Wat 10 studenten leerden van het hardop moeten zeggen van hun ergste gedachten over ras

Wat 10 studenten leerden van het hardop moeten zeggen van hun ergste gedachten over ras

De eerste keer dat Judi Benson de ongefilterde waarheid over ras hoorde van een zwart persoon, was ze 25 jaar oud. Het was 1973 en ze volgde een cursus aan de Universiteit van Noord-Florida in Jacksonville genaamd “Human Conflict: Black and White.”

De cursus was radicaal voor zijn tijd en plaats. In het begin van de jaren 1970 was Jacksonville nog rauw op het gebied van burgerrechten – nieuw met schoolbussen, nog worstelend met de desegregatie in de gevangenissen. Het was een verdeelde stad, met gewelddadige rassenrellen in zijn recente geschiedenis.

Maar toen Benson op de eerste lesdag aankwam, dacht ze dat ze dat allemaal achter zich had gelaten. Zoals ze in een dagboek schreef dat ze voor de klas moest bijhouden:

“Net als de andere blanken in de klas dacht ik die dag dat ik alles voor elkaar had en alle racisten in de groep het een en ander zou laten zien, en ook aan de zwarte zusters en broeders zou laten zien hoe hip ik was.”

Ze werd ruw uit de droom geholpen. Er waren 10 studenten in de klas – vijf zwarten, vijf blanken – en de professor, Peter Kranz. Een van de eerste dingen die hij deed was de studenten de opdracht geven de kamer rond te gaan en te zeggen wat ze werkelijk dachten over mensen van het andere ras.

Dat deden ze dan ook, één voor één, terwijl Kranz, die blank is, hun uitspraken op het bord noteerde. Bijna 50 jaar later, kan Benson zich sommige van die uitspraken nog herinneren.

“Alle blanken zijn rijk, zwarten stelen. Alle blanken zijn racistisch en je kunt ze niet vertrouwen … Zwarte mannen willen blanke vrouwen verkrachten. Blanke mannen willen zwarte vrouwen verkrachten,” herinnert ze zich. “Wat me echt verbaasde was dat ze zeiden dat blanken niet van hun kinderen hielden. Daarom hadden ze mama’s die voor hen zorgden. Het kwam ter sprake dat blanken dachten dat zwarte mensen stonken, maar raad eens? Zwarten vinden dat blanken naar natte hond stinken.”

Dezer dagen, wanneer bijna zes op de tien Amerikanen zeggen dat de rassenverhoudingen in de VS slecht zijn, horen we zelden over raciale confrontaties die goed verlopen – vooral het soort dat Kranz faciliteerde, waarbij mensen worden aangemoedigd om in elkaars gezicht de onaanvaardbare dingen te zeggen die ze in het geheim denken. Of ze nu online of op straat plaatsvinden, dit soort ontmoetingen eindigt in vitriool of nog erger, geweld.

Maar dit klaslokaal uit 1973 was een zeldzaam voorbeeld van een geslaagde poging. Hier was een leraar die besloot dat de enige manier om raciale vooruitgang te boeken was om leerlingen van verschillende rassen daadwerkelijk met elkaar te confronteren. Dus besloot hij het erop te wagen. Hij zou alle lelijke gevoelens loslaten in de hoop dat hij ze kon kanaliseren in iets goeds. En in de chaos vonden ze catharsis.

Geen plaats voor beleefdheid

Philip Mobley was 19 toen hij de les van Kranz volgde.

“Ik was degene die zei dat ik dacht dat blanke mensen, als ze nat werden, stonken als een hond, want dat had ik gehoord. Ik herinner me dat ik dat zei,” zegt Mobley.

Hij was ook degene die zei dat hij dacht dat blanken niet van hun kinderen hielden, want als ze dat wel deden, zouden ze hen zelf opvoeden in plaats van zwarte kindermeisjes in te huren.

