Het Potala-paleis
Het Potala-paleis, Lhasa, Tibet (Vergroten) (Close-up)
Het Potala-paleis staat op de heuvel Marpo Ri, 130 meter boven de vallei van Lhasa. Het is het grootste monumentale bouwwerk van heel Tibet en verheft zich nog eens 170 meter hoger. Vroege legenden over de rotsachtige heuvel vertellen over een heilige grot, beschouwd als de woonplaats van de Bodhisattva Chenresi (Avilokiteshvara), die in de zevende eeuw na Christus door keizer Songtsen Gampo werd gebruikt als meditatieretraite. In 637 bouwde Songtsen Gampo een paleis op de heuvel. Dit bouwwerk bleef staan tot de zeventiende eeuw, toen het werd opgenomen in de funderingen van de grotere gebouwen die er nu nog staan. De bouw van het huidige paleis begon in 1645 tijdens het bewind van de vijfde Dalai Lama en in 1648 was het Potrang Karpo, of Witte Paleis, voltooid. Het Potrang Marpo, of Rode Paleis, werd tussen 1690 en 1694 toegevoegd; de bouw ervan vereiste het werk van meer dan 7000 arbeiders en 1500 kunstenaars en ambachtslieden. In 1922 renoveerde de 13de Dalai Lama vele kapellen en vergaderzalen in het Witte Paleis en voegde twee verdiepingen toe aan het Rode Paleis. Het Potala Paleis werd slechts licht beschadigd tijdens de Tibetaanse opstand tegen de binnenvallende Chinezen in 1959. In tegenstelling tot de meeste andere Tibetaanse religieuze bouwwerken, werd het niet geplunderd door de Rode Garde in de jaren 1960 en 1970, blijkbaar door de persoonlijke tussenkomst van Chou En Lai. Als gevolg daarvan zijn alle kapellen en hun kunstvoorwerpen zeer goed bewaard gebleven.
Vanaf de elfde eeuw heette het paleis Potala. Deze naam is waarschijnlijk afgeleid van Mt. Potala, de mythologische bergverblijfplaats van de Bodhisattva Chenresi (Avilokiteshvara / Kuan Yin) in Zuid-India. Keizer Songtsen Gampo werd beschouwd als een incarnatie van Chenresi. Aangezien hij de Potala stichtte, lijkt het waarschijnlijk dat het op een heuvel gelegen paleis van Lhasa de naam van de Indische heilige berg aannam. Het Potala-paleis is een immens bouwwerk, met een binnenoppervlak van meer dan 130.000 vierkante meter. De Potala vervulde talrijke functies en was in de eerste plaats de residentie van de Dalai Lama en zijn talrijke medewerkers. Daarnaast was het de zetel van de Tibetaanse regering, waar alle staatsplechtigheden werden gehouden; het herbergde een school voor de religieuze opleiding van monniken en bestuurders; en het was een van de belangrijkste bedevaartsoorden van Tibet vanwege de graftombes van vroegere Dalai Lama’s. Binnen het Witte Paleis bevinden zich twee kleine kapellen, de Phakpa Lhakhang en de Chogyal Drubphuk; deze kapellen dateren uit de zevende eeuw en zijn de oudste overgebleven bouwwerken op de heuvel en tevens de meest heilige. Het meest vereerde standbeeld van de Potala, de Arya Lokeshvara, bevindt zich in de Phapka Lhakhang en trekt dagelijks duizenden Tibetaanse pelgrims.
Martin Gray is cultureel antropoloog, schrijver en fotograaf, gespecialiseerd in het bestuderen en documenteren van pelgrimsplaatsen over de hele wereld. Gedurende een periode van 38 jaar heeft hij meer dan 1500 heilige plaatsen in 165 landen bezocht. De World Pilgrimage Guide website is de meest uitgebreide bron van informatie over dit onderwerp.