gelijmde eitjes opeten (zie onderstaande afbeelding waarbij de linkerzijde met een microscoopglaasje tegen mierenpredatie werd afgeschermd). Een bestrijding tegen vuurmieren kan dus noodzakelijk zijn voor een succesvolle biologische bestrijding met deze natuurlijke vijand.
1 het roofzuchtige voedingsstadium met sikkelvormige monddelen die de prooi dichtknijpen en het hemolymfe of insectenbloed van de prooi opzuigen
2 gewoonlijk op steeltjes gelegd, wat kannibalisme door uitkomende larven helpt voorkomen

Groene gaasvlieg levensstadia, links (volwassene, linksonder; eieren, middenboven en larve of bladluisleeuw, rechtsonder (fotomontage door B. M. Drees); Groene gaasvlieg-eieren verwijderd door geïmporteerde vuurmieren op onbeschermde (rechter) zijde van eierkaart gebruikt om dit biologisch bestrijdingsmiddel uit te zetten (foto door B. M. Drees).

Vertebraten

Reptielen en amfibieën: Naar verluidt zullen vuurmieren alle ontwikkelingsstadia van slangen, hagedissen, schildpadden en krokodillen aanvallen. Deze dieren zijn het kwetsbaarst tijdens en kort na het uitkomen van het ei. Men vermoedt dat de geïmporteerde rode vuurmieren de populatie van de Texaanse hoornhagedis drastisch hebben verminderd, hetzij door directe predatie van hagedissen die uit het ei komen, hetzij door het elimineren van de belangrijkste voedselbron van de hagedis – de rode hooiwagenmier. Een andere mogelijkheid is dat insecticiden die gebruikt worden tegen vuurmieren, de rode oogstmieren hebben geëlimineerd. Andere factoren, zoals de verdwijning van de habitat van de hoornhagedis door landgebruik (het onderverdelen van ecosystemen in kleinere percelen met meervoudig gebruik), cultivatie, verstedelijking en geïntroduceerde roofdieren (katten en honden) zijn andere mogelijke factoren in de afnemende populatie van de hoornhagedis (in Oost-Texas en elders).

Texas hoornhagedis met radiozender op zijn rug geplakt (foto door B. M. Drees). Zie video’s van Texas hoornhagedis die zich voedt met een rode hooiwagenmier.

Vogels: Vogels, met name vogels die op of nabij de grond nestelen, zijn kwetsbaar voor predatie door vuurmieren. In sommige gevallen, zoals bij koloniale watervogels, azen de mieren rechtstreeks op de broedeieren. Vuurmieren hebben de algemene overlevingskansen van nestjonge zangvogels in Texas verminderd. Wanneer een kuiken de eischaal doorprikt als het uit het ei begint te komen, trekt de dooier uit het ei foeragerende werkmieren aan. De werkmieren waarschuwen snel andere mieren voor de voedselbron. Spoedig overspoelen vuurmieren het nest en steken het kuiken dood.

Bij andere soorten, zoals kwartels en prairiekippen, lijken vuurmierensteken bij jonge vogels een grotere rol te spelen dan eipredatie. Het steken verzwakt de jonge vogels zodanig dat ze de moedervogel niet kunnen bijhouden, waardoor de overlevingskansen van de jonge vogel afnemen. Tenslotte kunnen vuurmieren de insecten aanvallen waarvan de jonge vogels afhankelijk zijn voor hun voedsel, zoals hierboven beschreven. Kippen in pluimveebedrijven kunnen worden aangetast door mierenpredatie. De overlevenden kunnen vlekken op hun huid krijgen van de mierensteken, waardoor hun marktwaarde daalt. Daarom worden vuurmieren rond deze bedrijven vaak bestreden.

Tricolor reiger kuiken wordt aangevallen door geïmporteerde vuurmieren (foto door B.M. Drees). Zie video (Waarschuwing: grafisch onderwerp) van de aanval door vuurmieren (video door J. Summerlin ).

Zoogdieren: Knaagdieren, met name die welke op één plaats nestelen (in plaats van hun nesten vaak te verplaatsen wanneer ze worden verstoord), kunnen bijzonder kwetsbaar zijn voor de predatie door geïmporteerde vuurmieren. Foeragerende mieren ronselen naar vochtige en zachtere weefsels van pasgeboren dieren en bijten en steken hen meerdere malen. Een afname van het aantal knaagdieren kan indirect gevolgen hebben voor andere dieren die afhankelijk zijn van knaagdieren als voedselbron, waaronder roofvogels (bijv. haviken, uilen) en andere roofdieren (bijv. bobcats).

Hertenkalfjes die in de buurt van vuurmierenheuvels worden geboren, vooral tijdens de warmere maanden van het jaar, zijn kwetsbaar voor aanvallen van vuurmieren omdat ze zich instinctief verbergen en stil blijven liggen terwijl de moeder naar voedsel zoekt. De mieren steken in hun ogen, waardoor ze blind worden en hun overlevingskansen drastisch afnemen. Hoewel het hartverscheurend is, blijft de hertenpopulatie toenemen in veel gebieden waar vuurmieren voorkomen.

In veehouderijen verwonden of doden geïmporteerde vuurmieren pasgeboren kalveren door het steken van zachte vochtige weefsels, waaronder de ogen. Kalveren die door vuurmieren zijn aangevallen, likken de mieren van hun huid. Dit is de reden waarom bij de necropsie veel mieren in hun spijsverteringsstelsel worden aangetroffen. Dit is slechts één van de kosten van geïmporteerde vuurmieren voor veehouders, volgens een onderzoek uit 1994 onder dierenartsen in Texas.

Kalf met littekens van een vuurmiersteek op de kop, linksboven (foto door B. M. Drees); oogbol van een kalf met brandmierensteken op de pupil, rechtsboven (foto J. Joyce); pensinhoud van een kalf dat een anafylaxie door een brandmier opliep, linksonder (foto C. Barr).

Carrion: Vuurmier werkers worden vaak gevonden etend op dode dieren (carrion). Of de vuurmieren het dier al dan niet gedood hebben, kan vaak niet met zekerheid worden vastgesteld. Afbeeldingen van een dood pasgeboren konijn illustreren hoe geïmporteerde vuurmieren deze voedselbron in de loop der tijd exploiteren (foto’s van B. M. Drees).

Klik hier voor grotere afbeeldingen.

Gerelateerd

• Vuurmierensmorgasbord
• Gemeenschappelijke mierensoorten bij voedselloketten
• Rasmieren voeden zich met bladluis honingdauw en het verzorgen van eikenbladluizen {video)
• Acrobatmieren die bladluizen verzorgen op wilgenhout (video)

Citaten uit de literatuur

Lofgren, C. S. 1986. The economic importance and control of the imported fire ant in the United States in The Economic Impact and Control of Social Insects (S. B. Vinson, ed.). Praeger Press, N.Y.

Tschinkel, W. R. 2006. The Fire Ants. The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 723 blz.