Mobley werd opgevoed om zijn tong in te houden bij blanken. Als kind, hield zijn vader hem meestal verborgen aan de zwarte kant van de stad. Maar af en toe, als ze boodschappen deden, kwamen ze een blanke tegen, zoals die ene dag dat ze naar een blanke slager gingen die boos werd omdat ze te laat waren voor een bestelling en ze ergens anders moest zijn.

“Ze praatte tegen hem alsof hij een kind was,” zegt Mobley. “Ze schreeuwde gewoon tegen hem als een kind en hij zei gewoon: ‘Ja, mevrouw. Ja mevrouw.’ En toen hij terug in de auto stapte, had ik zoiets van: ‘Wacht, waarom liet je deze dame zo tegen je praten?’ En zijn antwoord was, ‘Ik moet voor mijn gezin zorgen’.

Toen Mobley de klas binnenliep, had hij zich dus het idee eigen gemaakt dat eerlijk spreken tegen blanken geen optie was. Hij beschreef zichzelf toen als zeer beleefd, een beetje een nerd.

En echt, in het begin waren alle studenten in de klas behoorlijk beleefd.

“Ik zou zeggen dat ik in die tijd, net als de meeste mensen, koste wat kost de confrontatie probeerde te vermijden. Ik was zo’n muis,” herinnert Benson zich.

Maar er was geen plaats in de klas voor beleefdheid. De klas was geïnspireerd op een programma dat was ontwikkeld door twee zwarte psychiaters, Price M. Cobbs en William H. Grier, auteurs van het boek Black Rage uit 1968. Het idee van het boek was dat zwarte mensen woedend waren over alles – racisme, slavernij, de alledaagse beledigingen – en de resulterende woede werd onderdrukt en vrat hen op.

De oplossing die zij voorstelden hield in dat zwarte mensen en blanke mensen samen in een kamer werden gezet en dat ze rechtstreeks en eerlijk over hun gevoelens over elkaar moesten spreken.

“Confrontatie was de methode, en echt begrip, door de deelnemers, van de echte problemen tussen zwarten en blanken was het doel,” schrijft Terence Clarke in zijn boek An Arena of Truth, waarin het verhaal van Kranz’s klas en de ideologie erachter wordt verteld. “Het zou ruw worden … en de enige beperking was dat daadwerkelijk fysiek geweld niet zou worden toegestaan.”

Kranz nam zelf deel aan een van de workshops van Cobbs en Grier en nam de lessen die hij leerde mee in zijn werk aan de Universiteit van Noord-Florida. Het zag er ongeveer zo uit:

• Week één: biecht je diepste racistische gedachten op.
• Tweede week: lees de Autobiografie van Malcolm X, bespreek ze, biecht ze opnieuw op.
• Week drie: Ontvang een bezoek van een plaatselijke Black Panther. Stort je hart uit in je dagboek.

In een van de meer radicale klasvereisten moest elke student een week lang in het huis van een persoon van het andere ras verblijven. Voor de studenten was dit een zenuwslopende eis, maar uiteindelijk stond dit centraal in het doel van Kranz’ experiment: het kweken van raciale empathie die zich tot ver buiten de muren van een klaslokaal zou uitstrekken.

Mobley herinnert zich dat hij zo geschrokken was dat hij ervoor zorgde dat hij een vriend in de buurt had, als een reddingslijn.

“Ik herinner me dat ik hem zei: ‘Als we hier zijn, heb ik je nodig om ongeveer 30 minuten rond te rijden, want ik voel me niet op mijn gemak om een hele week bij deze blanke mensen te gaan en te blijven.”

Maar hij deed het – ze deden het allemaal. Uiteindelijk begonnen de stereotypen die studenten ooit hadden, te vervagen.

“Het was bevrijdend”

Mobley herinnert zich het moment dat hij een transformatie zag onder de leerlingen in de klas.

“Ik denk dat wat er meer gebeurde was dat de blanke kinderen zich emotioneler voelden, in verlegenheid gebracht, en de zwarte kinderen … waarschijnlijk een beetje assertiever en vrijer. Je bent zo lang onderdrukt geweest, en dan ineens geeft iemand je de kans om te zeggen wat je voelt… Het was bevrijdend.”

