Psychologia dlaczego tak wielu ludzi obgryza paznokcie

Psychologia dlaczego tak wielu ludzi obgryza paznokcie

Nadmierne obgryzanie paznokci jest zaskakująco powszechną ludzką aktywnością.

To sięga tysiącleci wstecz: starożytny grecki filozof Cleanthes, na przykład, został uznany za uzależnionego od obgryzania paznokci. We współczesnych czasach nikt nie ma dobrych danych na temat tego, ilu z nas dzieli tę przypadłość (technicznie zwaną onychofagią), ale niewielkie badania wskazują, że około 20 procent dorosłych regularnie obgryza paznokcie – co sugerowałoby, że robią to miliony Amerykanów.

„Każdy w jakimś stopniu dłubie i gryzie”, mówi Fred Penzel, psycholog, który pomaga pacjentom radzić sobie z obgryzaniem paznokci, wyrywaniem włosów i innymi zaburzeniami powtarzalności skoncentrowanymi na ciele. „Kiedy dochodzi do tego, że ludzie robią sobie krzywdę, to wtedy traktujemy to jako coś innego niż codzienne zachowanie”. Z pewnością dotyczy to znacznie mniejszej liczby osób – ale nadal jest to, jak mówi, zaskakująco powszechny problem.

Nawet jeśli nadmierne obgryzanie paznokci jest powszechne, jednak psychologowie zaczęli je badać dopiero w ciągu ostatnich kilku dekad. W rzeczywistości wciąż próbują zrozumieć podstawowe pytanie, z którym wiele osób cierpiących na onychofagię zmaga się tak długo: biorąc pod uwagę, że racjonalna część naszego mózgu chce z tym skończyć, dlaczego wciąż obgryzamy paznokcie?

Obecna hipoteza: obgryzanie paznokci pomaga wyrównać nasze emocje. Kiedy się nudzimy, dostarcza stymulacji; kiedy jesteśmy zestresowani lub sfrustrowani, zapewnia chwilowe uspokojenie.

Wcześniejsze teorie na temat tego, dlaczego obgryzamy paznokcie, zostały odrzucone

Większość wczesnych wyjaśnień obgryzania paznokci została dokładnie zlekceważona. Zygmunt Freud, na przykład, uważał, że nadmierna pielęgnacja w okresie niemowlęcym może prowadzić do tak zwanej osobowości „oralnej receptywnej” – i tendencji do obgryzania paznokci i innych przedmiotów, a także wyraźnej preferencji dla seksu oralnego. Nie miał na to żadnych dowodów, a kolejni zwolennicy jego idei również ich nie znaleźli.

Później niektórzy badacze uznali obgryzanie paznokci, wyrywanie włosów (zwane trichotillomanią) i skubanie skóry za łagodne formy autodestrukcji – celowe ranienie siebie, często poprzez cięcie. Zgodnie z tą teorią obgryzanie paznokci byłoby oznaką wrogości wobec samego siebie.

Podważeniem tej koncepcji jest jednak fakt, że większość osób obgryzających paznokcie nie jest szczególnie zainteresowana szkodami, jakie powoduje ich nawyk – a dla wielu osób jest to główny powód, dla którego chcą z tym skończyć. Począwszy od lat 90-tych, większość psychologów zaczęła odróżniać ten nawyk i zaburzenia repetytywne skoncentrowane na ciele od poważniejszych form samookaleczenia.

Jak zaczęli lepiej rozumieć to zachowanie, jednym wielkim pytaniem jest, czy powinno być ono zgrupowane z zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym (OCD). Chociaż najnowszy DSM (tekst, który jest uważany za autorytet w dziedzinie diagnoz psychiatrycznych) umieszcza obgryzanie paznokci w szerszej kategorii z OCD, wielu z tych, którzy specjalnie badają zaburzenia repetytywne skoncentrowane na ciele, nie zgadza się z tym.

„Słowo 'obsesyjny’ tak naprawdę nie ma zastosowania”, mówi Penzel. „Każde powtarzające się zachowanie nie musi być kompulsją.”

Kompulsje, dla jednego, są zwykle związane z ekstremalnym poziomem lęku. Obgryzaniu paznokci, z drugiej strony, często towarzyszy przyjemność – ludzie, którzy to robią, chcą to robić, pomijając fakt, że z czasem powoduje to szkody. Choć osoby z OCD wydają się mieć większe szanse na bycie obgryzaczami paznokci, wydają się być odrębnymi zaburzeniami.

Nowa teoria: obgryzanie paznokci pomaga nam zrównoważyć nasze emocje

Ostatnio psychologowie doszli do bardziej wiarygodnej teorii obgryzania paznokci: że może to zapewnić tymczasową ucieczkę, odwrócenie uwagi, odrobinę przyjemności lub relaksu dla obgryzającego.

Penzel zwraca uwagę, że wiele osób ma ochotę na obgryzanie, gdy są niedostymulowani (tj, znudzeni) lub przestymulowani (zestresowani lub podekscytowani). „Kiedy są niedostymulowani, zachowanie zapewnia stymulację, a kiedy są przestymulowani, to faktycznie pomaga im się uspokoić” – mówi. Podobnie jak nikotyna, pomysł jest taki, że obgryzanie paznokci może mieć efekt dwufazowy: może stymulować w pewnych warunkach i relaksować w innych.

To wciąż nie jest udowodnione, ale dla kogoś, kto spędził dużo czasu obgryzając paznokcie, to wyjaśnienie brzmi prawdziwie – a ostatnie badania przeprowadzone przez Sarah Roberts i innych naukowców z University of Quebec w Montrealu dostarcza trochę dowodów na to.

