25 skandali korupcyjnych, które wstrząsnęły światem
Dwadzieścia pięć lat temu, kiedy powstała Transparency International, korupcja była postrzegana jako niezbędna cena prowadzenia działalności gospodarczej i coś tak głęboko zakorzenionego, że jej ujawnianie i zwalczanie było uważane za daremne, a nawet szkodliwe.
Żyjemy teraz w innym świecie: obywatele, media i politycy we wszystkich regionach aktywnie potępiają nadużycia władzy. Taką zmianę postawy zawdzięczamy częściowo ekspozycji na skandale z przeszłości i ich konsekwencje.
Sporządziliśmy listę największych skandali korupcyjnych z ostatnich 25 lat, które wzbudziły powszechne potępienie opinii publicznej, doprowadziły do obalenia rządów i wysłania ludzi do więzień.* Skandale te dotyczą polityków z różnych partii politycznych i z najwyższych szczebli władzy, oszałamiających kwot łapówek i prania brudnych pieniędzy o epickich rozmiarach.
W następstwie wielu z tych skandali wiele rządów i instytucji międzynarodowych zobowiązało się do reform antykorupcyjnych lub je wdrożyło, policzyło, a w niektórych przypadkach odzyskało straty.
Choć poczyniono znaczne postępy w zakresie poprawy rozliczalności, podnoszenia świadomości na temat tego, jak dochodzi do korupcji, oraz zmiany norm i postrzegania, wciąż mamy przed sobą długą drogę, aby wyciągnąć wnioski z tych skandali i skutecznie walczyć z korupcją.
1. Siemens: korupcja made in Germany
2. Drenaż Nigerii z jej majątku
3. Peru Fujimoriego: szwadrony śmierci, defraudacje i dobre public relations
4. Czeczenia Kadyrowa: motocykliści, bokserzy, łapówki
5. Uciszanie konkurencji w Tunezji
6. Brakujące miliony Ukrainy
7. Szpiegowska gra Ricardo Martinellego w Panamie
8. Fundusz 1MDB: z Malezji do Hollywood
9. Rosyjska pralnia (z niewielką pomocą Mołdawii)
10. Największy skandal korupcyjny w Hiszpanii: Gürtel
11. Wenezuelskie waluty korupcji
12. The Panama Papers
13. Malediwy: raj utracony
14. #LuxuryLiving Teodorína Obianga w Gwinei Równikowej
15. Jak rodzina Gupta zdobyła RPA dzięki łapówkarstwu
16. Śmieci Libanu: smród korupcji
17. Piłkarski wszechświat równoległy FIFA
18. Brudny jadeitowy biznes w Myanmarze
19. Walka z bezkarnością w Gwatemali
20. Turecki program „gaz za złoto”
21. Azerbejdżańska pralnia
22. Paradise Papers: gdzie bogaci & potężni ukrywają swoje pieniądze
23. Operacja Lava Jato: czyste samochody, brudne pieniądze
24. Pralnia Troiki
25. Konflikt interesów Andreja Babiša w Czechach
*Wymienione w nieszczególnej kolejności.
Siemens: korupcja made in Germany
Embed from Getty Images
Czy wiesz, że niektóre łapówki płacone za granicą były technicznie odliczane od podatku przez niemieckie firmy do 1999 roku? Mogły one po prostu zakwalifikować je jako „wydatki użyteczne”, o ile wydatki te nie zostały poniesione w Niemczech i nie byli w nie zaangażowani zagraniczni urzędnicy państwowi.
W 2006 roku stało się jednak jasne, że Siemens, jedna z największych niemieckich firm, przenosiła łapówkarstwo korporacyjne na zupełnie nowy poziom. Przez ponad dekadę płaciła ona łapówki urzędnikom państwowym i pracownikom służby cywilnej na całym świecie, na kwotę około 1,4 miliarda dolarów. Podczas gdy skorumpowani decydenci czerpali korzyści, obywatele krajów dotkniętych tym procederem ponosili koszty zawyżonych cen artykułów pierwszej potrzeby, takich jak drogi i elektrownie.
Transakcjami firmy zainteresowały się w końcu władze kilku krajów, w tym Stanów Zjednoczonych i Niemiec, które wszczęły dochodzenia i ostatecznie zapewniły sobie historyczną sankcję w wysokości 1,6 mld USD. Czytaj więcej…
Drenowanie Nigerii z jej aktywów
Embed from Getty Images
Sani Abacha był oficerem armii nigeryjskiej i dyktatorem, który pełnił funkcję prezydenta Nigerii od 1993 roku do swojej śmierci w 1998 roku. Jego pięcioletnie rządy były owiane oskarżeniami o korupcję, choć jej zakres i powaga zostały naświetlone dopiero po jego śmierci, gdy okazało się, że zagarnął od 3 do 5 miliardów dolarów z publicznych pieniędzy.
