Je zou eigenlijk onsterfelijk kunnen zijn volgens de kwantummechanica.
Dan weer, misschien niet.
In een eerder bericht heb ik uitgelegd waarom de kwantummechanica voorspelt dat er talloze versies van u rondlopen in een oneindig aantal parallelle universa.
Deze keer ga ik in op een controversieel voorstel van Max Tegmark, natuurkundige bij het MIT, dat deze parallelle universa gebruikt om te beargumenteren dat u wel eens onsterfelijk zou kunnen zijn.
Maar voordat je het empirisch gaat testen, moet je de rest van dit artikel lezen, want veel natuurkundigen denken niet dat “quantumonsterfelijkheid” alles is wat het lijkt te zijn.
Zoals ik al eerder heb opgemerkt, bestaat het overgrote deel van het werk van een quantumfysicus uit het tekenen van middelmatige krabbels die de objecten voorstellen die ze willen onderzoeken.
Maar met doodles krijg je geen onderzoekssubsidie, dus zetten natuurkundigen hun doodles graag in grappig uitziende haakjes, “ket” genaamd, die er zo uitzien ⎜ 〉 om belastingbetalers ervan te overtuigen dat ze iets super ingewikkelds doen. Het enige wat de ket betekent, is dat we het hebben over het voorwerp dat we erin hebben getekend in de context van de kwantummechanica.
Voorbeeld:
Teken het stokfiguurtje links, en je bent een vierdeklasser met een slecht gevoel voor verhoudingen. Maar zet datzelfde figuurtje in een ket, zoals ik rechts heb gedaan, en hé – je bent klaar voor de hogere school.
Dood jezelf met kets
Laten we kets gebruiken om een vreemde experimentele opstelling te beschrijven.
We nemen een elektron – een klein deeltje dat zowel met de klok mee als tegen de klok in kan draaien – en verbinden het met een pistool dat op je hoofd is gericht.
Als het elektron met de klok mee draait, wordt er een signaal naar het pistool gestuurd, en het pistool gaat af en doodt je. Als het elektron tegen de klok in draait, gaat het pistool niet af en blijf je leven.
Met kets ziet dit er zo uit als het elektron rechtsom draait, voordat het signaal het kanon heeft bereikt:
Een moment later gaat het kanon af, en ziet het er zo uit:
De kogel vliegt door de lucht, en uw experiment komt tot een abrupt einde:
Als het elektron tegen de klok in had gedraaid, zou de situatie iets eenvoudiger zijn geweest. In feite zouden de voor en na kets allemaal identiek zijn, omdat het kanon nooit zal worden geactiveerd om te vuren:
Parallelle universa en quantumzelfmoord
Het blijkt dat kleine deeltjes zoals elektronen een vreemde superkracht hebben: ze kunnen in feite tegelijkertijd zowel met de klok mee als tegen de klok in draaien.
Zoals ik in mijn vorige bericht al zei, kun je je dit het beste voorstellen door een analogie met kleuren te trekken: als met de klok mee wit is, en tegen de klok in zwart, dan kunnen elektronen grijs zijn.
Niet wit of zwart, maar allebei tegelijk.
Om dit te illustreren, gebruiken natuurkundigen graag een plus “+” teken. Met die notatie ziet ons “grijze” elektron er dan als volgt uit:
Nu kijken we nog eens naar ons zelfmoordexperiment en zien we wat er gebeurt als we ons elektron in twee richtingen tegelijk laten ronddraaien:
Wat gebeurt er nu? Volgens de kwantummechanica blijkt dat het kanon door ons elektron wordt “gesplitst” in twee versies van zichzelf.
De ene versie krijgt het signaal van het rechtsom draaiende elektron en gaat af, en de andere niet:
De kogel vliegt nu op topsnelheid (en vliegt tegelijkertijd helemaal niet), recht op je af.
En wat gebeurt er dan met jou?
Net als bij het pistool zeggen de wetten van de kwantummechanica dat je in tweeën wordt gesplitst. De ene versie van jou wordt gedood, de andere niet:
Wat we hier in feite hebben zijn twee parallelle universa: een waarin het elektron met de klok meedraaide, het pistool afging en jij werd gedood, en een ander waarin de draaiing tegen de klok in was en jij het overleefde.
Deze hele opstelling – een elektron dat tegelijkertijd in twee richtingen draait, verbonden met een pistool dat recht op je is gericht – staat bekend als een “quantumzelfmoord”-experiment.