W badaniu, ludzie z onychofagią, trichotillomanią lub innymi zachowaniami powtarzalnymi skoncentrowanymi na ciele byli umieszczani w sytuacjach zaprojektowanych w celu wywołania frustracji (otrzymali trudne zadanie, które nie mogło być wykonane w wyznaczonym czasie), nudy (zostali pozostawieni w pokoju z absolutnie niczym do zrobienia na chwilę), niepokoju (oglądali notorycznie przerażającą scenę katastrofy lotniczej z filmu Alive) lub relaksu (oglądali wideo plaży z wygodnego krzesła).

Oczywiście, te sytuacje są nieco sztuczne. Mimo to, kiedy badacze obserwowali zachowanie uczestników – i ankietowali ich potem na temat tego, jak silna była ich chęć obgryzania – znaleźli coś interesującego.

„Ludzie mieli większą chęć do angażowania się w zachowanie w warunkach stresu i znudzenia, znacznie większą niż w warunkach relaksu” – mówi Roberts. Inne badania osób obgryzających paznokcie i wyrywających włosy doprowadziły do podobnych wniosków. „Wydaje się dość jasne, że mamy tu do czynienia z pewną regulacją emocjonalną.”

Dlaczego obgryzamy paznokcie zamiast innych alternatyw

Oczywiście, ta teoria wciąż skłania do zadania bardziej podstawowego pytania: dlaczego obgryzanie paznokci – lub wyrywanie włosów, czy też dłubanie w skórze – w pierwszej kolejności dostarcza przyjemności lub odwraca uwagę? Dlaczego tak wielu ludzi uzależnia się od tych nawyków pielęgnacyjnych, zamiast, powiedzmy, zaciskać dłonie w pięści?

Jedna z możliwych odpowiedzi odnosi się do stwierdzenia, że ludzie z zaburzeniami powtarzalności skoncentrowanymi na ciele mają tendencję do bycia perfekcjonistami. Być może zrywanie dziwnie ukształtowanego paznokcia może zapewnić gryzącemu satysfakcjonujące poczucie doskonałości – a dążenie do tej satysfakcji w końcu wymyka się spod kontroli.

Możliwe jest również, że niekontrolowana chęć nadmiernej pielęgnacji sięga znacznie głębiej, niż zdajemy sobie z tego sprawę. Wiele innych zwierząt, w końcu, wydaje się to robić, zbyt: niektóre koty lizać się nadmiernie, co prowadzi do utraty futra, podczas gdy niektóre konie gryźć własne boki w kółko. Być może chęć pielęgnacji poza punktem przydatności – do tego stopnia, że faktycznie powodujemy szkody dla siebie – jest cechą, którą można prześledzić drogę powrotną do ewolucyjnych przodków, których dzieliliśmy z tymi innymi ssakami.

Wreszcie, istnieje bardziej przyziemne wyjaśnienie. Może po prostu obgryzamy paznokcie, bo tam są. Psychologowie uważają, że można się uzależnić psychicznie (nie chemicznie) od całkiem sporej ilości rzeczy: każda czynność, która zapewnia nagrodę, może się z czasem wzmocnić.

Dla niedostatecznie pobudzonego umysłu szukającego chwilowego rozproszenia, ręce są zawsze obecne. Obgryzanie i zrywanie paznokci może dostarczyć wyraźnej nagrody (brzmi to dziwnie, ale dla obgryzacza jest coś wyraźnie satysfakcjonującego w usuwaniu ich). Paznokcie odrastają, więc zawsze znajdzie się jakiś nowy do obgryzienia. Rób to wystarczająco dużo razy, a zaczniesz czerpać przyjemność z tego nawyku – więc kiedy będziesz znudzony, zestresowany lub sfrustrowany, twój mózg nieświadomie będzie do niego wracał.

Jak rzucić obgryzanie paznokci

Różni psychologowie zalecają nieco inne techniki rzucania palenia, ale w większości sprowadzają się one do jednej wspólnej strategii: zidentyfikowania okoliczności, które prowadzą cię do obgryzania, i zmiany ich. „Staramy się zidentyfikować wszystkie czynniki wyzwalające i kontrolować je na różne sposoby – albo poprzez ich blokowanie, albo poprzez znalezienie substytutów” – mówi Penzel.

Na przykład, jeśli nawykowo obgryzasz paznokcie podczas oglądania telewizji, możesz żuć gumę lub używać rąk do zabawy jakimś przedmiotem, kiedy siadasz na kanapie, aby oglądać. To samo dotyczy różnych emocji i uczuć, które zwykle powodują obgryzanie: jeśli frustracja jest dla ciebie wyzwalaczem, spróbuj zmienić okoliczności w jakiś sposób, dając sobie coś innego do zrobienia lub utrudniając obgryzanie.

Jeśli nadal nie możesz przestać, istnieje również sposób, aby obgryzanie paznokci stało się mniej smaczne bez względu na okoliczności: przezroczyste lakiery do paznokci, które smakują absolutnie okropnie. Są one nieszkodliwe, ale po pomalowaniu ich nawet krótki kontakt między ustami a paznokciami pozostawi gorzki, obrzydliwy smak w ustach, dopóki nie zjesz czegoś innego. Niektórzy ludzie mają sukces łącząc to z innymi strategiami.

Niezależnie od konkretnej techniki, której używasz, dużą rzeczą do zapamiętania jest to, że przełamanie uzależnienia może nie przyjść wszystko na raz, więc jeśli się załamiesz i ugryziesz to nie znaczy, że musisz się całkowicie poddać. Powstrzymywanie się przez coraz dłuższe okresy czasu może pomóc w przełamaniu nawyku – aż pewnego dnia dziwaczny nawyk obgryzania paznokci nie będzie miał już takiego samego wpływu na Twój umysł.