Geschiedenis van Jeruzalem
De eerste verkenningen en opgravingen in Jeruzalem werden in de 19e eeuw verricht, voornamelijk door Europese christenen zoals de Franse geleerden Louis Félicien de Saulcy en Charles Clermont-Ganneau en de Engelsman Sir Charles Warren, die geïnspireerd waren door de wens om plaatsen te identificeren die in de Bijbel werden genoemd. Het in 1865 opgerichte Fonds voor onderzoek van Palestina heeft een aantal opgravingen en topografische verkenningen gesponsord. Het duurde echter tot de opgravingen van Kathleen Kenyon tussen 1961 en 1967 voordat het eerste moderne, wetenschappelijke archeologische werk in de stad werd verricht.
Sinds 1968 zijn uitgebreide opgravingen uitgevoerd in en rond de Oude Stad in opdracht van het Hebrew University Institute of Archaeology, de Israel Antiquities Authority, en de Israel Exploration Society. Bij de opgravingen rond de zuidelijke en westelijke muren van de Tempelberg, die de Herodiaanse plaveien hebben bereikt, zijn de trappen die naar de Tempel leiden, de ondergrondse ingang van de priesters naar de Tempel, en vele religieuze voorwerpen blootgelegd. Er zijn ook opmerkelijke overblijfselen van openbare gebouwen langs een hoofdstraat. Overblijfselen gevonden binnen het gebied van de Eerste Muur in de Joodse wijk dragen de stempel van verbranding en vernietiging tijdens de inname van de stad door de Romeinen in 70 ce. Er zijn religieuze voorwerpen uit de periode van de Eerste Tempel ontdekt, en voor het eerst zijn muren van structuren uit de 8e en 7e eeuw v. Chr. gevonden. Een van deze muren is geïdentificeerd als de “Brede Muur” die door Nehemia wordt beschreven. In een Joodse graftombe in Givʿat Ha-Mivtar werd een gekruisigd lichaam uit de Romeinse tijd ontdekt, met een spijker nog in de enkel vastzittend. Uitgebreide opgravingen in de Citadel brachten structuren aan het licht uit de Hasmonee-, Herodiaanse-, Kruisvaarders-, en Mamlūk-periode.
Nabij de Tempelberg, binnen de muren, zijn opmerkelijke overblijfselen gevonden van een Umayyad paleis. De opgravingen sinds 1978 in het gebied van de Berg Ophel en de Stad van David hebben bewijzen aan het licht gebracht van nederzettingen uit het 4e millennium v. Chr. en van Kanaänitische en vroeg-Hebreeuwse nederzettingen, de laatste met een rijkdom aan zegels, epigrafisch materiaal en dagelijkse gebruiksvoorwerpen. Een zeer belangrijke ontdekking was de Romeinse en Byzantijnse Cardo, een straat die van de omgeving van de Zion-poort door de gerestaureerde Joodse wijk naar het kruisvaardersgedeelte loopt en de bazaars van de Oude Stad doorkruist. De straat is gereconstrueerd met gebruikmaking van het oude plaveisel, de zuilen en de kapitelen. De ontdekking van een kruisvaarderskerk, gasthuis en ziekenhuis van de Duitse Orde (12e eeuw) in de Joodse wijk en de enorme uitgestrektheid van muur en torens (uit de kruisvaarders- en Ayyūbid-periodes van de 12e en 13e eeuw) tussen de Dung Poort en de Zion Poort hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de geschiedenis van de stad.
De vlaag van archeologisch onderzoek in Jeruzalem is echter niet zonder politieke controverse geweest. In 1996 wakkerde de opening van een archeologische tunneluitgang langs de Westelijke Muur de vrees van moslims aan dat de opgravingen de islamitische structuren op de Tempelberg zouden kunnen ondermijnen, en er volgden rellen. Evenzo beweerden sommige Joden dat de renovaties en opgravingen op de Tempelberg die eind jaren negentig door de moslim waqf (religieuze schenking) waren begonnen, de Joodse cultuurschatten in gevaar zouden kunnen brengen.