W 2014 roku Departament Sprawiedliwości USA ujawnił, że zamroził ponad 458 milionów dolarów w nielegalnych funduszach, które Abacha i jego spiskowcy ukryli na całym świecie. Od lat Nigeria walczy o odzyskanie skradzionych pieniędzy, ale firmy powiązane z rodziną Abacha poszły do sądu, aby zapobiec repatriacji.
Ocieszająco, tajny brytyjski raj podatkowy Jersey ogłosił niedawno, że umieszcza 268 mln USD, które zostały ukryte na koncie Deutsche Bank, w funduszu odzyskiwania aktywów, który ostatecznie zwróci gotówkę Nigerii. Czytaj więcej…
Peru Fujimoriego: szwadrony śmierci, malwersacje i dobre public relations
Embed from Getty Images
Jak były prezydent zyskuje aprobatę dwóch trzecich swoich obywateli, stojąc przed sądem za łamanie praw człowieka? Alberto Fujimori z Peru częściowo poradził sobie z tym zadaniem, wykorzystując ponad 75 procent nienadzorowanego budżetu Narodowej Służby Wywiadowczej na przekupywanie polityków, sędziów i mediów.
Fujimori prezentował opinii publicznej czysty wizerunek podczas swojej prezydentury, podczas gdy używał szwadronów śmierci do zabijania partyzantów i rzekomo zdefraudował 600 milionów dolarów z funduszy publicznych. Po ucieczce do Japonii w 2000 roku stał się pierwszą wybraną głową państwa, która została poddana ekstradycji do ojczyzny, osądzona i skazana za łamanie praw człowieka.
Wyrok ponad 30 lat więzienia sprawia, że Fujimori dołącza do długiej linii byłych peruwiańskich prezydentów, którzy zostali zbadani lub uwięzieni za korupcję. Czytaj więcej…
Czeczenia Kadyrowa: motocykliści, bokserzy, łapówki
Embed from Getty Images
Wyobraź sobie, że musisz zapłacić łapówkę, aby utrzymać pracę. Czeczeni muszą robić dokładnie to samo, co miesiąc. W Czeczenii każdy, kto zarabia, płaci nieoficjalny podatek na rzecz nieprzejrzystego funduszu kontrolowanego przez głowę republiki, Ramzana Kadyrowa.
Pomimo że fundusz pomagał budować domy i meczety oraz dostarczał pomoc międzynarodową do Somalii, rzekomo zapłacił również za wystawne 35. urodziny Kadyrowa i uczestniczących w nich celebrytów, sesję bokserską z Mikem Tysonem za 2 miliony dolarów oraz 16 motocykli, które Kadyrow bardzo publicznie podarował nacjonalistycznemu gangowi motocyklistów.
Niektórzy Czeczeni tracą połowę swoich dochodów na rzecz tego funduszu, który zbiera od 648 do 864 milionów dolarów rocznie, co stanowi mniej więcej równowartość dwóch trzecich budżetu Czeczenii. Mówi się również, że Kadyrow korzysta z tego budżetu narodowego, dopuszczając się jednocześnie łamania praw człowieka, co doprowadziło do sankcji ze strony władz amerykańskich. Czytaj więcej…
Zamykanie konkurencji w Tunezji
Embed from Getty Images
W Tunezji nie ma Big Maców. To dlatego, że franczyza McDonald’s została przyznana firmie, która nie miała powiązań z rodziną rządzącą, a rząd powstrzymał sieć fast food przed wejściem do kraju.
Od 1987 do 2011 roku prezydent Ben Ali tworzył prawa, które oznaczały, że firmy muszą mieć pozwolenie na inwestowanie i handel w niektórych sektorach. Pozwoliło mu to zamknąć konkurencję, jednocześnie pozwalając 220 rodzinnym firmom zmonopolizować wiele branż, w tym telekomunikację, transport i nieruchomości. W 2010 r. przedsiębiorstwa te wytwarzały 3 proc. tunezyjskiej produkcji gospodarczej, ale zgarniały 21 proc. zysków sektora prywatnego. Nic dziwnego, że rodzina Ben Alego zgromadziła 13 mld dolarów.
Tunezyjczycy zapłacili za to wysoką cenę i stracili możliwości zatrudnienia, podczas gdy nowi przedsiębiorcy i niepowiązani inwestorzy nadal ponosili porażki.