En sommigen hebben betoogd dat het begrijpen ervan de sleutel is tot het bewijs dat je al onsterfelijk bent.
Quantumonsterfelijkheid
Hoe zou het voelen om het stokfiguurtje te zijn in de kets die we hierboven hebben getekend? In het ene geval zou je je prima voelen, omdat je letterlijk een kogel hebt ontweken.
En in het andere geval?
Wel, je kunt onmogelijk ervaren hoe het is om de “dode jij” te zijn in het kwantumzelfmoordexperiment, omdat de dode jij helemaal geen ervaring van de wereld heeft.
Er is geen geest om in te wonen, omdat die aan stukken is geblazen – en geen bewustzijn om te ervaren.
In feite is het enige universum waarvan je ooit getuige zult zijn, het universum waarin je het experiment overleeft:
Dus het resultaat dat je gegarandeerd zult waarnemen wanneer je het kwantumzelfmoordexperiment uitvoert, is het resultaat waarin je overleeft.
Stelt u zich nu eens voor dat u een nieuw elektron neemt en dit experiment opnieuw uitvoert. Volgens de kwantumonsterfelijkheid zou je ook in deze tweede ronde van het experiment het overlevingsresultaat moeten ervaren.
In feite, als je dit experiment 100 keer herhaalt, zou je elke keer het overlevingsresultaat moeten ervaren. U bent voorbestemd om te ervaren dat u tegen alle verwachtingen in ongedeerd wegloopt (de kans is in dit geval 1 op 2 ¹⁰⁰, oftewel ongeveer 1 op 130000000000000000000000000):
Een cool gevolg hiervan is dat je met het quantumzelfmoordexperiment eigenlijk aan jezelf kunt bewijzen dat parallelle universa bestaan.
Hier ziet u hoe dat in zijn werk gaat:
- Als er eigenlijk maar één universum bestaat, moet je verwachten dat je met 50% waarschijnlijkheid sterft na elke experimentele run. Herhaal het quantumzelfmoord-experiment een dozijn keer, en je sterft vrijwel gegarandeerd.
- Maar als er werkelijk universa bestaan met overlevingsuitkomsten voor elke ronde van het experiment, dan staat de deur voor quantumonsterfelijkheid open. Dus als je 100 of meer rondes van het quantumzelfmoord experiment overleeft, zou dat bewijzen dat parallelle universums echt zijn.
Kijk mam! Ik ben onsterfelijk!
Ok, dus je hebt net het begin van dit bericht gelezen, werd enthousiast over kwantumonsterfelijkheid en verzekerde je van de onderzoeksbeurs die je nodig had om je kwantumzelfmoord gadget te bouwen.
Je springt naar binnen, voert 100 rondes van het experiment uit, en komt extatisch naar buiten: je hebt bewezen dat parallelle universa bestaan, en nu is het tijd om het de hele wereld te vertellen en je Nobelprijs op te halen!
Niet zo snel.
Voor andere mensen – die niet met jou in het quantumzelfmoordapparaat zaten – zul je zeker ongelooflijk gelukkig lijken.
Maar het maakt niet uit hoe vaak je het experiment overleeft, dat is alles wat je ooit zult lijken voor hen, want als je het nog honderd keer probeert te herhalen, ben je bijna gegarandeerd dood, vanuit hun oogpunt.
Dit wordt duidelijker als we ons schematische diagram van het universum opnieuw tekenen en er enkele toeschouwers bij betrekken:
Vanuit dit nieuwe diagram kunnen we zien dat voor iedereen die niet jij is, de “dode jij”-uitkomsten zeker net zo echt zullen lijken als de “levende jij”-uitkomsten. Dus hoewel jij zult waarnemen dat je elke ronde van het experiment hebt overleefd, zal iedereen je in de overgrote meerderheid van de universa zien sterven.
Maar hoe zit het met de waarnemers in het universum waar je de 100 ronden van het experiment helemaal hebt overleefd? Zouden zij je geloven?
Helaas niet. Met één wenkbrauw opgetrokken, zouden ze zich sceptisch tot je wenden en zeggen: “Ik zou kunnen geloven dat je echt, echt geluk hebt. Maar als je werkelijk onsterfelijk bent, kun je dat experiment nog 100 keer herhalen.”
