Mythe
Mythe is een bijzondere vorm van mondelinge literatuur, waarvan het onderwerp van kosmologische aard is. Vroeger dacht men dat veel van dergelijke verhalen verklarend waren. Enkele zijn dat ongetwijfeld, waaronder die van de soort “daarom heeft de kameel een bult”, maar de meeste zijn dat niet, hoewel intellectuele nieuwsgierigheid (soms uitgedrukt in de notie van de zoektocht, bijvoorbeeld) er vaak in verwerkt is. Voor sommige commentatoren stond de mythe centraal in de volksverhalen: de betekenis van volksverhalen werd geacht voort te vloeien uit hun veronderstelde status als uitgesplitste mythen die een verklaring gaven voor zonne-, meteorologische of andere natuurverschijnselen. Andere commentatoren (zoals vertegenwoordigers van de myth and ritual school aan het begin van de 20e eeuw) hebben de verklaring van mythe gezien als een functie van ritueel en van ritueel als een functie van mythe. Zo’n verklaring doet echter weinig om de inhoud van mythe of ritueel te verklaren. Anderen, zoals Bronisław Malinowski en de functionalistische school, hebben mythe opgevat als een legitimerend “handvest” van sociale instellingen. Later in de 20e eeuw was er een verschuiving naar interpretaties van mythen die afhankelijk waren van een zoektocht naar verborgen betekenissen, waarbij sommigen zich baseerden op psychoanalyse, anderen op verschillende benaderingen van symbolische decodering, en weer anderen op structuralistische analyses, vooral in het werk van Claude Lévi-Strauss, die in mythen een onderliggende structuur zocht van abstracte overeenkomsten (vaak binair van karakter) tussen een reeks sociale instellingen.
De mythologie wordt vaak beschouwd als de hoogste verworvenheid van de orale literatuur. Het is zeker het meest interessant gebleken voor buitenstaanders en tegelijkertijd het moeilijkst te begrijpen, omdat, ook al gaat het over kosmologische zaken, mythe in sommige opzichten het meest gelokaliseerde genre is en het meest ingebed in culturele actie (zoals wanneer het wordt gereciteerd in een zeer specifieke ceremoniële context). De orale literatuur van de Australische Aboriginals, bijvoorbeeld, heeft een essentiële ceremoniële functie. De liederencycli en de verhalen hebben betrekking op de Dreaming, een mythologisch verleden waarin de bestaande omgeving door voorouderlijke wezens werd gevormd en vermenselijkt. Deze voorstellingen kunnen openstaan voor de wereld in het algemeen (en dus verwant zijn aan vermaak) of gesloten zijn voor allen behalve ingewijden.
Het is belangrijk onderscheid te maken tussen bijdragen aan mythologieën (d.w.z. verslagen van door waarnemers geconstrueerde wereldbeelden) en mythen in engere zin, die feitelijke recitaties zijn rond een kosmologisch thema (b.v. scheppingsmythen). Deze laatste zijn betrekkelijk zeldzaam en ongelijk verspreid over de wereld, en worden in bepaalde beperkte omstandigheden gereciteerd. Als zodanig is de kennis die zij bevatten niet voor iedereen beschikbaar, maar slechts voor bepaalde personen. Vrouwen in sommige groepen, bijvoorbeeld, kunnen worden uitgesloten van bepaalde rituele gelegenheden. Maar deze vrouwen, die van bepaalde kennis zijn uitgesloten, kunnen ook parallelle ceremonies hebben waarvan mannen zijn uitgesloten en waarbij vrouwen verschillende soorten kennis overdragen.
Mythen werden vroeger geacht woordelijk van de ene generatie op de volgende te zijn overgeleverd, deels omdat degenen die de mythen overleverden de situatie vaak zo begrepen. Als zodanig werden de mythen geïnterpreteerd als “sleutels tot de cultuur”, die een geprivilegieerd licht wierpen op de samenleving als geheel. Maar de komst van de draagbare audiorecorder en van het luchtvervoer stelde onderzoekers in staat om met tussenpozen terug te keren om dergelijke recitaties op te nemen in de feitelijke context van de voorstelling, in plaats van met potlood en papier in een gedecontextualiseerde situatie. Deze nieuwe technieken toonden aan dat mythen aanzienlijk variëren in de tijd, waarbij de vereisten van mondelinge reproductie een dergelijke generatieve overdracht bijna noodzakelijk maken. Met andere woorden: mensen verzinnen en vullen in wat ze zich niet perfect kunnen herinneren. Het resultaat is een veelheid van versies, verspreid over de tijd (en de ruimte), maar waarschijnlijk geen vaste tekst zoals men die vaak aantreft bij geschreven literatuur.