Ben Ali uciekł z kraju w 2011 roku, a jego majątek został sprzedany na aukcji, ale niewiele restrykcyjnych praw zostało uchylonych, a wątpliwie powiązane firmy z uprzywilejowanym dostępem nadal wzmacniają nierówności i czerpią z nich zyski. Czytaj więcej…
Brakujące miliony Ukrainy
Embed from Getty Images
Pole golfowe, ferma strusi, prywatne zoo i pełnowymiarowa replika hiszpańskiego galeonu to tylko niektóre z atrakcji w Mezhyhirya, wartej wiele milionów dolarów 137-hektarowej posiadłości byłego prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza.
Janukowycz i jego rodzina uciekli do Rosji w lutym 2014 roku po tym, jak niepokoje społeczne wywołały śmiertelny konflikt, w którym zginęło ponad 100 osób, w tym od kul snajperów. Trzy lata po tych tragicznych wydarzeniach ukraiński sąd uznał Janukowycza winnym zdrady stanu i zaocznie skazał go na 13 lat więzienia.
Uciekając, Janukowycz pozostawił po sobie dokumenty, które pokazały, jak finansował życie w luksusie kosztem swoich obywateli. Wykorzystując nominatów jako frontmenów w skomplikowanej sieci spółek fasadowych od Wiednia przez Londyn po Lichtenstein, Janukowycz rzekomo ukrywał swoje zaangażowanie, jednocześnie wysysając ukraińskie fundusze publiczne dla osobistych korzyści.
W lutym szwedzki nadawca publiczny SVT poinformował, że spółka fasadowa Janukowycza ze szwedzkim kontem bankowym otrzymała 3.7 mln USD łapówki w 2011 roku i przeprowadziła dwie transakcje o łącznej wartości 18 mln USD w 2007 i 2014 roku.
Były prezydent Wiktor Janukowycz i jego współpracownicy rzekomo sprawili, że zniknęły aktywa państwowe o wartości 40 mld USD. Do tej pory ukraiński rząd odzyskał zaledwie 1,5 mld USD. Czytaj więcej…
Szpiegowska gra Ricardo Martinellego w Panamie
Embed from Getty Images
Naruszenie przepisów o ochronie prywatności, defraudacja, nadużycie władzy i nielegalne stowarzyszenie – były prezydent Panamy Ricardo Martinelli stanął w obliczu wielu zarzutów w swojej ojczyźnie, po tym jak Stany Zjednoczone dokonały jego ekstradycji w 2018 roku.
Podczas sprawowania urzędu w latach 2009-2014 Martinelli rzekomo sfałszował przetargi na zamówienia publiczne, w tym na posiłki i tornistry szkolne, w ramach największego programu pomocy społecznej w Panamie. Przede wszystkim zarzuca mu się, że wykorzystał środki publiczne do monitorowania rozmów telefonicznych ponad 150 osób, w tym polityków i dziennikarzy.
Panamski sąd niedawno oczyścił go ze wszystkich zarzutów, po odrzuceniu dowodów przedstawionych przez prokuratorów ze względów technicznych. Decyzja sądu pokazuje skalę kryzysu sądownictwa w tym kraju i budzi poważne obawy co do niezawisłości sądów. Ofiary i prokuratura zadeklarowały zamiar odwołania się od wyroku. Czytaj więcej…
Fundusz 1MDB: Z Malezji do Hollywood
Embed from Getty Images
Autorzy szacują, że ponad 4 miliardy dolarów zostało zdefraudowanych w jednym z największych na świecie schematów korupcyjnych, 1MDB.
W 2009 roku rząd Malezji utworzył fundusz rozwojowy, 1Malaysia Development Berhad (1MDB). Fundusz, któremu przewodniczył były premier, Najib Razak, miał pierwotnie pobudzić gospodarkę kraju poprzez strategiczne inwestycje. Zamiast tego jednak, jak się wydaje, zasilił on konta bankowe kilku osób, w tym samego byłego premiera, zbiegłego finansisty i amerykańskiego rapera.
Poprzez sieć firm fasadowych i warstwy transakcji, miliardy dolarów z pieniędzy przeznaczonych na rozwój zostały rzekomo wydane między innymi na luksusowe nieruchomości w Nowym Jorku, obrazy i prezenty dla gwiazd.
Ponad 700 milionów dolarów może znajdować się również na prywatnym koncie Razaka, pomimo jego twierdzeń, że pieniądze te były „darowizną” od saudyjskiego księcia. Razak stoi obecnie przed zarzutami o sprzeniewierzenie funduszy publicznych. Czytaj więcej…
Rosyjska pralnia (z niewielką pomocą Mołdawii)
Embed from Getty Images
Według ostatnich badań ponad jedna piąta ludności Rosji żyje w ubóstwie, a 36 procent jest zagrożonych ubóstwem. Jednym z powodów może być rosyjska pralnia brudnych pieniędzy, masowy program prania brudnych pieniędzy, w ramach którego z usług publicznych i obywateli, którzy ich najbardziej potrzebują, wypłynęło od 20 do 80 miliardów dolarów nieuczciwych funduszy.
