Mind Reading and Mind Control Technologies Are Coming
De mogelijkheid om elektrische activiteit in de hersenen via de hoofdhuid te detecteren, en deze te controleren, zal binnenkort de geneeskunde veranderen en de maatschappij op ingrijpende manieren veranderen. Patronen van elektrische activiteit in de hersenen kunnen de cognitie van een persoon onthullen – normaal en abnormaal. Nieuwe methoden om specifieke hersencircuits te stimuleren kunnen neurologische en geestesziekten behandelen en gedrag onder controle houden. Bij het overschrijden van deze drempel van grote beloften staan ons moeilijke ethische vragen te wachten.
Hersenen lezen
De mogelijkheid om de elektrische activiteit in de menselijke hersenen te ondervragen en te manipuleren belooft voor de hersenen te doen wat de biochemie voor het lichaam deed. Wanneer je naar de dokter gaat, wordt een chemische analyse van je bloed gebruikt om de gezondheid en mogelijke ziekten van je lichaam op te sporen. Als u weet dat uw cholesterolgehalte hoog is en u het risico loopt een beroerte te krijgen, kunt u maatregelen nemen om te voorkomen dat u een beroerte krijgt. Evenzo kan, volgens experimenteel onderzoek dat binnenkort in de medische praktijk zal worden toegepast, slechts een paar minuten van toezicht op de elektrische activiteit in uw hersenen met behulp van EEG en andere methoden niet alleen neurologische ziekten aan het licht brengen, maar ook mentale aandoeningen zoals ADHD en schizofrenie. Wat meer is, vijf minuten toezicht op de elektrische activiteit die door je hersenen stroomt, terwijl je niets anders doet dan je gedachten laten dwalen, kan onthullen hoe je individuele hersenen zijn bedraad.
Het aftappen van je dwalende geest kan je IQ meten, je cognitieve sterke en zwakke punten identificeren, je persoonlijkheid waarnemen en je geschiktheid bepalen voor het leren van specifieke soorten informatie. Elektrische activiteit in de hersenen van een kleuter kan bijvoorbeeld worden gebruikt om te voorspellen hoe goed dat kind zal kunnen lezen als het naar school gaat. Zoals ik in mijn nieuwe boek Electric Brain (BenBella, 2020) vertel, verklaarde neuropsychologe Chantel Prat van de Universiteit van Washington in Seattle, nadat ze slechts vijf minuten lang hersengolven in mijn luierende geest had opgenomen met EEG, dat het leren van een vreemde taal moeilijk voor me zou zijn vanwege zwakke bètagolven in een bepaald deel van mijn hersenschors dat taal verwerkt. (Vraag me niet om Duits of Spaans te spreken, talen die ik bestudeerd heb maar nooit onder de knie heb gekregen). Hoe zal dit vermogen om iemands gedachten te kennen onderwijs- en carrièrekeuzes veranderen?
Neurowetenschapper Marcel Just en collega’s aan de Carnegie Mellon University gebruiken fMRI-hersenbeeldvorming om te ontcijferen wat iemand denkt. Door machine learning te gebruiken om complexe patronen van activiteit in iemands hersenen te analyseren wanneer ze aan een specifiek getal of object denken, een zin lezen, een bepaalde emotie ervaren of een nieuw type informatie leren, kunnen de onderzoekers gedachten lezen en de specifieke gedachten en emoties van de persoon kennen. “Niets is zo privé als een gedachte,” zegt Just, maar die privacy is niet langer heilig.
Gewapend met het vermogen om te weten wat een persoon denkt, kunnen wetenschappers nog meer doen. Ze kunnen voorspellen wat een persoon zou kunnen doen. Just en zijn team zijn in staat om te vertellen of iemand zelfmoord overweegt, simpelweg door te kijken hoe de hersenen van de persoon reageren op het horen van woorden als “dood” of “geluk”. Zoals de tragische dood van komiek Robin Williams en sterrenkok Anthony Bourdain laat zien, komt zelfmoord vaak als een schok omdat mensen de neiging hebben om hun gedachten aan zelfmoord te verbergen, zelfs voor geliefden en therapeuten.
