Imperium Etiopskie

admin 0 Comments Articles

Imperium Etiopskie

Imperium Etiopskie ← ← 1270 – 1936 1941 -. 1975 → → . Flaga Płaszcz herbowy Stolica Addis Abeba Rząd Emperor -. 1270-1285 Yekuno Amlak (pierwszy) – 1930-.1974 Haile Sellassie I (ostatni) Historia – Obalenie królów Zagwe 1270 -. Okupacja włoska 1936 – Wyzwolenie 1941 – Zamach stanu Zamach stanu 1974 – Zniesienie monarchii 12 marca

Cesarstwo Etiopskie, znane również jako Abisynia, na terenie dzisiejszej Etiopii i Erytrei istniało od około 1270 roku (początek dynastii Salomonidów) do 1974 roku, kiedy to monarchia została obalona w wyniku zamachu stanu. Wcześniej w regionie kwitło imperium Aksumitów, trwające od około IV wieku p.n.e. do X wieku p.n.e. Dynastia Zagwe rządziła następnie do 1270 roku, kiedy to została obalona przez dynastię Salomonów. Etiopia jest jednym z najstarszych państw na świecie i jedynym narodem afrykańskim, który skutecznie oparł się walce o Afrykę prowadzonej przez mocarstwa kolonialne w XIX w. Tylko na krótko poddała się włoskiej okupacji w 1935 r., aż do wyzwolenia podczas II wojny światowej. W 1896 r. Etiopczycy zadali klęskę nacierającej armii włoskiej, której zdobycze terytorialne ograniczyły się do Erytrei, do której dołączyli Somaliland Włoski. Dom starożytnego afrykańskiego Kościoła chrześcijańskiego i z ciągłą cywilizacją i tradycjami kulturowymi sięgającymi tysiącleci, Etiopia (wspomniana około 50 razy w Biblii) stała się dla zniewolonych Afrykanów i ich potomków w USA symbolem czarnej dumy i godności.

W XX wieku ostatni cesarz Etiopii nabrał szczególnego znaczenia dla wielu ludzi pochodzenia afrykańskiego jako Mesjasz, który poprowadzi ich do wolności od ucisku. Wbrew europejsko-północno-amerykańskiemu stereotypowi, że Afryka nie miała własnych cywilizacji i potrzebowała nadzorującej, pomocnej dłoni mocarstw kolonialnych, aby się rozwijać, oto przynajmniej jeden przykład starożytnego państwa narodowego, które, choć nie w swojej obecnej formie konstytucyjnej, poprzedziło wiele państw europejskich. Jednak to duma z własnego rodu i autokratyczne skłonności doprowadziły do upadku ostatniego cesarza. On przeniósł się w kierunku monarchii konstytucyjnej, ale jego pozorna obojętność na cierpienie spowodowane głodem w latach 1972 i 1974 spowodowało Marxist-coup.

Wczesna historia

Ludzka osada w Etiopii jest bardzo starożytna z najwcześniejszych przodków do gatunku ludzkiego odkryto. Wraz z Erytreą i południowo-wschodnią częścią wybrzeża Morza Czerwonego w Sudanie, jest ona uważana za najbardziej prawdopodobną lokalizację ziemi znanej starożytnym Egipcjanom jako Punt, o której pierwsze wzmianki pochodzą z dwudziestego piątego wieku p.n.e. Początki państwa były widoczne na obszarze, który stał się Abisynią w 980 r. p.n.e., co również służy jako legendarna data jego powstania. Data ta może mieć więcej wspólnego z linią dynastyczną niż rzeczywiste ustanowienie państwa.

Dynastia Zagwe

Dynastia Zagwe rządziła Etiopią od końca Królestwa Aksum w niepewnym terminie w IX lub X wieku do 1270 roku, kiedy to Yekuno Amlak pokonał i zabił w bitwie ostatniego króla Zagwe. Uważa się, że nazwa dynastii pochodzi od wyrażenia Ge’ez Ze-Agaw, co oznacza „z Agaw” i odnosi się do ludu Agaw. Jej najbardziej znanym królem był Gebre Mesqel Lalibela, któremu zawdzięczamy kościoły w Lalibeli. Dzisiejsza Erytrea została podbita przez Umajjadów w 710 r., ale tradycyjnie Etiopia była uważana za wolną od muzułmańskiego ataku ze względu na gościnność, jaką muzułmanie cieszyli się tam za życia Mahometa. To mogło umożliwić królestwu przetrwanie jako chrześcijańskiemu państwu otoczonemu przez muzułmańskie polity.