Aby wyprowadzić pieniądze z Rosji, zarejestrowane w Wielkiej Brytanii firmy fasadowe udzielały sobie nawzajem fikcyjnych pożyczek, a firmy rosyjskie, w których imieniu występowali obywatele Mołdawii, gwarantowały je. Gdy dłużnicy nie zdołali „spłacić” tych pożyczek, skorumpowani mołdawscy sędziowie nakładali na rosyjskie firmy grzywny i nakazywali im przelanie środków na konta w mołdawskim banku. Stamtąd pieniądze przepływały na Łotwę i do innych banków UE, gdzie ostatecznie były czyszczone.
Formalne dochodzenia toczą się obecnie w kilku krajach, a zaangażowane banki – Moldindconbank, Danske Bank, Deutsche Bank i HSBC – są w gorącej wodzie kąpane za nieprzestrzeganie zasad przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy. Czytaj więcej…
Największy skandal korupcyjny w Hiszpanii: Gürtel
Embed from Getty Images
W ciągu ostatnich 10 lat sprawa Gürtela urosła do rangi największego skandalu korupcyjnego w demokratycznej historii Hiszpanii, sięgając aż do urzędu prezydenta. W jego centrum znajdował się skomplikowany system, w ramach którego nielegalne darowizny i łapówki trafiały do ówczesnej partii rządzącej w zamian za sfałszowane kontrakty rządowe.
Jeśli nazwa Gürtel nie brzmi dla Ciebie zbyt hiszpańsko, to nie przypadek: jest to niemieckie tłumaczenie nazwiska biznesmena w sercu skandalu, Francisco Correi, co oznacza „pas” w języku angielskim.
Correa ostatecznie otrzymał wyrok 51 lat więzienia, podczas gdy bliski sojusznik i były skarbnik byłego prezydenta Mariano Rajoya został ukarany grzywną w wysokości prawie 50 milionów USD.
System został odkryty dzięki pomocy Any Garrido Ramos, whistleblower, która była również kluczowym świadkiem w tej sprawie, przyczyniając się do upadku rządu Rajoya w czerwcu 2018 roku. Czytaj więcej…
Wenezuela waluty korupcji
Embed from Getty Images
Mniej niż 20 lat temu Wenezuela była najbogatszym krajem Ameryki Południowej. Dziś zmaga się z jednym z najgorszych kryzysów politycznych i humanitarnych – a korupcja odgrywa w nim kluczową rolę.
Grabież państwowej spółki naftowej, PDVSA, jest przykładem powszechnej korupcji na najwyższych szczeblach władzy. Niegdyś podstawa bogactwa Wenezueli, ogromne rezerwy ropy naftowej tego kraju ostatecznie napełniły kieszenie małej grupy osób.
Z pomocą europejskich i amerykańskich banków, grupa wenezuelskich byłych urzędników rzekomo wysupłała 1.2 mld USD z PDVSA do USA, wykorzystując skomplikowany system wymiany walut w tym kraju, który pozwala tylko niektórym osobom i firmom wymieniać waluty po oficjalnym, bardzo zawyżonym kursie.
Oficjele kupowali wenezuelskie boliwary na czarnym rynku, po kursie wymiany ok. 1:100 (w 2014 r.). Oznacza to, że mogli kupić 100 milionów boliwara za 1 milion dolarów. Następnie wymienili te pieniądze z powrotem po oficjalnym kursie 1:10, co oznacza, że otrzymaliby z powrotem 10 milionów dolarów – dziesięciokrotny wzrost. Dwie osoby zamieszane w skandal przyznały się do winy w zeszłym roku, a śledczy badają obecnie więcej szczegółów dotyczących schematu prania brudnych pieniędzy. Czytaj więcej…
The Panama Papers
Embed from Getty Images
Po ogromnym wycieku z panamskiej kancelarii prawnej Mossack Fonseca, Panama Papers ujawniły najmroczniejsze sekrety branży tajemnicy finansowej. The Panama Papers pokazały, że Mossack Fonseca stworzyła 214 000 firm-wydmuszek dla osób, które chciały zachować swoją tożsamość w ukryciu. Za firmami fasadowymi kryło się co najmniej 140 polityków i urzędników publicznych, w tym 12 przywódców rządowych i 33 osoby lub firmy, które znajdowały się na czarnej liście lub na listach sankcji rządu Stanów Zjednoczonych za przestępstwa, takie jak handel ludźmi i terroryzm.