Joshua PrawerBernard Wasserstein
Oersprong van de stad
De vroegste sporen van menselijke bewoning in het stadsgebied, gevonden op een heuvel in het zuidoosten, stammen uit de late Chalcolithische periode (Kopertijd) en de Vroege Bronstijd (ca. 3000 v.Chr.). Opgravingen hebben aan het licht gebracht dat er een nederzetting bestond op een plaats ten zuiden van de Tempelberg, en er is een massieve stadsmuur gevonden vlak boven de Gihonbron, die de plaats van de oude nederzetting heeft bepaald. De naam, in zijn vroegste vorm bekend als Urusalim, is waarschijnlijk van West-Semitische oorsprong en betekent kennelijk “Stichting van Shalem (God)”. De stad en haar eerste heersers, de Egyptenaren, worden genoemd in de Egyptische Execratie-teksten (ca. 1900-1800 v. Chr.) en opnieuw in de 14e-eeuwse Tell el-Amarna-correspondentie, die een bericht bevat van de heerser van de stad, Abdi-Kheba (Abdu-Ḥeba), die de hulp van zijn vorst vraagt tegen de binnenvallende Hapiru (Habiru, ʿApiru). Een bijbels verhaal vermeldt de ontmoeting van de Kanaäniet Melchizedek, waarvan gezegd wordt dat hij koning van Salem (Jeruzalem) was, met de Hebreeuwse aartsvader Abraham. Een latere episode in de bijbelse tekst vermeldt een andere koning, Adonizedek, die aan het hoofd stond van een Amoritische coalitie en door Jozua werd overwonnen.
Volgens bijbelse verslagen werd Jeruzalem, op de grens van Benjamin en Juda en bewoond door een gemengde bevolking die als Jebusieten werd omschreven, veroverd door David, stichter van het gezamenlijke koninkrijk van Israël en Juda, en werd de stad de hoofdstad van het Joodse koninkrijk. Dit is gedateerd op ongeveer 1000 v. Chr. De opvolger van David, koning Salomo, breidde de stad uit en bouwde zijn Tempel op de dorsvloer van Araunah (Ornan) de Jebusiet. Zo werd Jeruzalem de plaats van het koninklijk paleis en de heilige plaats van een monotheïstische godsdienst.
Contunico © ZDF Enterprises GmbH, MainzZie alle video’s bij dit artikel
Na Salomo’s dood scheidden de noordelijke stammen zich af. Rond 930 v. Chr. plunderde de Egyptische farao Sheshonk I de stad, gevolgd door de Filistijnen en Arabieren in 850 en Joash van Israël in 786. Nadat Hizkia koning van Juda was geworden, bouwde hij nieuwe vestingwerken en een ondergrondse tunnel, die water uit de bron van Gihon naar de poel van Siloam in de stad bracht, maar hij bezweek voor de macht van Sennacherib van Assyrië, die in 701 de betaling van een zwaar eerbetoon afdwong. In 612 gaf Assyrië het primaat over aan Babylon. Acht jaar later werd Jeruzalem geplunderd, en de koning werd naar Babylon gedeporteerd. In 587/586 v. Chr. werden de stad en de Tempel volledig verwoest door Nebukadrezzar II (Nebukadnezar), en de Hebreeuwse gevangenschap begon. Deze eindigde in 538 v. Chr. toen Cyrus II (de Grote) van Perzië, die Babylon had overwonnen, de Joden, onder leiding van Zerubbabel, van het Davidische huis, toestond naar Jeruzalem terug te keren. De Tempel werd hersteld (515 v. Chr.) ondanks Samaritaanse tegenstand, en de stad werd het centrum van de nieuwe staat. Haar positie werd versterkt toen Nehemia (ca. 444) haar vestingwerken herstelde.
Hellenistische en Hasmonese perioden
Met de komst van Alexander de Grote en zijn overwinning bij Issus in 333 v. Chr. kwam Jeruzalem onder Griekse invloed te staan. Na Alexanders dood kwam Palestina in handen van zijn maarschalk Ptolemaeus I Soter, zoon van Lagus, die Egypte had bezet en Alexandrië tot zijn hoofdstad had gemaakt. In het jaar 198 v. Chr. werd Jeruzalem veroverd door de noordelijke dynastie, die afstamde van Seleucus I Nicator, een andere maarschalk van Alexander, en die regeerde vanuit Antiochië (nu in Turkije). De groei van de Griekse, heidense invloed was een belediging voor de orthodoxe Joden, wier vijandigheid in 167 v. Chr. uitmondde in een gewapende opstand nadat de Seleucidiër Antiochus IV Epiphanes de Tempel opzettelijk had ontheiligd. De opstand werd geleid door Mattathias, zoon van Hasmoneus (Hasmon), en werd voortgezet door zijn zoon Judas, bekend als de Maccabeeën (Maccabeus). De Hasmoneeën slaagden erin de Seleuciden te verdrijven, en Jeruzalem herkreeg zijn positie als hoofdstad van een onafhankelijke staat, geregeerd door de priesterlijke Hasmoneeën-dynastie.