Wereldgezondheidsorganisatie
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), Franse Organisation Mondiale de la Santé, gespecialiseerd agentschap van de Verenigde Naties (VN), opgericht in 1948 ter bevordering van de internationale samenwerking voor betere omstandigheden op het gebied van de volksgezondheid. Hoewel zij van de (in 1923 opgerichte) Gezondheidsorganisatie van de Volkenbond en het (in 1907 opgerichte) Internationaal Bureau voor de Volksgezondheid te Parijs specifieke taken heeft geërfd op het gebied van epidemiebeheersing, quarantainemaatregelen en standaardisering van geneesmiddelen, heeft de WHO krachtens haar statuten een ruim mandaat gekregen om het bereiken van “het hoogst mogelijke niveau van gezondheid” door alle volkeren te bevorderen. De WHO definieert gezondheid positief als “een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet alleen de afwezigheid van ziekte of gebrek”. Elk jaar viert de WHO haar oprichtingsdatum, 7 april 1948, als Wereldgezondheidsdag.
PAHO/Wereldgezondheidsorganisatie
De WHO heeft haar administratieve zetel in Genève en wordt bestuurd door de Wereldgezondheidsassemblee, die jaarlijks bijeenkomt als algemeen beleidsvormend orgaan, en door een Uitvoerende Raad van gezondheidsspecialisten die voor een termijn van drie jaar door de assemblee worden gekozen. Het secretariaat van de WHO, dat routinewerkzaamheden uitvoert en strategieën helpt uitvoeren, bestaat uit deskundigen, medewerkers en veldwerkers die een aanstelling hebben in het centrale hoofdkantoor of in een van de zes regionale WHO-kantoren of andere kantoren in landen over de hele wereld. Het agentschap wordt geleid door een directeur-generaal die wordt voorgedragen door de Uitvoerende Raad en benoemd door de Wereldgezondheidsvergadering. De directeur-generaal wordt bijgestaan door een adjunct-directeur-generaal en meerdere assistent-directeuren-generaal, die elk gespecialiseerd zijn in een specifiek gebied binnen het kader van de WHO, zoals de gezondheid van gezinnen, vrouwen en kinderen of gezondheidsstelsels en innovatie. Het agentschap wordt voornamelijk gefinancierd uit jaarlijkse bijdragen van de aangesloten regeringen op basis van hun relatieve draagkracht. Bovendien kreeg de WHO na 1951 aanzienlijke middelen uit het uitgebreide technische-hulpprogramma van de VN.
WHO-functionarissen herzien en actualiseren periodiek de leiderschapsprioriteiten van het agentschap. In de periode 2014-19 waren de leiderschapsprioriteiten van de WHO gericht op:
-
1. Landen bijstaan die vooruitgang willen boeken in de richting van universele gezondheidsdekking
-
2. Landen helpen hun capaciteit op te bouwen om zich te houden aan de Internationale Gezondheidsregeling
-
3. Verbetering van de toegang tot essentiële en hoogwaardige medische producten
-
4. Aandacht voor de rol van sociale, economische en milieufactoren in de volksgezondheid
-
5. Coördineren van antwoorden op niet-overdraagbare ziekten
-
6. Bevorderen van volksgezondheid en welzijn in overeenstemming met de door de VN geformuleerde Sustainable Development Goals.
De werkzaamheden die onder deze prioriteiten vallen, zijn verspreid over een aantal gezondheidsgerelateerde gebieden. Zo heeft de WHO een gecodificeerde reeks internationale sanitaire voorschriften opgesteld die bedoeld zijn om de quarantainemaatregelen te standaardiseren zonder de handel en het luchtverkeer over de landsgrenzen heen onnodig te belemmeren. De WHO houdt de Lid-Staten ook op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van kankeronderzoek, ontwikkeling van geneesmiddelen, ziektepreventie, beheersing van drugsverslaving, gebruik van vaccins en gezondheidsrisico’s van chemicaliën en andere stoffen.
De WHO sponsort maatregelen voor de beheersing van epidemische en endemische ziekten door het bevorderen van massacampagnes met landelijke vaccinatieprogramma’s, instructie in het gebruik van antibiotica en insecticiden, verbetering van laboratorium- en klinische faciliteiten voor vroegtijdige diagnose en preventie, hulp bij het zorgen voor zuiver water en sanitaire voorzieningen, en gezondheidseducatie voor mensen die in plattelandsgemeenschappen wonen. Deze campagnes hebben enig succes gehad tegen AIDS, tuberculose, malaria en een aantal andere ziekten. In mei 1980 werden de pokken wereldwijd uitgeroeid, een prestatie die grotendeels te danken was aan de inspanningen van de WHO. In maart 2020 verklaarde de WHO de wereldwijde uitbraak van COVID-19, een ernstige ziekte van de luchtwegen veroorzaakt door een nieuw coronavirus dat eind 2019 voor het eerst opdook in Wuhan, China, tot pandemie. Het agentschap fungeerde als wereldwijd informatiecentrum over de ziekte door regelmatig situatierapporten en media-informatie over de verspreiding en het sterftecijfer te verstrekken, technische richtsnoeren en praktische adviezen te verstrekken aan regeringen, volksgezondheidsinstanties, gezondheidswerkers en het publiek, en door updates te geven van lopend wetenschappelijk onderzoek. Toen het aantal pandemiegerelateerde infecties en sterfgevallen in de Verenigde Staten bleef stijgen, beschuldigde president Donald J. Trump de WHO ervan te hebben samengespannen met China om de verspreiding van het nieuwe coronavirus in dat land in de vroege stadia van de uitbraak te verhullen. In juli 2020 deelde de regering-Trump de VN formeel mee dat de Verenigde Staten zich in juli 2021 uit het agentschap zouden terugtrekken. De terugtrekking van de VS werd tegengehouden door de opvolger van Trump, president Joe Biden, op diens eerste dag in functie in januari 2021.
S. Hollyman/Wereldgezondheidsorganisatie
In haar reguliere activiteiten stimuleert de WHO de versterking en uitbreiding van de volksgezondheidsadministraties van de aangesloten landen, verstrekt zij technisch advies aan regeringen bij de voorbereiding van nationale gezondheidsplannen voor de lange termijn, zendt zij internationale teams van deskundigen uit om veldonderzoeken en demonstratieprojecten uit te voeren, helpt zij bij het opzetten van plaatselijke gezondheidscentra en biedt zij hulp bij de ontwikkeling van nationale opleidingsinstituten voor medisch en verplegend personeel. Via verschillende programma’s ter ondersteuning van het onderwijs kan de WHO beurzen toekennen aan artsen, bestuurders op het gebied van de volksgezondheid, verpleegkundigen, sanitaire inspecteurs, onderzoekers en laboratoriumtechnici.
De eerste directeur-generaal van de WHO was de Canadese arts Brock Chisholm, die van 1948 tot 1953 in dienst was. Latere directeuren-generaal van de WHO waren onder meer arts en voormalig premier van Noorwegen Gro Harlem Brundtland (1998-2003), de Zuid-Koreaanse epidemioloog en volksgezondheidsdeskundige Lee Jong-Wook (2003-06), en de Chinese ambtenaar Margaret Chan (2007-17). De Ethiopische volksgezondheidsambtenaar Tedros Adhanom Ghebreyesus werd in 2017 directeur-generaal van de WHO.
Eraldo Peres/AP Images