Od czasu wybuchu skandalu kilku szefów rządów podało się do dymisji lub stanęło przed sądem, co najmniej 82 kraje wszczęły formalne dochodzenia, a Mossack Fonseca została zamknięta. W wyniku „Panama Papers” wiele krajów zobowiązało się do położenia kresu tajemnicy finansowej, przy czym co najmniej 16 krajów lub instytucji międzynarodowych przeprowadziło co najmniej jedną znaczącą reformę, a około 23 krajów odzyskało co najmniej 1,2 mld dolarów w podatkach. Czytaj więcej…
Malediwy: raj utracony
Embed from Getty Images
Na Malediwach turystyka ma największy wpływ na gospodarkę – to tam są pieniądze. Nie powinno więc dziwić, że największy skandal korupcyjny w tym kraju jest również związany z turystyką. W 2016 roku Al Jazeera ujawniła, że około 1,5 mld USD zostało wyprane za pośrednictwem fałszywych inwestycji turystycznych w schemacie o zdumiewającej prostocie.
Pieniądze zostały rzekomo przewiezione na Malediwy w gotówce, zatwierdzone przez organ finansowy i przekazane prywatnym firmom, gdzie pojawiły się jako czyste zyski z inwestycji turystycznych.
To nie jedyny przypadek podejrzanych transakcji turystycznych na Malediwach. Inny skandal, który wyszedł na jaw w 2018 roku, widział ponad 50 wysp i zatopionych lagun koralowych wydzierżawionych deweloperom turystycznym w ramach umów bez przetargu. Co najmniej 79 mln USD z opłat za dzierżawę zostało zdefraudowane na prywatne konta bankowe i wykorzystane do przekupywania polityków. W skandal zamieszani są lokalni biznesmeni i międzynarodowi operatorzy turystyczni, a także były prezydent Abdulla Yameen, który rzekomo otrzymał środki w wysokości 1 mln USD. Czytaj więcej…
#Luksusowe życie Teodorina Obianga w Gwinei Równikowej
Embed from Getty Images
Teodorín Obiang na swoim koncie na Instagramie celebruje #Luksusowe Życie, pokazując swoje rezydencje, warte miliony dolarów pamiątki po Michaelu Jacksonie i supersamochody. Jednak Obiang finansuje ten styl życia, sprzeniewierzając fundusze z Gwinei Równikowej, gdzie służy jako wiceprezydent własnemu ojcu.
Ten bogaty w ropę kraj ma najwyższy dochód na mieszkańca w Afryce, ale około trzy czwarte jego populacji żyje w ubóstwie. Od 1979 roku rządząca rodzina Obiang, wraz ze swoimi kolesiami, ukradła ludziom miliardy dolarów.
Jako najbardziej rzucający się w oczy i międzynarodowy rozrzutnik w tej kleptokracji, sprawiedliwość kilkakrotnie dopadła Teodorina Obianga. W 2014 r. amerykański Departament Sprawiedliwości ścigał go za pranie brudnych pieniędzy i skonfiskował aktywa o wartości 30 mln USD. W 2017 r. władze francuskie uznały go za winnego defraudacji i skonfiskowały jego majątek o wartości 35 mln USD, a Szwajcaria zarekwirowała 24 jego supersamochody. Jest to pewien postęp, ale wciąż kropla w morzu w porównaniu z powodzią nieuczciwych pieniędzy, które wypłynęły z kraju. Czytaj więcej…
Jak rodzina Gupta zdobyła RPA poprzez łapówkarstwo
Embed from Getty Images
W tym, co zostało opisane jako „nowoczesny zamach stanu”, rodzina Gupta przejęła kontrolę nad RPA. Poprzez rzekome przekupywanie polityków, dawanie lukratywnych posad dzieciom prezydenta Zumy i inne sposoby kupowania wpływów, Ajay, Atul i Rajesh Gupta zdobyli państwo.
Rodzina Gupta przejęła aż 7 miliardów dolarów w funduszach rządowych, w tym kontrakt na dostawy o wartości 4,4 miliarda dolarów z południowoafrykańską firmą kolejową i portową. Guptowie zatrudniali i zwalniali również ministrów rządowych, podczas gdy prezydent zwalniał urzędników podatkowych i szefów wywiadu, aby chronić ich przed śledztwem.
