Piraterij in 2020: de trends die je moet kennen
Piraterij bestaat al zolang er maritieme handel is; het roept beelden op van zeilschepen, de jolly roger, schatten en boekaniers op de zeven zeeën. Piraten in de eenentwintigste eeuw zijn echter meer vertrouwd met semi-automatische wapens dan met een kapmes, en hun schat bestaat minder uit gouden dubloenen dan uit gijzelaars en de nieuwste elektrische goederen.
Volgens het Internationaal Maritiem Bureau (“IMB”) kan piraterij worden gedefinieerd als “het aan boord gaan van een vaartuig met de bedoeling diefstal of een ander misdrijf te plegen, en met de bedoeling of het vermogen om geweld te gebruiken ter bevordering van die daad”. Het uitroeien van piraterij is een voortdurende strijd, maar in de afgelopen jaren hebben we enkele positieve trends gezien. De Somalische wateren zijn misschien wel de meest bekende locatie van de moderne piraten, vooral door de krantenkoppen in de jaren 2000. Sindsdien is de regio erin geslaagd het aantal gevallen van piraterij aanzienlijk te verminderen, deels dankzij bewaking vanuit de lucht en vanuit zee, en een toegenomen internationale samenwerking tussen de marines van de landen. De beslissende factor was echter een gezamenlijke inspanning om de veiligheidsmaatregelen aan boord van schepen te verbeteren, met name door het gebruik van gewapende bewakers. Deze daling is – op het eerste gezicht – een wereldwijde trend, waarbij het aantal gevallen van piraterij de afgelopen jaren wereldwijd is afgenomen.
2020 is echter op weg om deze neerwaartse trend te doorbreken. Het Piracy Reporting Centre van het IMB registreerde 98 incidenten van piraterij en gewapende overvallen in de eerste helft van 2020, tegen 78 in de eerste helft van 2019.
Nieuw tijdperk, nieuwe tactieken?
De traditionele modus operandi voor piraten is in de loop der jaren niet ingrijpend geëvolueerd. Het gaat erom schepen van achteren aan te vallen, vaak ’s nachts, met grijphaken en touwen om aan boord van het schip te komen voordat iemand alarm slaat. Om dit tegen te gaan worden schepen al lang gewaarschuwd niet voor anker te gaan in risicogebieden en worden zij steeds meer gewezen op de gevaren van zelfs maar drijven in deze zones.
Waar piraten wel in zijn geëvolueerd, is hun vermogen om schepen op steeds grotere afstand van de kustlijn aan te vallen. Over het algemeen zien we dat aanvallen plaatsvinden tussen 45 en 75 zeemijlen uit de kust. Er zijn ook incidenten geregistreerd tot op 400 zeemijl van de kustlijn. Bij deze incidenten werken kleinere schepen samen met een groter moederschip dat brandstof, voorraden en munitie vervoert. Verder komen aanvallen ook steeds vaker overdag voor.
Slachtoffers van piraterij zijn vaak gewoon op de verkeerde plaats op het verkeerde moment. In de uitgestrektheid van de oceaan kunnen piraten gewoon het eerste schip kiezen dat ze tegenkomen. Er zijn echter incidenten geweest waarbij piraten gebruik maakten van openbroninformatie en moderne technologie, met name onlinetrackingapps en bewakingsapparatuur, om schepen als doelwit te kiezen. Het is onmogelijk om in te schatten hoe wijdverbreid het gebruik van deze technologie is, maar bij één geregistreerd kapingincident in 2017, in de Zuid-Chinese Zee, volgden de piraten het online Marine Traffic-systeem en gebruikten zij de Ship Finder-app om de bewegingen van het beoogde schip te volgen. Er is ook anekdotisch bewijs dat Somalische piraten informatie onderzoeken over schepen en de tegenmaatregelen die worden ingezet om ze te bestrijden. Er zijn verschillende apps voor het traceren van schepen vrij online beschikbaar, die enorme hoeveelheden details over potentiële doelwitten bevatten, waaronder afbeeldingen van schepen, scheepstypes, d.w.z.: tankers of vrachtschepen, en hun voorgestelde routes. Dit zijn zeer waardevolle gegevens en het is niet moeilijk voor te stellen dat piraten deze in toenemende mate kunnen gebruiken om doelwitten uit te zoeken en hun aanvalsvectoren te plannen.
Er zijn ook aanwijzingen dat informanten toegang verschaffen tot scheepsinformatie waardoor piraten specifieke schepen, die mogelijk waardevolle ladingen bevatten, kunnen lokaliseren in de uitgestrektheid van de zee. De bemanning van sommige gekaapte schepen heeft verklaard dat de piraten specifieke details over het schip schijnen te kennen, met inbegrip van de indeling ervan.
