Wat is de Gulden Snede verhouding? Inspiratie voor een betere compositie
De gulden snede wordt vaak genoemd in verband met de compositie van foto’s. Maar wat is de gulden snede en wat zijn de wiskundige grondslagen? In deze handleiding vindt u alles wat u moet weten over de gulden snede.
Wat is de gulden snede?
De gulden snede is een vuistregel voor compositie die dateert uit de oudheid. Het beschrijft verhoudingen die mensen bijzonder aangenaam vinden. De gulden snede komt vaak voor in de natuur en zelfs in het menselijk lichaam, en wordt met veel effect gebruikt in kunst, architectuur en zelfs typografie.
De wiskundige kant van de gulden snede
De wiskunde van de gulden snede is betrekkelijk eenvoudig. Een lijn wordt verdeeld in twee delen “a” en “b” zodat de verhouding van het grotere deel (a) tot het kleinere deel (b) gelijk is aan de verhouding van de gehele lengte (a + b) tot het grotere deel. Dit resulteert in de formule: a / b = (a + b) / a. De uitkomst van deze formule is een irrationaal getal dat in de wiskunde vaak het “gulden getal” of phi wordt genoemd. Het gulden getal phi is ongeveer gelijk aan 1,618. Euclides gaf als eerste een schriftelijke beschrijving van de gulden snede in ca. 360-280 v. Chr.
De gulden snede en de reeks van Fibonacci
In 1202 beschreef de wiskundige Leonardo Fibonacci een reeks van rationale getallen die resulteren in de dichtste benadering van phi wanneer aangrenzende termen worden ingevoerd in de formule van de gulden snede. De reeks van Fibonacci kan in de natuur worden waargenomen, niet precies in de groei van de konijnenpopulatie zoals hij veronderstelde, maar in natuurlijke voorvallen zoals bladschikkingen in planten. De Fibonacci reeks begint met het getal 1 (of soms 0), en elk getal is de som van de twee voorgaande termen. Dus de eerste getallen zijn 1, 1, 2, 1 + 2 = 3, 2 + 3 = 5, 8, 13 … enzovoort.
Deze getallenreeks is direct gerelateerd aan de gulden snede. Hoe groter het getal in de reeks, hoe dichter de verhouding tot het naastgelegen getal bij het gulden getal phi ligt.
De gulden snede in de fotografie
In de fotografie kun je de gulden snede gebruiken als een nuttig hulpmiddel om harmonieuze en aangename composities te maken. Omdat het midden van een beeld vaak als statisch of oninteressant wordt ervaren, wordt deze verdeling van de ruimte vaak gebruikt in visuele composities. De foto is verdeeld in negen rechthoeken langs twee horizontale en verticale lijnen volgens de gulden snede. Dit staat algemeen bekend als een phi-raster.
Het beeld wordt vervolgens gecomponeerd met belangrijke elementen langs de lijnen en op hun snijpunten. De horizon bevindt zich bijvoorbeeld langs een van de verticale lijnen, terwijl een persoon op de voorgrond langs een van de verticale lijnen is geplaatst.
Tip: Je kunt je beeld net buiten het phi-raster componeren om de aandacht van mensen te trekken – dit doorbreekt de harmonie en bouwt extra spanning op. Met deze methode kun je van elke herfstfoto een kunstwerk maken!
De Gulden Snede in de kunst
De gulden snede, ook wel de goddelijke proportie genoemd, is terug te vinden in de kunstgeschiedenis die teruggaat tot de oudheid. Het beroemde beeldhouwwerk Venus de Milo van de godin Aphrodite werd bijvoorbeeld tussen 100 en 130 v.Chr. gemaakt en bevat gouden verhoudingen.
In de Renaissance maken de composities van Leonardo da Vinci ook meesterlijk gebruik van de goddelijke verhouding. Zijn schilderij “Het Laatste Avondmaal” is opgebouwd volgens gouden verhoudingen.
De wereldberoemde Mona Lisa is ook gecomponeerd op een “gouden driehoek” – een gelijkbenige driehoek waarbij de lengte van de zijden en de basis een gouden verhouding creëren.