W 2016 roku, gdy wiceminister upublicznił informację o 45 mln USD, które rodzina Gupta zaoferowała mu za zwolnienie urzędników skarbowych, Guptowie uciekli z kraju. Prezydent Zuma od tego czasu stracił stanowisko rządowe i stoi przed zarzutami korupcji i prania brudnych pieniędzy. Jego następca, prezydent Ramaphosa, obiecał oczyścić kraj, jednak wielu urzędników z poprzedniej administracji nadal pozostaje u władzy. W międzyczasie gospodarka RPA boryka się z problemami, a kraj nadal boryka się z wysokim poziomem nierówności. Czytaj więcej…
Śmieci Libanu: smród korupcji
Embed from Getty Images
Czasami brudne pieniądze mogą prowadzić do brudnych miast. Od 2015 roku w Libanie panuje kryzys śmieciowy, w wyniku którego ulice i plaże pokryte są workami ze śmieciami, panuje tam niesamowity smród i skażenie wody. To zagrożenie dla zdrowia publicznego pojawiło się, gdy główna firma zajmująca się utylizacją odpadów w Bejrucie i Mount Lebanon, Sukleen, przestała odbierać śmieci.
Firma – która miała monopol od lat 90. XX wieku – została zmuszona do zamknięcia przepełnionego składowiska, które było używane przez 12 lat dłużej niż zaplanowano. Nie posiadając infrastruktury umożliwiającej pozbycie się śmieci w innym miejscu, firma pozwoliła na piętrzenie się worków ze śmieciami.
Jak jedna firma zmonopolizowała kluczową usługę publiczną? Miała ona silne powiązania z dwoma libańskimi premierami. Liban ma również kulturę patronatu, gdzie kontrakty rządowe są często zdobywane dzięki powiązaniom politycznym i łapówkom.
Skandal wywołał popularny ruch o nazwie „You Stink”, który wezwał rząd do oczyszczenia ulic i problemów z korupcją. Czytaj więcej…
Piłkarski wszechświat równoległy FIFA
Embed from Getty Images
Oskarżenia 27 maja 2015 roku dziewięciu obecnych i byłych urzędników Fédération Internationale de Football Association (FIFA) pod zarzutem rekietingu i prania brudnych pieniędzy z dnia na dzień zmieniły sportowy krajobraz. Nagle system „szalejącej, systemowej i głęboko zakorzenionej korupcji” znalazł się w globalnym centrum uwagi.
Zaskakująca reelekcja prezydenta FIFA, Seppa Blattera, który przewodniczył kulturze bezkarności, ujawniła, jak bardzo piłka nożna istnieje w równoległym wszechświecie bez odpowiedzialności. Łatwo zrozumieć, dlaczego zaufanie publiczne do FIFA spadło do najniższego poziomu w historii.
W 2017 roku Transparency International i Forza Football, platforma opinii fanów piłki nożnej z ponad 3 milionami subskrybentów, zakończyły badanie 25 000 fanów z ponad 50 krajów, aby dowiedzieć się, co myślą. W tym czasie 53 procent kibiców nie miało zaufania do FIFA, a tylko jedna czwarta kibiców na całym świecie uważała, że nowo wybrany prezydent Gianni Infantino przywrócił zaufanie do FIFA. Czytaj więcej…
Brudny jadeitowy biznes Myanmaru
Embed from Getty Images
Myanmar jest tragicznym przykładem tego, jak bogate zasoby naturalne są często wykorzystywane przez skorumpowanych, powodując jednocześnie katastrofy społeczne i środowiskowe, które dotykają zwykłych ludzi.
W 2015 roku raport ujawnił, że skorumpowani urzędnicy wojskowi, lordowie narkotykowi i ich kolesie, nielegalnie eksploatowali kopalnie jadeitu w północnym Myanmarze i przemycali kamienie do Chin.
W sumie ponad 31 miliardów dolarów amerykańskich w kamieniach jadeitu zostało wydobytych tylko w 2014 roku – równowartość połowy PKB Myanmaru w tym samym roku. Jednak większość ludzi mieszkających w regionach górniczych i pracujących w kopalniach nie zobaczyła żadnych z tych pieniędzy, a aż 6,2 mld USD zostało utraconych w podatkach.
W tym samym czasie obszarami bogatymi w jadeit wstrząsały konflikty zbrojne, a agresywna eksploatacja doprowadziła do szkód środowiskowych i wypadków górniczych, które kosztowały życie setek osób. Pomimo wysiłków rządów Myanmaru, aby opanować nielegalny biznes jadeitu, górnictwo nadal stanowi poważne zagrożenie dla środowiska i ludzi żyjących w tym regionie. Czytaj więcej…
Zwalczanie bezkarności w Gwatemali
Embed from Getty Images
Około 90 procent przestępstw w Gwatemali pozostaje bezkarnych, więc podjęcie działań przeciwko bezkarności powinno być priorytetem. Przynajmniej to właśnie robi z powodzeniem od 12 lat Międzynarodowa Komisja Przeciwko Bezkarności w Gwatemali (CICIG), wspierana przez ONZ.