Kidnap voor losgeld is ook een tendens, aangezien het veel gemakkelijker, sneller en vaak winstgevender is om menselijke lading mee te nemen in plaats van het gehele schip – dat moeilijk te huisvesten en te controleren kan zijn. Deze tendens wordt in de eerste plaats aangewakkerd door de gebeurtenissen in de Golf van Guinea, waar geweld tegen bemanningen ook een steeds groter risico vormt. Volgens het halfjaarverslag van het IMB werden tussen januari en juli van dit jaar 77 bemanningsleden gegijzeld of ontvoerd. 49 van deze ontvoeringen vonden plaats in de Golf van Guinee. De zeepiraten die actief zijn in de Golf van Guinee hebben, net als de Somalische piraten van weleer, sterke banden met hun tegenhangers aan land, met name die welke actief zijn in de Nigerdelta – berucht voor de bendes die ontvoeringen voor losgeld uitvoeren. Hierdoor hebben zij unieke toegang tot de markten die van de piraterij profiteren.
Piraterij is nog steeds geworteld in een beproefd model, maar er zijn aanwijzingen dat het is geëvolueerd van eenvoudige gewapende overvallen. De relatie met groepen aan land toont een operatie aan die de regionale grenzen overschrijdt. De moderne technologie zal de mogelijkheden en kansen van piraten blijven verbeteren, wat betekent dat zeelui waakzaam moeten blijven en op de hoogte moeten blijven van trends.
Waar zijn de hotspots?
Er zijn vier traditionele hotspots voor piraterij: de Golf van Aden, die in verband wordt gebracht met de Somalische piraten van de jaren 2000; Zuidoost-Azië; de Golf van Mexico; en ten slotte de Golf van Guinee, waar naar verluidt de meeste ontvoeringen op zee in de wereld plaatsvinden. De vrees bestaat echter dat een economische neergang, zoals die welke door de COVID 19-pandemie is veroorzaakt, de piraterij in andere regio’s van de wereld zal doen toenemen, omdat mensen op zoek gaan naar alternatieve inkomstenbronnen.
Hoewel het om zeer verschillende delen van de wereld gaat, verklaren dezelfde factoren waarom de piraterij in deze gebieden is toegenomen:
– Corruptie;
– Door de zwakke rechtsstaat en instabiele regeringen zijn de autoriteiten niet in staat op de bedreigingen te reageren;
– De economische omstandigheden hebben sommige mensen ertoe gebracht hun toevlucht tot illegale activiteiten te nemen. Piraterij is een lucratieve baan.
Deze factoren zullen door de COVID 19-pandemie waarschijnlijk nog worden verergerd, aangezien de veiligheid op andere prioriteiten wordt gericht en de wereldeconomie een neerwaartse spiraal doormaakt. Dit blijkt uit het aantal ontvoeringsincidenten sinds de lockdown: 32 van de 49 ontvoeringen van bemanningen in de Golf van Guinee in de eerste helft van dit jaar vonden plaats tussen mei en juli.
Golf van Mexico
Maritieme veiligheidsfunctionarissen zeggen dat er in de Golf van Mexico opnieuw aanvallen zijn geweest als gevolg van de instabiliteit in de regio. De beschikbare veiligheidstroepen zijn ook gericht op binnenlandse aangelegenheden tijdens de huidige pandemie. Toen Mexico zijn olie-industrie openstelde voor internationale investeringen, werd die sector gezien als een lucratief doelwit. Hoewel de betrokkenheid van de particuliere sector is teruggedrongen sinds Lopez Obrador president is geworden, vinden er nog steeds aanvallen plaats op schepen en platforms die verbonden zijn aan Mexico’s olie-industrie, waarbij bemanningen van geld worden beroofd en persoonlijke bezittingen en technische apparatuur in beslag worden genomen.
Er zijn berichten opgedoken waaruit blijkt dat op 24 juli een groep gewapende piraten het gemunt had op een offshore bevoorradingsschip dat operaties uitvoerde in de buurt van het Odin Offshore platform voor de kust van Coatzacoalcos, deelstaat Veracruz.
De aanvallen in de Golf zijn tot in de zomer doorgegaan, waardoor de Amerikaanse regering in juni een speciaal veiligheidsalarm voor de regio heeft afgegeven, waarbij de Baai van Campeche als een bijzonder gevaarlijk gebied werd aangewezen.
Azië
Het aantal incidenten met piraterij en gewapende overvallen dat in Aziatische wateren is gemeld, is in de eerste helft van 2020 meer dan verdubbeld in vergelijking met vorig jaar. Er werden 51 incidenten gemeld van januari tot juni dit jaar, vergeleken met 28 voor dezelfde periode in 2019.
Het meest in het oog springende incident in Azië vond plaats in januari, toen piraten een vistrawler enterden voor de oostkust van de Maleisische staat Sabah en acht bemanningsleden ontvoerden. Zes maanden later worden nog steeds vijf bemanningsleden gevangen gehouden.
De halfjaarlijkse statistieken werden op 16 juli bekendgemaakt door het informatie-uitwisselingscentrum van de Regionale Samenwerkingsovereenkomst ter bestrijding van piraterij en gewapende overvallen op schepen in Azië (ReCAAP). De meeste incidenten in de Straat van Singapore dit jaar deden zich voor bij duisternis en betroffen bulkschepen – hoewel ook tankers en sleepboten het doelwit waren. ReCAAP schrijft een gebrek aan rechtshandhaving, patrouilles en toezicht toe aan de piek in het aantal incidenten.
