Modeh Ani: It’s Not Just About Gratitude
Ben eerlijk. Wat is het allereerste wat je ’s morgens doet? Op de snooze-knop drukken? E-mail checken? Ga je meteen aan de koffie?
Tenzij je een echt ochtendmens bent, is het moeilijk om uit je warme bed te komen en aan je dag te beginnen. En juist daarom is er een gebed dat we moeten opzeggen op het moment dat we wakker worden, voordat we iets anders doen of zeggen.
מוֹדֶה אֲנִי לְפָנֶיךָ מלך חַי וְקַיָּם שֶהֶחֱזַרְתָּ בִּי נִשְׁמָתִי בְחֶמְלָה, רַבָּה אֱמוּנָתֶךָ
Modeh ani l’fanecha, melech chai v’kayam, shehechezarta bi nishmati, b’chemla raba emunatecha
Ik dank U, levende en blijvende Koning, want U hebt mijn ziel genadig teruggegeven in mij. Groot is Uw trouw.
De meeste vertalingen geven Modeh Ani weer als een of andere versie van “Ik dank U.” En terecht. Er is een concept in de Joodse mystiek dat slaap 1/60 van de dood is. We hebben geen enkele garantie dat we ’s morgens wakker worden, dus als we wakker worden, is het gepast dat we een moment nemen om dankbaarheid te uiten voor een nieuwe dag, voor een nieuwe kans om ons leven te leven. Het is zowel ironisch als ongelukkig dat zo velen van ons kreunen van ergernis dat we moeten opstaan, zonder de ongelooflijke zegen te erkennen dat we daartoe in staat zijn.
De formulering van Modeh Ani biedt ook een krachtige les. Grammaticaal zou het correct zijn om te zeggen Ani modeh – “Ik dank U.” Toch staan de woorden in de omgekeerde volgorde, wat letterlijk vertaald betekent: “Dank U, ik.” Het punt is dat het allereerste woord dat uit onze mond komt er een van dankbaarheid moet zijn. De rest van de dag zijn we vaak gefocust op onszelf, onze behoeften, ons werk. We willen er dus voor zorgen dat we nooit vergeten dat de basis van onze dag “Dank U” moet zijn. Pas nadat dat gezegd is, noemen we onszelf.
Maar Modeh Ani gaat over veel meer dan dankbaarheid. Het woord modeh kan “dank” betekenen, maar het kan ook “toegeven” of “overgave” betekenen.”
Dank gaat duidelijk over dankbaarheid. Onze levens zijn geschenken. En een nieuwe dag betekent een nieuwe kans om uit te zoeken waarom we hier zijn en wat we geacht worden te doen.
Toelaten is de erkenning en verbalisering van onze dankbaarheid. Als we eerlijk naar onszelf kijken, moeten we toegeven dat we fouten hebben gemaakt. Niettemin hebben we nog een kans gekregen om onze werkelijkheid te veranderen. Vaak laten we ons verleden ons heden bepalen: Als we gisteren een fout hebben gemaakt, is de kans groot dat we dat vandaag weer doen. Met zo’n instelling is het moeilijk te motiveren om het zelfs maar te proberen. De tegenovergestelde benadering is ook problematisch: Als gisteren verbazingwekkend positief en productief was, kunnen we op onze lauweren rusten en geen verantwoordelijkheid nemen om vandaag nog beter te maken.
Dit is de reden waarom het Hebreeuwse woord voor het verleden, avar, dezelfde wortel heeft als aveira, wat “zonde” betekent. Leven in het verleden, vertrouwen op het verleden, focussen op het verleden, of het nu goed of slecht is, is ongezond. Onze focus moet liggen op het heden, op vandaag. Dus beginnen we de dag met de erkenning dat, ongeacht wie we tot nu toe waren, vandaag een nieuwe kans is om zoveel meer te zijn.
Overgave is de erkenning dat er iets groters is dan wij, dat dezelfde God die ons het leven gaf, ook de God is die het weer wegneemt. En totdat de morgen aanbreekt dat ons geen nieuwe dag meer geschonken wordt, willen we ervoor zorgen dat we de dag waarmee we nu gezegend zijn nooit als vanzelfsprekend beschouwen.
Alleen nadat we hebben bedankt, toegegeven en ons hebben overgegeven, kunnen we ons op onszelf richten – op wie we zijn, waartoe we in staat zijn en wie we willen zijn. En met dit in gedachten en op onze lippen, kunnen we uit bed stappen en onze dag beginnen, klaar voor de nieuwe kansen die op ons wachten.
Sara Esther Crispe is schrijfster, motiverend spreker en levens- en relatiecoach. Ze is de oprichter van LuminStory.org en mede-directeur van Interinclusion, een educatieve non-profit die de convergentie viert tussen hedendaagse kunst en wetenschap en tijdloze joodse wijsheid. Ze woont met haar gezin in Danby, Vermont, waar ze ervaringsgerichte Joodse retraites leiden.