W 2015 roku, dzięki wysiłkom CICIG, były prezydent Gwatemali został zmuszony do rezygnacji z powodu śledztwa korupcyjnego, które ostatecznie doprowadziło do jego skazania. Od tego czasu komisja bada dziesiątki spraw korupcyjnych na wysokim szczeblu i cieszy się silnym poparciem społecznym.
Ale kiedy w 2017 roku CICIG rozpoczęła śledztwo przeciwko obecnemu prezydentowi Jimmy’emu Moralesowi i jego rodzinie, Morales jednostronnie odwołał porozumienie z ONZ, które stanowi podstawę zdolności CICIG do działania w kraju. W ciągu ostatnich lat prezydent prowadził walkę z wysiłkami antykorupcyjnymi w Gwatemali, ignorując orzeczenia gwatemalskiego Trybunału Konstytucyjnego. Czytaj więcej…
Turecki program „gaz za złoto”
Embed from Getty Images
W prawdziwej wersji House of Cards, Turcja znalazła się w 2013 roku uwikłana w ogromny skandal korupcyjny. Tureccy policjanci zrobili nalot na kilka domów, w tym dwa należące do rodzin rządzącej tureckiej elity. W trakcie śledztwa policja skonfiskowała około 17,5 mln USD w gotówce, pieniądze rzekomo wykorzystane do przekupstwa.
Sercem skandalu był rzekomy plan „gaz za złoto” z Iranem, w który zaangażowany był biznesmen Reza Zarrab. Zarrab był podobno zaangażowany w schemat prania pieniędzy w ramach strategii mającej na celu wykorzystanie luki w sankcjach nałożonych na Iran przez USA. Wszystkie 52 zatrzymane osoby były związane z rządzącą Partią Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP).
Prezydent Erdoğan pozostaje nieugięty w sprawie skandalu, zwalniając lub przenosząc tysiące policjantów i setki sędziów i prokuratorów, w tym tych prowadzących dochodzenie, oraz uchwalił ustawę zwiększającą kontrolę rządu nad sądownictwem. Czytaj więcej…
Azerbejdżańska pralnia
Embed from Getty Images
Niektóre rządy podejmują autentyczne wysiłki, by poprawić swoje notowania w zakresie praw człowieka i wzmocnić demokrację. Inne mogą próbować oczyścić swoją reputację, przekupując zagranicznych polityków.
Liderzy azerbejdżańscy rzekomo przekupili delegatów Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy (PACE), aby poprawić sytuację w zakresie praw człowieka w Azerbejdżanie i złagodzić krytyczne sprawozdania z monitorowania wyborów. Fundusz slush o wartości 3 mld USD wykorzystywał cztery brytyjskie spółki fasadowe z kontami w największym duńskim banku do płacenia łapówek, prania brudnych pieniędzy i kupowania luksusowych towarów.
Prawdziwe rozliczenie winowajców, którzy podkopali podstawową europejską organizację praw człowieka, dopiero nadejdzie, ale są już pewne konsekwencje. Niezależne dochodzenie PACE wykazało, że kilku delegatów było zaangażowanych w zachowania korupcyjne i nieetyczne, co doprowadziło do nałożenia sankcji na te osoby. Transparency International Niemcy złożyła niedawno wniosek o wszczęcie postępowania karnego przeciwko niemieckim parlamentarzystom, którzy rzekomo przyjmowali łapówki. Danske Bank jest objęty śledztwem w sprawie tego i innych skandali związanych z praniem brudnych pieniędzy i został zmuszony do zamknięcia swojego oddziału, który zajmował się brudnymi pieniędzmi. Czytaj więcej…
Paradise Papers: gdzie bogaci & potężni ukrywają swoje pieniądze
Embed from Getty Images
Kraje tracą około 500 miliardów dolarów rocznie w podatku od osób prawnych i kolejne miliardy od osób fizycznych. To wystarczająco dużo, aby dwudziestokrotnie opłacić budżet pomocowy ONZ i wydobyć wiele narodów z ubóstwa.
W 2017 roku duże śledztwo ujawniło rozległy, tajny, równoległy wszechświat finansowy w oparciu o ogromny wyciek dokumentów z elitarnej firmy prawniczej Appleby z siedzibą na Bermudach. Nazwane Paradise Papers, dochodzenie rzuciło światło na powszechne korzystanie z tajnych rajów podatkowych przez 120 polityków, królewskich, oligarchów i oszustów.