Golf van Guinea
De Golf van Guinea voor de kust van West-Afrika wordt steeds gevaarlijker voor de commerciële scheepvaart en is verantwoordelijk voor het merendeel van de maritieme ontvoeringen wereldwijd.
Waar Azië de meeste piraterij-incidenten meemaakt, over het algemeen diefstallen, is de Golf van Guinee, met name het Niger River Delta-gebied, de meest hachelijke route voor scheepsbemanningen.
“Het geweld tegen de bemanning is vrij hoog en aanzienlijk,” zegt Cyrus Mody, assistent-directeur voor Commercial Crime Services bij de Internationale Kamer van Koophandel. “De incidenten zijn gericht op de ontvoeringen van de bemanning en de aanvallen zijn veel gewelddadiger dan in andere delen van de wereld”. “Geweld tegen bemanningen is een groeiend risico in een beroepsbevolking die al onder immense druk staat”, zegt IMB-directeur Michael Howlett. “In de Golf van Guinee zijn aanvallers gewapend met messen en geweren nu het doelwit van bemanningen op elk type schip. Iedereen is kwetsbaar.”
In totaal meldt het Piracy Reporting Centre (PRC) van het IMB dat in 2020 49 bemanningsleden zijn ontvoerd, 32 tussen mei en juli, voor losgeld in de Golf van Guinee en gemiddeld zes weken aan land gevangen zijn gehouden.
De pogingen om dit te verzachten worden enigszins gehinderd door het feit dat geen van de landen in deze regio particuliere beveiliging aan boord toestaat. Alleen landen die een memorandum van overeenstemming hebben met de plaatselijke marine, die op haar beurt voor de beveiliging zorgt, mogen opereren. Dit is uiteraard een dure aangelegenheid.
Golf van Aden
Minder dan tien jaar geleden lag het zwaartepunt van de veiligheid in de Golf van Aden, die toen als de gevaarlijkste wateren ter wereld werd beschouwd. Somalische piraten kaapten er voortdurend grote vrachtschepen. Maar een combinatie van gecoördineerde internationale marine-inspanningen, verbeterde lokale overheden en verbeterde veiligheidsmaatregelen aan boord van schepen, met inbegrip van gewapend personeel, verminderde de dreiging van piraten voor de Oost-Afrikaanse kust.
Wat is de reactie van de autoriteiten?
De reactie op zeepiraterij vereist samenwerking tussen staten; tot op heden zijn drie overeenkomsten in verschillende regio’s van de wereld tot stand gebracht. De leden van deze regionale overeenkomsten komen overeen piraten op volle zee aan te houden, te onderzoeken en te vervolgen, en gewapende overvallen in hun respectieve territoriale wateren te onderdrukken.
– In Azië is in 2006 de Regionale Samenwerkingsovereenkomst ter bestrijding van piraterij en gewapende overvallen op schepen in Azië (ReCAAP) tot stand gekomen;
– In Oost-Afrika is in 2009 overeenstemming bereikt over de Gedragscode van Djibouti (DCoC);
– Tot slot is in 2013 de Gedragscode van Yaoundé (YCoC) ter bestrijding van illegale maritieme activiteiten in West- en Centraal-Afrika ondertekend door 25 regionale staten.
Het verzamelen en verspreiden van gegevens over maritieme misdrijven is een van de belangrijkste praktische taken die door de regionale overeenkomsten worden uitgevoerd, omdat het voor een efficiënte coördinatie van de samenwerking tussen de actoren op het gebied van maritieme veiligheid van cruciaal belang is om over alle relevante informatie over de dreiging in kwestie te beschikken. Bovendien kan een regelmatige uitwisseling van informatie het vertrouwen tussen de belangrijkste actoren versterken, omdat dit de betrouwbaarheid ten goede komt.
Hoewel de totstandkoming van de regionale overeenkomsten zeker een mijlpaal is in de governance van de bestrijding van piraterij, worden de verschillende regio’s geconfronteerd met een reeks uitdagingen betreffende de samenwerking in het algemeen en de tenuitvoerlegging van de bepalingen van de overeenkomsten, met name:
– Bezorgdheid over territoriale soevereiniteit;
– Gebrek aan nationale capaciteiten;
– Leemten in het toepassingsgebied.
Voor de toekomst kunnen bedreigingen voor de maritieme veiligheid niet los van elkaar worden gezien, omdat ze onderling sterk samenhangen en verband houden met internationale trends.
Wat kunt u doen om veilig te blijven voor piraterij?
Voor degenen die in het gebied actief zijn, is het beste advies om een professionele maritieme veiligheidsadviseur in de arm te nemen. Deze is op de hoogte van de laatste richtsnoeren en beste praktijken, met inbegrip van de beveiliging aan boord en advies over de wijze waarop in risicogebieden moet worden gevaren. Bovendien zijn zij ook op de hoogte van de laatste trends en hotspots om u te helpen uw route zo goed mogelijk voor te bereiden.