Na een tijdje samen te zijn geweest, gingen ze over naar een nieuwe fase, waarin ze in plaats van te sorteren op ras, zich verdeelden langs verschillende lijnen, zoals wie van gewichtheffen hield, wie een nerd was, wie een ouder was.

“Het duurde niet lang of we praatten na de les en lachten na de les en gingen een biertje drinken in het boothuis” zegt Benson. Mobley herinnert zich dat ze “als een familie” werden.

Het was een transformatie die voortkwam uit wat studenten beschreven als de echte les van de les: ja, confrontatie is van cruciaal belang, maar het is niet de laatste halte. Het is het begin van een proces – je zegt het geheim hardop, in het gezicht van de persoon, dan ga je zitten en je luistert. Je loopt boos of defensief of nog steeds vol woede weg. Maar het doodt je niet. Je gaat gewoon terug en werkt je er doorheen.

“Door jezelf bloot te moeten geven en te ontdekken dat je niet in een afgrond zou vallen, maakt dat je sterker,” zegt Benson. “En de eerste keer dat je in staat bent om iets eerlijk te zeggen, zonder aangevallen te worden, dat maakt je sterker.”

De les markeerde een radicale afwijking van hoe we gewoonlijk denken over confrontatie. Toen Kranz bij Cobbs en Grier studeerde, had hij geleerd dat mensen confrontaties vermeden omdat ze dachten dat het menselijk was om te doen. Ze waren bang dat als ze de deur ook maar een klein beetje openden, ze op een rel zouden uitlopen. Maar het resultaat was een hoop onderdrukte woede en angst die op hun lichaam te zien was.

Om zeker te zijn, Kranz’s klas was een zeer gecontroleerde omgeving, een veilige ruimte voor harde gesprekken over ras. De professor was een getrainde klinisch psycholoog en wist hoe hij formeel, zoals Clarke schreef in An Arena of Truth, “een periode van afkoeling en bezinning” moest inbouwen. En sommige rassenwetenschappers hebben zich verzet tegen het idee van een radicaal conflict, en zeggen dat er betere manieren zijn om dergelijke verontrustende stereotypen te onderzoeken.

Toch waren er lessen in voor de bredere wereld over hoe confrontatie te normaliseren, en het in te passen in het gewone leven.

Decennia nadat de klas eindigde, bijvoorbeeld, zegt Benson dat ze niet langer een muis was – niet met haar ex-man, of mild racistische kennissen, of wie dan ook echt.

Van zijn kant bevond Mobley zich in de positie dat hij de methode moest vertalen voor zijn tienerzoon. Op de middelbare school van zijn zoon was de klassenvoorzitter zwart en de directeur verklaarde dat, voor het eerst, de klassenvoorzitter niet automatisch de openingstoespraak van de school zou mogen houden.

“Alle zwarte kinderen waren boos,” zegt Mobley. “En ik herinner me dat ze naar het huis kwamen. We spraken erover, we uitten die woede. En ik bereidde ze voor om te zeggen, je moet gaan en de administratie laten weten hoe je je erover voelt … er is een behoefte aan bepaalde mensen om in je gezicht te zijn … Tegelijkertijd moet er een zinvol gesprek achter zitten. Want als ik je alleen maar boos maak zonder de band te smeden en het onderwijs en de groei te doen, heb ik je alleen maar boos gemaakt.”

Het is een voor de hand liggende les, behalve dat het moeilijk is om uit te voeren. Vaak is het standaard om niets te zeggen en te sudderen in woede, of te exploderen. Maar omdat Mobley die ervaring zoveel jaren geleden had, kon hij zijn zoon opties geven die hij als kind niet had: Verdwaal niet in de woede. Maar hou het ook niet binnen, want het kan je van binnenuit opvreten. En dan zul je nooit winnen, of iets beter maken.