Waarom gromt uw maag?
Vraag het de experts
Waarom “gromt” of maakt de maag geluiden?
Dokters antwoord
Iedere maag gromt, sommige meer dan anderen. Het grommen, dat technisch borborygmi (uitgesproken als BOR-boh-RIG-mee) wordt genoemd, wordt voornamelijk veroorzaakt door samentrekkingen van de spieren van de maag en de dunne darm en in mindere mate door samentrekkingen van de spieren van de dikke darm (colon).
De maag en de darmen zijn holle organen die voornamelijk uit spieren bestaan. De spieren zijn belangrijk voor de vertering van het voedsel. Verschillende acties van de spieren kunnen ervoor zorgen dat het voedsel wordt vermalen, gemengd, opgeslagen, en getransporteerd over de lengte van de darm en uitgestoten. Als onderdeel van het verteringsproces wordt vocht uitgescheiden in de maag en de darmen. In maag en darmen komt ook gas voor, hetzij als gevolg van het inslikken van lucht, hetzij door de productie van gassen door darmbacteriën. De maag en de darmen bevatten dus een mengsel van verterend voedsel, vloeistof en gas.
Als de spieren van de maag en de darmen samentrekken en hun inhoud samenpersen, beweegt de inhoud. Het is de beweging van het voedsel, de vloeistof, en vooral het gas die aanleiding geeft tot borborygmi. Omdat voedsel, vloeistof en gas het meest aanwezig zijn in de darmen na een maaltijd, is dit het moment waarop we ons het vaakst bewust zijn van borborygmi. We kunnen ons er ook meer van bewust zijn ’s nachts als we in bed liggen, omdat het dan – tenminste als de TV niet aanstaat – stil is.
Borborygmi kunnen opvallen in een paar abnormale omstandigheden. Zo kunnen zij zich voordoen wanneer er een fysieke obstructie van de darm is die het transport van het verterende voedsel blokkeert, bijvoorbeeld door een tumor. Als gevolg van de blokkade trekken de spieren achter de blokkade sterker en vaker samen in een poging de blokkade te overwinnen. Dit kan aanleiding geven tot luidere borborygmi. In tegenstelling tot normale borborygmi, gaan de borborygmi die met obstructie gepaard gaan echter meestal gepaard met krampende buikpijn. Als de obstructie niet wordt verholpen, wordt de spier uiteindelijk moe en stopt met samentrekken. De krampen stoppen, gas en vocht blijven zich achter de obstructie verzamelen, en de buik zwelt op.
Een andere situatie waarin borborygmi prominent aanwezig kunnen zijn is een aandoening die bacteriële overgroei van de dunne darm wordt genoemd. Bij deze aandoening nemen gasproducerende bacteriën in aantal toe in de dunne darm en produceren abnormaal grote hoeveelheden gas. De grotere hoeveelheid gas (en mogelijk sterkere samentrekkingen van de darmspieren als gevolg van extra uitzetting van de darm door gas) leidt tot luidere borborygmi. Bacteriële overgroei geeft vaak – maar niet altijd – aanleiding tot een verhoogde hoeveelheid flatulentie (scheten laten) en zelfs tot een opgeblazen of uitgezette buik.
Soms is er geen verklaring voor opvallende borborygmi. Ik herinner me een vriend die me belde over zijn tienerdochter die een moeilijke tijd had met haar eerste lesuur op de middelbare school. Het leek erop dat ze beschamend luide borborygmi had die nog erger werden door het feit dat het stil was in de klas. De dochter was gezond en had geen andere gastro-intestinale symptomen. Gelukkig konden we het probleem oplossen door haar een theelepel olijfolie bij haar ontbijt te geven (vetzuren die vrijkomen bij de vertering van vet en oliën in de darm zijn krachtige blokkers van darmsamentrekkingen. De olijfolie verminderde haar borborygmi door de kracht van haar darmcontracties te verminderen.)