The Paradise Papers pokazuje, jak korporacje wykorzystują te raje, aby drastycznie zmniejszyć swoje podatki, a w niektórych przypadkach popełnić przestępstwa. Na przykład, tajemnica offshore umożliwiła gigantowi surowcowemu Glencore przekupienie byłego prezydenta Demokratycznej Republiki Konga, Josepha Kabili, podczas negocjacji w sprawie licencji na wydobycie.
Przeciek pomógł ujawnić to i inne dochodzenia kryminalne, przyspieszył działania UE przeciwko rajom podatkowym i zainspirował obywateli na całym świecie do żądania zakończenia rajskich rajów, które utrudniają życie zwykłym obywatelom. Czytaj więcej…
Operacja Lava Jato: czyste samochody, brudne pieniądze
Embed from Getty Images
To, co zaczęło się w 2014 roku jako śledztwo Lava Jato, czyli „Operacja Myjnia Samochodowa”, obejmujące sieć ponad 20 korporacji – w tym brazylijskich gigantów naftowych i budowlanych, Petrobras i Odebrecht – urosło od tego czasu do rangi jednego z największych skandali korupcyjnych w historii.
Ta sprawa ma wszystko: brudne pieniądze, zagraniczne łapówkarstwo, nielegalne finansowanie partii politycznych, siatki przestępcze, nieuczciwi kierownicy firm, skorumpowani politycy i system korupcji osadzony tak głęboko w brazylijskiej polityce i biznesie, że ujawnienie jednego elementu zapoczątkowało reakcję łańcuchową.
W związku z prawie 1 miliardem dolarów w łapówkach i ponad 6,5 miliarda dolarów w grzywnach, trudno znaleźć region świata, który nie zostałby dotknięty zasięgiem Lava Jato. Sprawa obejmuje co najmniej 12 krajów Ameryki Łacińskiej i Afryki, skazano w niej ponad 150 polityków i biznesmenów, w tym jednego prezydenta, a pośrednio także dwóch jego następców. A zarzutów wciąż przybywa. Czytaj więcej…
Pralnia Troika
Zdjęcie: Unsplash, Tom Grimbert (@tomgrimbert)
Połowa bogactwa Rosji jest rzekomo schowana w rajach podatkowych offshore. Wyciekły dane z Troika Dialog – niegdyś największego rosyjskiego prywatnego banku inwestycyjnego – pokazują, że bank ten stworzył co najmniej 75 firm fasadowych w rajach podatkowych na całym świecie. Otwierając konta w europejskich bankach – takich jak nieistniejący już Ukio bankas na Litwie, Raiffeisen w Austrii i Commerzbank w Niemczech – prawdziwi właściciele ukrywali się za papierkową robotą nieświadomych ormiańskich pracowników sezonowych.
Firmy te w latach 2006-2013 przekazały co najmniej 26 mld USD. Część z tych pieniędzy wypłynęła z pralni Troiki i trafiła do globalnego systemu finansowego jako czysta gotówka. W rezultacie rosyjscy oligarchowie i politycy potajemnie nabywali udziały w spółkach państwowych, kupowali nieruchomości zarówno w Rosji, jak i za granicą, nabywali luksusowe jachty i wynajmowali supergwiazdy muzyczne na prywatne przyjęcia. Czytaj dalej…
Konflikt interesów Andreja Babiša w Czechach
Na początku czerwca 2019 roku, prawie trzydzieści lat po tym, jak pokojowe protesty doprowadziły do upadku komunizmu w byłej Czechosłowacji, ludzie w Pradze w Czechach ponownie wyszli na ulice. Tym razem wzywali premiera Andreja Babiša do rezygnacji.
Protesty nabrały tempa po tym, jak Komisja Europejska (KE) potwierdziła, że Babiš miał znaczące konflikty interesów dotyczące jego prywatnych firm. KE była następstwem skargi naszego krajowego oddziału w Czechach, który ujawnił, że jedna z wielu firm premiera, Agrofert, otrzymała ponad 19 mln USD w ramach unijnych dotacji rolnych.
W 2017 roku Babiš umieścił firmę w dwóch funduszach powierniczych, ale pozostał ostatecznym beneficjentem tych funduszy, ukrywając się za dodatkową warstwą tajemnicy. W Czechach „korzystni właściciele”, tacy jak Babiš, nie są publicznie znani, ale w sąsiedniej Słowacji właściciele muszą ujawnić, kim naprawdę są, gdy składają oferty na zamówienia publiczne.
Dzięki słowackiemu prawu i trochę dobrej pracy detektywistycznej z TI Czechy, UE niedawno orzekła, że Agrofert musi zwrócić pieniądze, które wziął od podatników w ciągu ostatnich dwóch lat. Czytaj więcej…