David Buxton stwierdził, że obszar pod bezpośrednim panowaniem królów Zagwe „prawdopodobnie obejmował wyżyny współczesnej Erytrei i całe Tigrai, rozciągając się na południe do Waag, Lasta i Damot (prowincja Wallo) i dalej na zachód w kierunku jeziora Tana (Beghemdir).” W przeciwieństwie do praktyki późniejszych władców Etiopii, Taddesse Tamrat twierdzi, że za czasów dynastii Zagwe porządek sukcesji był taki, że brat następował po bracie jako król, w oparciu o prawa dziedziczenia Agaw.

Historia

Liczba królów dynastii Zagwe jest niepewna: Etiopskie listy królewskie podają od pięciu do 16 nazwisk należących do tej dynastii, która rządziła w sumie 133 lub 333 lata (inne możliwości to 137 lat, 250 lat i 373 lata). Wszyscy zgadzają się, że królem-założycielem był Mara Takla Hajmanot, zięć ostatniego króla Aksum, Dil Na’od. Jednak imię ostatniego króla tej dynastii zaginęło – zachowane kroniki i tradycje ustne podają jego imię jako Za-Ilmaknun, co jest najwyraźniej pseudonimem (Taddesse Tamrat tłumaczy to jako „Nieznany, ukryty”), zastosowanym wkrótce po jego panowaniu przez zwycięską dynastię solomonicką w akcie damnatio memoriae. Taddesse Tamrat uważa, że tym ostatnim władcą był w rzeczywistości Yetbarak.

Etiopski historyk Taddesse Tamrat podąża za teoriami Carlo Conti Rossiniego dotyczącymi tej grupy władców. Conti Rossini uważał, że krótszy czas trwania tej dynastii jest bardziej prawdopodobny, ponieważ pasował do jego teorii, że list otrzymany przez patriarchę Aleksandrii Jana V od nienazwanego monarchy etiopskiego, domagającego się nowego abuna, ponieważ obecny posiadacz urzędu był zbyt stary, pochodził od Mara Takla Haymanot, który chciał, aby abuna został zastąpiony, ponieważ nie poparłby nowej dynastii.

Dynastia Salomonidów

W 1270 r. dynastia Zagwe została obalona przez króla, który twierdził, że jest spokrewniony z cesarzami Aksumitów, a więc z Salomonem (stąd nazwa „Salomonid”). Dynastia Salomonidów wywodziła się i rządzona była przez Habeszów, od których Abisynia wzięła swoją nazwę. Dynastia Salomona jest tradycyjnym domem królewskim Etiopii, wywodzącym się od króla Salomona i królowej Saby, o której mówi się, że urodziła tradycyjnego pierwszego króla Menelika I po swojej biblijnie opisanej wizycie u Salomona w Jerozolimie. (Stary Testament Pisma Świętego, Pierwsza Księga Królewska, rozdział 10, wersety 1-10]

Ostatni cesarz Etiopii, Hajle Sellasje, w 1934 r., w przeddzień inwazji włoskiej.

Dynastia, bastion etiopskiego ortodoksyjnego chrześcijaństwa, doszła do władzy w Etiopii 10 Nehasé 1262 EC (10 sierpnia 1270), kiedy Yekuno Amlak obalił ostatniego władcę z dynastii Zagwe. Yekuno Amlak twierdził, że wywodzi się bezpośrednio z linii męskiej starego aksumitańskiego domu królewskiego, który Zagwe zastąpili na tronie. Menelik II, a później jego córka Zewditu, byli ostatnimi etiopskimi monarchami, którzy mogliby się powoływać na nieprzerwane bezpośrednie męskie pochodzenie od króla Salomona i królowej Saby (zarówno Lij Eyasu, jak i cesarz Hajle Sellasje byli w linii żeńskiej, Iyasu poprzez swoją matkę Szewengę Menelik, a Hajle Sellasje poprzez swoją ojcowską babkę Tenagnework Sahle Sellasje). Linia męska, poprzez potomków kuzyna Menelika, Dejazmatcha Taye Gulilata, nadal istniała, ale została odsunięta na bok, głównie z powodu osobistej niechęci Menelika do tej gałęzi jego rodziny. Salomonikowie rządzili Etiopią z niewielkimi przerwami aż do 1974 r., kiedy to obalony został ostatni cesarz, Hajle Sellasje. Obecnie rodzina królewska nie jest w ciąży. Członkowie rodziny przebywający w Etiopii w czasie rewolucji w 1974 r. byli więzieni, a inni zostali wygnani. Kobiety z dynastii zostały zwolnione z więzienia przez reżim Derg w 1989 roku, a mężczyźni zostali zwolnieni w 1990 roku. Kilku członkom pozwolono opuścić kraj w połowie 1990 roku, a pozostałym pozwolono wyjechać w 1991 roku po upadku reżimu Derg w 1991 roku. Wielu członków rodziny cesarskiej od tego czasu powróciło do życia w Etiopii w ostatnich latach.

