Beoordeling van de nierfunctie
Bloedonderzoek wordt ook gebruikt om de nierfunctie te beoordelen. Hiertoe behoren tests die bedoeld zijn om de functie van de nieren rechtstreeks te meten, maar ook tests die de functie van de nieren beoordelen door te zoeken naar aanwijzingen voor problemen die samenhangen met een abnormale functie. Een van de maatstaven voor de nierfunctie is de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR). Andere tests die de functie van de nieren kunnen beoordelen, zijn onder meer de bepaling van het elektrolytengehalte, zoals kalium en fosfaat, de beoordeling van de zuur-basestatus door de meting van het bicarbonaatgehalte uit een ader, en de beoordeling van het volledige bloedbeeld voor bloedarmoede.
Glomerulaire filtratiesnelheidEdit
De glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) beschrijft het volume vloeistof dat per tijdseenheid uit de glomerulaire haarvaten van de nier (nier) in het kapsel van Bowman wordt gefilterd. De creatinineklaring is het volume bloedplasma dat per tijdseenheid van creatinine wordt gezuiverd en is een nuttige maat om de GFR te benaderen. De creatinineklaring is groter dan de GFR vanwege de creatininesecretie, die door cimetidine kan worden geblokkeerd. Zowel de GFR als de CCr kunnen nauwkeurig worden berekend door vergelijkende metingen van stoffen in het bloed en de urine, of worden geschat met formules waarbij alleen gebruik wordt gemaakt van het resultaat van een bloedonderzoek (eGFR en eCCr) De resultaten van deze tests worden gebruikt om de excretiefunctie van de nieren te beoordelen. Stagering van chronische nierziekte is gebaseerd op de GFR-categorie, de albuminurie en de oorzaak van de nierziekte.
Centraal voor de fysiologische handhaving van de GFR is de differentiële basale tonus van de afferente en efferente arteriolen (zie diagram). Met andere woorden, de filtratiesnelheid is afhankelijk van het verschil tussen de hogere bloeddruk die ontstaat door vasoconstrictie van de arteriole aan de ingang en de lagere bloeddruk die ontstaat door minder vasoconstrictie van de arteriole aan de uitgang.
De GFR is gelijk aan de renale klaringsratio wanneer een opgeloste stof vrij wordt gefilterd en noch opnieuw wordt opgenomen, noch door de nieren wordt uitgescheiden. De gemeten snelheid is dus de hoeveelheid van de stof in de urine die afkomstig is van een berekenbaar volume bloed. Als we dit principe relateren aan onderstaande vergelijking, dan is voor de gebruikte stof het product van de urineconcentratie en de urinestroom gelijk aan de massa van de stof die wordt uitgescheiden gedurende de tijd dat de urine wordt opgevangen. Deze massa is gelijk aan de massa die in de glomerulus wordt gefilterd, aangezien er in het nefron niets wordt toegevoegd of verwijderd. Door deze massa te delen door de plasmaconcentratie verkrijgt men het volume plasma waaruit de massa oorspronkelijk afkomstig moet zijn, en dus het volume plasmavloeistof dat in de genoemde periode in het kapsel van Bowman is terechtgekomen. De GFR wordt meestal geregistreerd in eenheden van volume per tijd, bv. milliliters per minuut (mL/min). Vergelijk met filtratiefractie.
G F R = Urineconcentratie × Urinestroom Plasmaconcentratie {Displaystyle GFR={\frac {{Urine Concentration}}imes {\mbox{Urine Flow}}}{\mbox{Plasma Concentration}}}}
Er worden verschillende technieken gebruikt om de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR of eGFR) te berekenen of te schatten. De bovenstaande formule geldt alleen voor de berekening van de GFR wanneer deze gelijk is aan de Clearance Rate.
Het normale bereik van de GFR, gecorrigeerd voor de lichaamsoppervlakte, is 100-130 gemiddeld 125 (mL/min)/(1,73 m2) bij mannen en 90-120 (mL/min)/(1,73 m2) bij vrouwen jonger dan 40 jaar. Bij kinderen is de door inulineklaring gemeten GFR 110 (mL/min)/(1,73 m2) tot de leeftijd van 2 jaar bij beide geslachten, en daarna neemt deze geleidelijk af. Na de leeftijd van 40 jaar neemt de GFR progressief af met de leeftijd, met 0,4-1,2 mL/min per jaar.
Geschatte GFR (eGFR) wordt nu aanbevolen door klinische praktijkrichtlijnen en regelgevende instanties voor routinematige evaluatie van de GFR, terwijl gemeten GFR (mGFR) wordt aanbevolen als een bevestigende test wanneer een nauwkeuriger beoordeling vereist is.