Probeer deze compositie voor je portretfoto’s en experimenteer met de gouden driehoek. Het creëert een indrukwekkende compositie die mensen als evenwichtig en harmonieus zien. Onze tip? Als je de compositie hebt gevonden, maak je een acrylfotoafdruk met Kodak Pro Endura-fotopapier van topkwaliteit voor heldere kleuren en krachtige contrasten.
Gouden verhoudingen zijn een rode draad in werken van de grote meesters, zoals de Italiaanse schilder Rafaël. Zijn “Triomf van Galatea” bestaat uit twee delen. Niet alleen scheidt de voorpoot van Rafaëls Galatea de hemel van de aarde, hij markeert ook de gulden sneden van het stuk. Ook in zijn “Sixtijnse Madonna” is een onzichtbare scheiding te vinden – ditmaal langs de navel van de Madonna.
Het zelfportret van de Duitse kunstenaar Albrecht Durer in een bontjas (van rond het jaar 1500) toont de schilder in een pose die van oudsher was voorbehouden aan Jezus of vorsten. Het haar van Durer vormt een driehoek die het werk in gouden delen verdeelt. Ook het gezicht van de schilder wordt omlijst door verticale lijnen die het schilderij structureren volgens de gulden snede.
De gulden snede in gezichten en lichamen
Met zijn “De Vitruviaanse Mens” creëerde Leonardo da Vinci een indrukwekkend meetsysteem voor de gulden snede, gebaseerd op het menselijk lichaam.
Heden ten dage is plastische chirurgie gebaseerd op de gulden snede, omdat deze als bijzonder aangenaam en mooi wordt ervaren. Hoe dichter de lichaams- en gezichtsverhoudingen bij de goddelijke verhouding liggen, hoe aantrekkelijker de persoon wordt geacht. Volgens studies van de Amerikaanse plastisch chirurg Stephen Marquardt vinden mensen het ideaal wanneer de breedte van de neus vermenigvuldigd met phi gelijk is aan de breedte van de mond.
De Gulden Snede in beroemde architectuur
Eeuwenoude tempels werden al gebouwd volgens de gulden snede. De Grote Piramide van Gizeh (ca. 2590-2470 v. Chr.), bijvoorbeeld, is naar huidige maatstaven perfect geproportioneerd. Ook het Parthenon in Athene, dat rond 450 v. Chr. werd gebouwd, benadert de verhoudingen van de gulden snede.
De Sint-Pietersbasiliek en de Dom van Keulen werden eveneens volgens de goddelijke verhoudingen geschapen.
Gouden verhoudingen in de natuur: The Nautilus’ Golden Spiral
Als je een rechthoek splitst volgens de gulden snede, vervolgens de kleinere helft op dezelfde manier splitst, enzovoort, krijg je uiteindelijk verschillende geneste vierhoeken. Net als bij de reeks van Fibonacci is de lengte van de zijden gelijk aan de som van de lengte van de twee rechthoeken waarin de rechthoek is verdeeld. Als de hoeken met een gebogen lijn worden verbonden, ontstaat een logaritmische spiraal, ook wel bekend als de gulden spiraal.
De schelp van een nautilus groeit in een soortgelijke spiraal die zijn gebogen vorm niet verandert, zelfs als hij in omvang toeneemt. Deze symmetrische spiraal komt vaak voor in de natuur: in orkanen, varens en zelfs in hele sterrenstelsels.
Tip: Gebruik de spiraal voor uw eigen foto’s om een compositie vol spanning te maken. Laat de afbeelding zien in een groot kunstwerk door er een Canvasafdruk van te laten maken.
Of het nu in het dierenrijk of het menselijk lichaam is, de gulden snede is een fascinerend fenomeen waarvan de oorsprong onbekend blijft. De Duitse natuurkundige en filosoof Carl Friedrich von Weizsäcker vatte het mysterie samen door te zeggen: “Misschien is de alomtegenwoordige, verborgen wiskunde van de natuur de reden dat alle schoonheid bestaat.”