Zulke “brain hacking” om te ontdekken dat iemand aan zelfmoord denkt, kan levensreddend zijn. De techniek die werd toegepast op de massamoordenaars van de middelbare school in Columbine, had de gruwel kunnen voorkomen van twee verwarde tieners die hun klasgenoten en leraren afslachtten, evenals hun eigen zelfmoorden. Maar dit inzicht in zelfmoordgedachten wordt verkregen door te oordelen dat het patroon van hersenactiviteit in de hersenen van een individu afwijkt van wat als “normaal” wordt beschouwd, gedefinieerd als de gemiddelde reactie van een grote populatie. Op welk punt verwijderen we iemand uit de samenleving omdat zijn hersenactiviteit afwijkt van wat als normaal wordt beschouwd?
BESTURING VAN DE HERSEN
De mogelijkheid om elektrische activiteit in hersencircuits te besturen heeft de potentie om voor hersenaandoeningen te doen wat elektrische stimulatie heeft bereikt bij de behandeling van hartaandoeningen. Door elektrische of magnetische pulsen door de hoofdhuid te stralen en door elektroden in de hersenen te implanteren, kunnen onderzoekers en artsen een groot aantal neurologische en psychiatrische aandoeningen behandelen, van de ziekte van Parkinson tot chronische depressie.
Het vooruitzicht van “mind control” schrikt velen echter af, en hersenstimulatie om gedrag te veranderen en geestesziekten te behandelen heeft een smerige geschiedenis. In de jaren zeventig bracht neuropsycholoog Robert Heath van de Tulane Universiteit elektroden in de hersenen van een homoseksuele man in om hem van zijn homoseksuele aard te “genezen” door het genotcentrum in zijn hersenen te stimuleren. De Spaanse neurowetenschapper José Delgado gebruikte hersenstimulatie bij apen, mensen en zelfs een op hol geslagen stier om te begrijpen hoe, op het niveau van een neuraal circuit, specifieke gedragingen en functies worden gecontroleerd – en om ze naar believen te controleren door op knoppen van zijn radiogestuurde apparaat te drukken waarmee elektroden in de hersenen werden geïmplanteerd. Het controleren van bewegingen, het veranderen van gedachten, het oproepen van herinneringen, woede en passie lagen allemaal binnen Delgado’s vingertoppen. Delgado’s doel was om de wereld te verlossen van afwijkend gedrag door middel van hersenstimulatie en een “psychisch beschaafde” samenleving te creëren.
Het vooruitzicht van het beheersen van iemands hersenen door elektrische stimulatie is voor velen verontrustend, maar de huidige methoden om geestelijke en neurologische stoornissen te behandelen zijn jammerlijk inadequaat en veel te bot. Neurologische en psychoactieve drugs beïnvloeden veel verschillende neurale circuits, naast het circuit waar men zich op richt, en veroorzaken veel verschillende bijwerkingen. Niet alleen de hersenen, maar elke cel in het lichaam die in wisselwerking staat met de drugs, zoals SSRI’s voor de behandeling van chronische depressie, wordt beïnvloed.
Op dit moment zijn de medicijnen die beschikbaar zijn voor de behandeling van geestesziekten en neurologische aandoeningen niet altijd effectief, en ze worden vaak voorgeschreven op een trial-and-error manier. Psychochirurgie, de beruchte prefrontale lobotomie, heeft ook een tragische geschiedenis van misbruik. Bovendien, terwijl iedere chirurg geconfronteerd wordt met het vooruitzicht de patiënt op de operatietafel te verliezen, lopen neurochirurgen het unieke risico het leven van een patiënt te redden, maar de persoon zelf te verliezen. Chirurgische verwijdering van hersenweefsel kan patiënten achterlaten met fysieke, cognitieve, persoonlijkheids- of stemmingsstoornissen door gezond weefsel te beschadigen, of door niet al het disfunctionele weefsel te verwijderen. Elektroconvulsieve stimulatie (ECT), om chronische depressie en andere geestesziekten te behandelen, bombardeert de hele hersenen met aanvallen; in het kielzog van de elektrische vuurstorm resetten de hersenen zichzelf op de een of andere manier, en veel patiënten worden geholpen, maar niet allemaal, en soms zijn er slopende bijwerkingen of werkt de methode niet.