Cesarskie godło zostało przyjęte przez cesarza Hajle Sellasje i jest obecnie w posiadaniu jego bezpośrednich spadkobierców w linii męskiej. Herb składa się z tronu cesarskiego flankowanego przez dwa anioły, z których jeden trzyma miecz i parę wag, a drugi berło cesarskie. Tron jest często pokazywany z chrześcijańskim krzyżem, gwiazdą Dawida i półksiężycem (reprezentującym tradycję chrześcijańską, żydowską i islamską). Tron zwieńczony jest czerwonym płaszczem i koroną cesarską, a przed tronem znajduje się symbol Lwa Judy. Lew Judy sam w sobie stanowił centrum trójkolorowej flagi etiopskiej w czasach monarchii, jest więc głównym symbolem etiopskiego ruchu monarchistycznego. Fraza „Moa Ambassa ze imnegede Yehuda” (Zdobywający Lew z Plemienia Judy) pojawiała się na ramionach i zawsze poprzedzała oficjalny styl i tytuły cesarza, ale odnosiła się raczej do Chrystusa niż monarchy. Oficjalne motto dynastii cesarskiej brzmiało „Ityopia tabetsih edewiha habe Igziabiher” (Etiopia wyciąga ręce do Pana) z Księgi Psalmów.

Włączając starych władców Axumite wywodzących się od Menelika I, oraz Yuktanite przodków królowej Saby, etiopski dom królewski jest najstarszym na świecie wraz z japońskim. Przez większość czasu istnienia dynastii jej efektywnym obszarem była północno-zachodnia ćwiartka dzisiejszej Etiopii, czyli Wyżyna Etiopska. Imperium rozszerzało się i kurczyło na przestrzeni wieków, czasami obejmując części dzisiejszego Sudanu, obszary przybrzeżne Morza Czerwonego i Zatoki Adeńskiej, a także rozciągając się na południe, w kierunku dzisiejszej Kenii. Południowe i wschodnie regiony zostały na stałe włączone do imperium w ciągu ostatnich dwóch stuleci, niektóre przez królów Szewanu, a niektóre przez cesarzy Menelek II i Hajle Sellasje; chociaż znaczna część centralnych i południowych regionów została włączona do imperium pod rządami cesarzy Amda Seyon I i Zar’a Ya’iqob, ale peryferyjne obszary zostały utracone po inwazji Ahmada Gragna.

Scramble for Africa and Modernization

Włoskie imperium kolonialne, w tym Etiopia 1935-1941

Do czasu włoskiej okupacji w 1935 r. Etiopia stała niemal samotnie na mapie Afryki jako jedno z zaledwie dwóch niezależnych terytoriów (kolor szary).

Lata 80. XIX w. upłynęły pod znakiem walki o Afrykę i modernizacji Etiopii. Konflikty z Włochami zaowocowały bitwą pod Adową w 1896 r. podczas I wojny włosko-etiopskiej, w której Etiopczycy zaskoczyli świat, pokonując potęgę kolonialną i zachowując niepodległość pod rządami Menelika II. Włochy i Etiopia podpisały tymczasowy traktat pokojowy 26 października 1896 roku. Pokonanie europejskiej armii było dość rzadkie, choć nie wyjątkowe w kontekście walki o Afrykę. Jednak, aby skutecznie odeprzeć okupację kolonialną był niespotykany i znaczny cios w czasie do ambicji Włoch w regionie.

