Zrozumienie podziałów Starego Testamentu
Księgi są pogrupowane w cztery główne części w tradycji chrześcijańskiej
Przez Siostrę Annę Marie McGuan, RSM
Jednym z wyzwań podczas czytania Starego Testamentu jest poradzenie sobie z ilością materiału w nim zawartego. W miarę czytania napotyka się narracyjne lub przypominające opowiadania książki lub ich fragmenty. Czytelnik napotyka również fragmenty nie będące opowiadaniami, jak poezja w Psalmach, genealogie, prawa i przepisy oraz dyskursy prorockie. Jak to wszystko do siebie pasuje? Jak można zachować orientację podczas lektury Starego Testamentu?
Jednym z pomocnych podejść jest pamiętanie o podziałach Starego Testamentu. Oczywiście, Stary Testament jest już podzielony na księgi, ale te księgi są zgrupowane razem w cztery główne sekcje w tradycji chrześcijańskiej i trzy odrębne sekcje w tradycji hebrajskiej. Cztery sekcje Biblii chrześcijańskiej to Pięcioksiąg, Księgi historyczne, Księgi prorockie i Literatura mądrościowa. Biblia hebrajska używana w żydowskiej tradycji religijnej ma inny podział: Tora, Prorocy i Pisma. Hebrajska kategoria „Prorocy” jest następnie podzielona na Proroków Dawnych i Proroków Ostatnich. Do Proroków Dawnych zalicza się to, co tradycja chrześcijańska określa mianem Ksiąg Historycznych. Użycie kategorii „Prorocy” zarówno w odniesieniu do pism historycznych jak i prorockich jest jednak właściwe, jak to wyjaśnia Katechizm Kościoła Katolickiego:
„…gdy Kościół czyta Stary Testament, szuka w nim tego, co Duch Święty, 'który mówił przez proroków’, chce nam powiedzieć o Chrystusie. (n. 702; 122; 107; 243)
Przez „proroków” wiara Kościoła rozumie tutaj wszystkich, których Duch Święty natchnął do żywego przepowiadania i do układania świętych ksiąg, zarówno Starego jak i Nowego Testamentu. Tradycja żydowska wyróżnia najpierw Prawo (pięć pierwszych ksiąg, czyli Pięcioksiąg), następnie Proroków (nasze księgi historyczne i prorockie), a na końcu Pisma (zwłaszcza literaturę mądrościową, w szczególności Psalmy).
W Biblii chrześcijańskiej pierwsza część Starego Testamentu jest zwykle nazywana Pięcioksięgiem. Pentateuch oznacza „pięć tomów” lub „pięć zwojów”. Tora, hebrajskie słowo określające te pierwsze pięć ksiąg, oznacza „prawo”. Jest to trafna nazwa dla tej sekcji, ponieważ księgi te zawierają prawo, które Bóg ustanowił, aby rządzić Izraelem, w tym jego kultem i rytuałami. Rozdział ten rozpoczyna się od stworzenia i zawiera historie Abrahama, Jakuba i jego synów, Wyjścia ludu Izraela z Egiptu oraz Przymierza zawartego między Bogiem a Jego ludem na górze Synaj. Kończy się mową końcową sługi Bożego Mojżesza w Księdze Powtórzonego Prawa.
Druga sekcja to księgi historyczne. Księgi te śledzą wejście narodu hebrajskiego do ziemi Kanaan, ziemi obiecanej Abrahamowi i jego potomkom przez Boga. Opowiadają one o podboju ziemi, ustanowieniu monarchii i życiu Saula, Dawida i Salomona. Księgi te opowiadają również o podziale królestwa Dawidowego na Izrael (północ) i Judę (południe) po śmierci Salomona. Od tego momentu oba królestwa były często uwikłane w wojny i spory między sobą oraz z obcymi narodami. W końcu oba królestwa zostały podbite: Izrael przez imperium asyryjskie w 722/721 r. p.n.e., a Juda przez Babilończyków w 586 r. p.n.e.
Księgi prorockie przebiegają chronologicznie równolegle do ksiąg historycznych w czasie podzielonego królestwa. Na przykład, księga proroka Amosa jest uważana za najwcześniejszą księgę i jest datowana na połowę VIII wieku p.n.e., przed upadkiem królestwa północnego. Prorocy podają w swoich pismach pewne odniesienia historyczne, ale główny nacisk w przekazie proroczym jest teologiczny. Prorocy mówią w imieniu Boga i udzielają wyjaśnień, napomnień, a czasem ostrych inwektyw pod adresem ludu Bożego z powodu jego niewierności wobec Niego.
Literatura mądrościowa lub Pisma to zróżnicowany zbiór ksiąg. Być może największą z tych ksiąg są Psalmy, które funkcjonowały jako modlitewny hymn dla ludu Izraela, a obecnie także dla Kościoła. Inne rodzaje literatury mądrościowej to przysłowia i pouczenia, jak żyć w świecie sprawiedliwie, zgodnie z Bożym zamysłem dla człowieka. Księga Hioba, również należąca do tej kategorii i napisana w większości wierszem, jest długim studium ludzkiego cierpienia i jego znaczenia. Ta grupa ksiąg nie jest związana historycznie z żadną osobą ani okresem czasu, ale zawiera długą tradycję mądrości zdobytej przez lud przymierza dzięki doświadczeniom cierpienia, pokuty i modlitwy.
Zakończenie Starego Testamentu zmierza ku spełnieniu Bożych obietnic dla Jego ludu, zwłaszcza w postaci Mesjasza (hebr. „pomazańca”) Bożego. Jego przyjście oznaczałoby ostateczny krok w objawieniu się Boga Jego ludowi i zbawieniu całej ludzkości.
.