In plaats van de hele hersenen te bestoken met stroomstoten of te verzadigen met drugs, is het veel zinvoller om precies het neurale circuit te stimuleren dat niet goed functioneert. Na het succes van diepe hersenstimulatie bij de behandeling van de ziekte van Parkinson passen artsen nu dezelfde methode toe bij de behandeling van een groot aantal neurologische en psychiatrische aandoeningen, van dystonie tot OCD. Maar zij doen dit vaak zonder het vereiste wetenschappelijke inzicht in de aandoening op het niveau van de neurale circuits. Dit is met name het geval voor geestesziekten, die slecht vertegenwoordigd zijn bij niet-menselijke dieren die voor onderzoek worden gebruikt. Hoe elektrische stimulatie werkt om deze aandoeningen, waaronder de ziekte van Parkinson, te helpen, wordt niet volledig begrepen. De nodige kennis over waar de elektroden moeten worden geplaatst of welke sterkte en welk patroon van elektrische stimulatie moeten worden gebruikt, is niet altijd voorhanden. Dergelijke artsen voeren in feite experimenten uit op hun patiënten, maar zij doen dit omdat het helpt.
Niet-invasieve middelen om hersengolven en patronen van elektrische activiteit in specifieke hersencircuits te wijzigen, zoals neurofeedback, ritmisch geluid of knipperend licht, ultrasone en magnetische stimulatie via de hoofdhuid, kunnen de neurale activiteit wijzigen zonder elektroden in de hersenen te implanteren om neurologische en psychische aandoeningen te behandelen en de stemming en cognitie te verbeteren. De FDA heeft in 2008 de behandeling van depressie door transcraniële magnetische stimulatie goedgekeurd, en vervolgens de goedkeuring uitgebreid voor de behandeling van pijn en migraine. Elektrische stroom kan worden toegepast door een elektrode op de hoofdhuid om neuronen te stimuleren of te remmen om te vuren in de juiste hersengebieden.
Het leger gebruikt deze methode om het leren te versnellen en de cognitieve prestaties bij piloten te verbeteren. De methode is zo eenvoudig dat hersenstimulatie-apparaten via internet kunnen worden gekocht of dat je er zelf een kunt maken van negen-volt batterijen. Maar de doe-het-zelf aanpak maakt van de gebruiker een experimenteel proefkonijn.
Nieuwe methoden van precisie hersenstimulatie worden ontwikkeld. Elektrische stimulatie is notoir onnauwkeurig, het volgen van de weg van de minste weerstand door hersenweefsel en het stimuleren van neuronen uit verre regio’s van de hersenen die axonen uit te breiden voorbij de elektrode. Bij proefdieren kan een zeer nauwkeurige stimulatie of remming van het afvuren van neuronen worden bereikt met optogenetica. Bij deze methode wordt gebruik gemaakt van genetische manipulatie om lichtgevoelige ionenkanalen in specifieke neuronen in te bouwen, zodat het vuren van die neuronen zeer nauwkeurig kan worden beheerst met behulp van laserlicht dat via een glasvezelkabel in de hersenen wordt gestraald. Toegepast op mensen, zou optogenetische stimulatie veel neurologische en psychiatrische aandoeningen kunnen verlichten door precisiecontrole van specifieke neurale circuits, maar het gebruik van deze benadering bij mensen wordt niet als ethisch beschouwd.
CROSSING THE THRESHOLD
Tegen de historische achtergrond van ethische missers en zorgen die decennia geleden het onderzoek naar hersenstimulatie voor geestesziekten beperkten, bereiken we een punt waarop het onethisch wordt om mensen die lijden aan ernstige psychische of neurologische ziekten behandelingen te ontzeggen door optogenetische of elektrische stimulatie van hun hersenen, of om een objectieve diagnose van hun aandoeningen achter te houden door het aflezen van de elektrische activiteit van hun hersenen. De nieuwe mogelijkheden om de elektrische activiteit van de hersenen rechtstreeks te controleren en te manipuleren doen ontmoedigende ethische vragen rijzen in verband met een technologie die nog niet eerder bestond. Maar de geest is uit de fles. We kunnen haar maar beter leren kennen.