En als je dat zou doen, zou het overgrote deel van hun toekomstige ervaringen bestaan uit het zelfvoldaan staren naar je slappe lijk, alleen maar wensend dat je nog leefde zodat ze konden zeggen: “Ik zei het je toch” (natuurkundigen zijn klootzakken):
Dus zelfs als kwantumonsterfelijkheid een ding is, zou je het alleen maar aan jezelf kunnen bewijzen. Voor alle anderen lijk je ofwel een geluksvogel, ofwel een dooie idioot.
Tot het uiterste gaan
Sommigen gaan nog een stapje verder in hun quantumonsterfelijkheid: elke hartaanval, kanker, schotwond, enzovoort, die je einde zou kunnen betekenen, is theoretisch het product van een enorm aantal cellulaire – en uiteindelijk moleculaire en zelfs subatomaire – gebeurtenissen.
Een elektron dat naar links of naar rechts wordt geduwd, kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat een kanker-gen dat je anders zou hebben gedood, slapend blijft.
En omdat moleculaire en subatomaire gebeurtenissen worden beheerst door de wetten van de kwantummechanica, zullen die gebeurtenissen ook leiden tot het splitsen van universa op precies dezelfde manier als ons “grijze” elektron deed, waardoor de deur openstaat voor het kwantumonsterfelijkheidseffect.
Dus hard-core fans van kwantumonsterfelijkheid zeggen dat we allemaal voorbestemd zijn om uiteindelijk de oudste persoon op aarde te worden – en onze vrienden en familie te overleven, en uiteindelijk zelfs de menselijke soort en de planeet Aarde als geheel.
Stelt u zich de artritis eens voor.
Wat is er mis met deze foto?
Het kwantumonsterfelijkheidsfeestje werd een beetje rumoerig, dus besloten de sceptici uit bed te komen, hun met Schrödinger-vergelijkingen betegelde nachtjaponnen aan te trekken, hun sandalen met klittenband vast te maken en erheen te slenteren om de boel te sluiten.
Wat is er zo moeilijk te geloven aan parallelle universa en kwantumonsterfelijkheid, vraagt u?
Eén probleem is dat de kwantumonsterfelijkheid volledig afhangt van de onmiddellijke dood van de experimentator.
Denk aan het geval waarin het pistool afgaat: gedurende enkele honderden milliseconden nadat het pistool is afgevuurd, ben je nog in leven en volledig bij bewustzijn. Er is dus wel degelijk iets te beleven in die tijdlijn – ook al zijn het maar een paar vluchtige momenten van bewustzijn. Dat is genoeg om het idee te bestrijden dat die tijdlijn een complete nietsnut is van subjectieve ervaring:
Dientengevolge, zo wordt betoogd, kan je subjectieve ervaring absoluut in de “dode jij”-tijdlijn vallen, en als dat eenmaal is gebeurd, is er geen ontkomen meer aan je uiteindelijke lot.
Maar de quantum onsterfelijkheids diehards (sorry daarvoor) schoten terug: “Goed, we moeten gewoon een experiment ontwerpen dat je onmiddellijk doodt. Geen Mr. Nice Guy meer: de volgende keer dat we dit gedachte-experiment uitvoeren, zal het met een laserstraal zijn en niet met een pistool.”
Makkelijker gezegd dan gedaan.
Sommigen zeggen dat het ook onduidelijk is of de toestand van “verdampt worden” ook een geldige toestand van menselijk bestaan is. Je zou zeker kunnen aanvoeren dat er versies van jou zullen zijn die het niets zullen “ervaren”, hoe dat ook aanvoelt.
Het is dus nogal onduidelijk wat voor garanties er überhaupt kunnen worden gegeven over je subjectieve ervaring van het kwantumonsterfelijkheidsexperiment.
De jury is er nog niet uit over de zaak van de kwantumonsterfelijkheid. En de enige manier om te weten of het waar is, is een apparaat te bouwen dat momenteel buiten het bereik van de moderne technologie ligt (en dat misschien zelfs onmogelijk is), en jezelf direct in de vuurlinie ervan te plaatsen.
Trouwens, hoe nieuwsgierig ik ook ben naar het bestaan van parallelle universa, ik zou zeker niet zeggen dat ik sta te popelen om erachter te komen.
*In het geval dat je geïnteresseerd bent: ik ben een boek aan het schrijven over deze materie! Als je wilt dat ik je laat weten wanneer het uitkomt, laat dan je naam en email achter via dit formulier 🙂