Vind een rechtsformulier in enkele minuten
Ontoerekeningsvatbaarheid is een geestesziekte van zo ernstige aard dat een persoon fantasie en werkelijkheid niet van elkaar kan onderscheiden, zijn/haar eigen zaken niet kan regelen, of onderhevig is aan oncontroleerbaar impulsief gedrag. In strafzaken zal een pleidooi van “onschuldig wegens ontoerekeningsvatbaarheid” een proces vereisen over de kwestie van de ontoerekeningsvatbaarheid (of geestelijke gezondheid) van de beklaagde op het moment dat het misdrijf werd gepleegd.
In deze context betekent “onschuldig” niet dat de persoon het misdrijf waarvoor hij of zij wordt beschuldigd niet heeft gepleegd. Het betekent dat, toen de persoon het misdrijf pleegde, hij of zij geen onderscheid kon maken tussen goed en kwaad of zijn of haar gedrag niet onder controle had vanwege een ernstige geestelijke afwijking of ziekte. Volgens de wet mag zo’n persoon niet strafrechtelijk verantwoordelijk worden gesteld voor zijn of haar gedrag. De wettelijke test voor ontoerekeningsvatbaarheid verschilt van staat tot staat.
Vaak zal iemand wiens geestelijke ziekte geen punt van discussie is, toch verantwoordelijk worden gehouden ondanks een geestelijke ziekte. Een dergelijk vonnis staat bekend als een Guilty but Mentally Ill (GBMI) of een Guilty but Insane vonnis. Het komt soms voor bij misdrijven die gepleegd zijn terwijl een persoon dronken was op het moment dat het misdrijf werd gepleegd.
Wat er met een gedaagde gebeurt nadat een rechter of jury ontoerekeningsvatbaar heeft verklaard, hangt af van het gepleegde misdrijf en van de staat waarin het proces plaatsvindt. Gewoonlijk worden personen die “onschuldig wegens ontoerekeningsvatbaarheid” worden bevonden, opgenomen in een speciaal ziekenhuis voor ernstig geesteszieken die misdaden hebben begaan. Na een bepaalde periode kan de persoon een hoorzitting aanvragen om te bepalen of hij of zij niet langer een gevaar is voor zichzelf of anderen of niet langer geestesziek is, en dus in aanmerking komt voor vrijlating.