American Experience

Malcolm and the Civil Rights Movement

Hoewel ze elkaar maar één keer ontmoetten, werd Malcolm X vaak gevraagd naar zijn mening over Martin Luther King Jr. en de burgerrechtenbeweging. Aanvankelijk minachtend over King en zijn strategieën, begon Malcolm later de waarde van de beweging in te zien – en begon hij er zelfs voorzichtig aan mee te doen.
Hetzelfde probleem, verschillende richtingen
Tegen het einde van zijn leven erkende Malcolm X openlijk dat “Dr. King hetzelfde wil als ik – vrijheid!” Maar gedurende het grootste deel van zijn ambtsperiode identificeerde hij zich niet met King en de burgerrechtenbeweging. Hoewel zowel Zwarte Moslims als King’s Southern Christian Leadership Conference dezelfde algemene doelen hadden, namelijk het verslaan van blank racisme en het mondig maken van Afro-Amerikanen, hadden Malcolm en King verschillende neigingen om op verschillende plaatsen te spreken (straathoeken vs. kerken) en hadden ze verschillende doelen. Malcolm, die in het openbaar zou ontkennen dat hij zelfs een Amerikaan was, werkte voor een Nation of Islam die ernaar streefde een aparte samenleving voor zijn leden te creëren. Malcolm verwierp integratie met blank Amerika als een doel dat de moeite waard was (en bespotte het als “koffie met een cracker”) en was vooral gekant tegen geweldloosheid als middel om dat doel te bereiken. “Dat is wat je bedoelt met geweldloos,” zei hij, “weerloos zijn.” In de ogen van Malcolm kon de Afro-Amerikaan nooit zijn recht op zelfverdediging tegen blank geweld opgeven.
Niets dan minachting
Schuwde de apostel van de geweldloosheid, Malcolm liet hem jarenlang niets dan minachting blijken. King was een “dwaas”, een moderne “Oom Tom”, en zijn mars, waar King zijn gevierde toespraak hield, slechts een “farce op Washington”. De “blanke man betaalt dominee Martin Luther King, subsidieert dominee Martin Luther King, zodat dominee Martin Luther King kan doorgaan met de negers te leren dat ze weerloos zijn.” En het christendom dat King motiveerde was “de religie van de blanke man.” Burgerrechtenleider Thurgood Marshall van zijn kant noemde de Nation of Islam “een bende misdadigers, georganiseerd vanuit gevangenissen en gevangenissen en gefinancierd, daar ben ik zeker van, door een of andere Arabische groep”. King zelf nam de hogere weg, bekritiseerde Malcolm zelden maar weigerde ook om publiekelijk met hem in debat te gaan. King wilde niet debatteren, vertelde zijn secretaris aan Malcolm, omdat “hij zijn werk altijd heeft beschouwd in een positief actiekader in plaats van zich in te laten met consequente negatieve debatten.”
Veranderende tijden, veranderende opvattingen
Naarmate de tijd verstreek, werd Malcolm X minder confronterend tegenover King en de rest van de burgerrechtenbeweging, een verschuiving die samenviel met zijn groeiende vervreemding van Elijah Muhammad. Zeker, de Nation of Islam praatte een goed spelletje, maar toen Ronald Stokes, oorspronkelijk afkomstig uit Roxbury, door de politie werd neergeschoten, weigerde Mohammed een agressieve reactie toe te staan en rekende hij erop dat God het incident zou wreken. In Malcolm’s woorden: “is bereid om te wachten tot Allah met deze duivel afrekent, de rest van ons zwarte moslims…heeft niet deze gave van goddelijk geduld met de duivel. De jongere zwarte moslims willen wat actie zien.” Ondertussen boekten King en zijn volgelingen een aantal sociale en wetgevende overwinningen.
No Longer Adversaries
Beetje bij beetje begon Malcolm een proces van betrokkenheid bij de beweging. Hij ging naar Washington en was getuige van het debat over de Civil Rights Bill van 1964, waarbij hij King tegen het lijf liep. “Ik werp mezelf in het hart van de burgerrechtenstrijd,” zei Malcolm. Waar zijn separatisme eerder had betekend dat hij geen interesse had in stemmen, vertelde hij nu aan jongeren uit Mississippi dat hij “duizend procent” achter de kiezersregistratie stond. Hij aanvaardde een uitnodiging van het Student Non-Violent Coordinating Committee om te spreken in Selma, Alabama, en had verzoenende woorden voor Coretta Scott King, wiens echtgenoot toen in de gevangenis zat. “Ik wil dat Dr. King weet dat ik niet naar Selma ben gekomen om het hem moeilijk te maken,” zei Malcolm. “Als de blanken beseffen wat het alternatief is, zullen ze misschien meer bereid zijn om naar Dr. King te luisteren. Hoewel hij nooit het christendom van King omarmde of zijn inzet voor geweldloosheid, gaf Malcolm X tegen het einde van zijn leven aanwijzingen dat hij bereid was om met de collega-prediker samen te werken, dat ze, zo niet partners, dan toch in ieder geval geen tegenstanders meer zouden kunnen zijn in het streven naar burgerrechten.
Condoleances
In een telegram aan Betty Shabazz na de moord op Malcolm zei Martin Luther King Jr.: “Hoewel we het niet altijd eens waren over methoden om het rassenprobleem op te lossen, heb ik altijd een diepe genegenheid voor Malcolm gehad en vond ik dat hij een groot vermogen had om de vinger op het bestaan en de wortel van het probleem te leggen. Hij was een welsprekend woordvoerder voor zijn standpunt en niemand kan er oprecht aan twijfelen dat Malcolm een grote bezorgdheid koesterde over de problemen waarmee wij als ras te maken hebben….”