Włoska inwazja i II wojna światowa

W 1935 roku włoscy żołnierze dowodzeni przez marszałka Emilio De Bono najechali Etiopię w drugiej wojnie włosko-etiopskiej. Wojna trwała siedem miesięcy, zanim ogłoszono włoskie zwycięstwo. Inwazja została potępiona przez Ligę Narodów, ale podobnie jak w przypadku incydentu mandżurskiego, niewiele zrobiono, aby zakończyć wrogość. Etiopia stała się częścią włoskiej Afryki Wschodniej aż do jej wyzwolenia w 1941 r. przez siły alianckie w Afryce Północnej. W 1951 r. Erytrea, która od 1885 r. była częścią włoskiego imperium kolonialnego, a w latach 1935-1941 była zarządzana wspólnie z Etiopią, została przekazana Etiopii przez ONZ pod warunkiem, że będzie miała specjalny status jako autonomiczna prowincja. W 1961 r. Sellasje jednostronnie odwołał to porozumienie, prowokując 30-letnią wojnę o niepodległość. O dziwo, po jego upadku od władzy, leninowsko-marksistowski reżim zdecydował się kontynuować tę wojnę, która zakończyła się dopiero w 1993 r., kiedy Erytrea została uznana na arenie międzynarodowej za suwerenne państwo. Chociaż Etiopia była zarządzana od 1935 do 1941 r. w ramach administracji kolonialnej, nie miała takiego samego statusu prawnego jak inne kolonie w Afryce, ponieważ została uznana przez Ligę Narodów za nielegalną okupację, mimo że członkowie Ligi nie podjęli działań w celu jej potępienia. Etiopia nadal może być uważana za jedyne terytorium afrykańskie, które pozostało poza systemem kolonialnym. W latach poprzedzających jego obalenie ostatni cesarz zachęcał do de-kolonizacji, udzielając moralnego, a czasem materialnego wsparcia, i bronił sprawy jedności panafrykańskiej poprzez udział w Organizacji Jedności Afrykańskiej i innych inicjatywach. Siedzibą OJA (założonej w 1963 r.) była jego stolica Addis Abeba, gdzie znajduje się również siedziba jej następcy – Unii Afrykańskiej (założonej w 2002 r.). Selassie był pierwszym przewodniczącym OJA (63-64) i pełnił tę funkcję przez drugą kadencję (66-67). W ten sposób najstarszy podmiot polityczny w Afryce wychował niektóre z jej najmłodszych podmiotów.

Powstanie Derg: End of Empire

Although Haile Selassie moved the empire towards a constitutional monarchy (in 1955), with an elected lower house of Parliament, the emperor and the nobility retained many powers. Często był autokratą, gdy miał do czynienia z krytykami lub przeciwnikami swojej polityki, a wielu chłopów czuło, że ma niewiele do powiedzenia w kwestii rządzenia. Kiedy w latach 1972-1974 szerzący się głód doprowadził do śmierci tysięcy ludzi, cesarz wydawał się obojętny na cierpienie swoich obywateli, twierdząc nawet, że jego urzędnicy nie informowali go o tym. Ta oczywista niezdolność absolutnego władcy do odpowiedniej reakcji na kryzys, który najbardziej dotknął ubogich, pomogła podsycić marksistowsko-leninowskie aspiracje wśród niektórych segmentów społeczeństwa. Sympatycy marksizmu znaleźli gotowych słuchaczy, którzy chcieli usłyszeć ich wizję raju robotniczego, w którym nie ma miejsca dla cesarzy i arystokratów. Głód w uzupełnieniu do kosztownej wojny w Erytrei przekierował zasoby z edukacji i rozwoju do wojska.

W 1974 roku pro-sowiecka marksistowsko-leninowska junta wojskowa, „Derg”, kierowana przez Mengistu Haile Mariam, obaliła Hajle Sellasje i ustanowiła jednopartyjne państwo komunistyczne. Hajle Sellasje został uwięziony i zmarł w niejasnych okolicznościach, prawdopodobnie z powodu odmowy leczenia. To formalnie zakończył Imperium Etiopii i koniec starożytnego reżimu.

Zobacz także

• Etiopia
• Imperium Aksumitów
• Erytrejska wojna o niepodległość
• Pierwsza wojna włosko-etiopska

Notatki

• Buxon, David. The Abyssinians. New York, NY: Praeger, 1970. ISBN 978-0500020708
• Darkwah, R. H. Kofi. Shewa, Menilek, and the Ethiopian Empire, 1813-1889. Londyn, Wielka Brytania: Heinemann Educational, 1975. ISBN 978-0435322182
• Donham, Donald L., and Wendy James. Południowe marsze imperialnej Etiopii: eseje w historii i antropologii społecznej. Seria studiów afrykańskich, 51. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1986. ISBN 978-0521322379
• Irvine, A. K. Review: The Different Collections of Nägś Hymns in Ethiopic Literature and Their Contributions. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. School of Oriental and African Studies, 1985, 364-364.
• Kapuściński, Ryszard. Cesarz: upadek autokraty. San Diego, CA: Harcourt Brace Jovanovich, 1983. ISBN 978-0151287710
• Mockler, Anthony. Haile Selassie’s war: the Italian-Ethiopian Campaign, 1935-1941. New York, NY: Random House, 1984. ISBN 978-0394542225
• Schwab, Peter. Ethiopia & Haile Selassie. New York, NY: Facts on File, 1972. ISBN 978-0871961938
• Tamrat, Taddesse. Church and State in Ethiopia. Oxford, UK: Clarendon Press, 1972. ISBN 978-0198216711

All links retrieved August 14, 2017.

• Ethiopian History
• Ethiopia (Royal Ark website).