Zouden we op een andere planeet kunnen leven?
Gebruiken we meer grondstoffen dan de aarde kan leveren? Zo ja, wat is dan de oplossing? Moeten we proberen naar een andere planeet te verhuizen? Dr. Stuart Armstrong (Universiteit van Oxford) maakt deel uit van een team van deskundigen dat de wereldwijde risico’s voor de mens op aarde in kaart brengt (zie het rapport Global Catastrophic Risks 2017). Hij zegt dat, hoewel dit een moeilijke vraag is om te beantwoorden, er manieren zijn waarop we op deze planeet kunnen blijven leven als we ons aanpassen.
Drinkend zeewater
Het zal u misschien verbazen dat het niet de essentie is – zoals water dat opraakt – die het menselijk leven op aarde bedreigt. In feite, legt Dr. Armstrong uit dat: “We zouden genoeg voedsel, water en energie kunnen hebben voor de hele mensheid voor de afzienbare toekomst en tegen redelijke kosten. Neem water… het grootste deel van het water op aarde is zeewater. Het ergste wat we zouden moeten doen is al ons water uit de zee halen! Maar er is genoeg van. We moeten het zout verwijderen om het drinkbaar te maken, maar dit is haalbaar”.
“Laten we nu eens naar voedsel kijken. De ultieme manier om voedsel te produceren is door planten te kweken in kassen zonder aarde – dit heet hydrocultuur. We zouden veel minder water nodig hebben om op deze manier voedsel te verbouwen, wat zou leiden tot een enorme daling van het waterverbruik,” zegt hij.
De kracht van de zon
Wanneer we nadenken over hoe lang we op aarde kunnen overleven, is een ander groot vraagstuk energie – warmte, licht en brandstof om mensen en goederen te vervoeren. Wat zal er gebeuren als onze voorraad fossiele brandstoffen (olie, gas en steenkool) opraakt of te moeilijk voor ons wordt om uit de grond te halen? “We zouden onze huidige energiebronnen kunnen vervangen … door zonnepanelen tegen de huidige prijzen te gebruiken, zouden we maar een heel klein beetje meer uitgeven dan we nu doen,” suggereert Dr. Armstrong. Er zouden overal zonnepanelen moeten komen en ze zouden goed moeten worden onderhouden om ervoor te zorgen dat ze altijd werken. Maar dit is haalbaar.
“De wereld heeft veel problemen, maar gebrek aan basisvoorzieningen hoort daar niet bij,” zegt Dr. Armstrong.
Meteorieten en medicijnen
Als gebrek aan voedsel, water en energie niet het grootste risico is voor het menselijk leven op aarde, wat dan wel? Hoe zit het met een inslag van meteorieten…zoals degene die de aarde onleefbaar zou hebben gemaakt voor de dinosaurussen? Het ruimtestation van de National Aeronautics and Space Administration (NASA) in Amerika financiert verschillende onderzoeksteams om uit te kijken naar meteorieten. “Mocht een inslag met voldoende waarschuwingstijd worden voorspeld, dan worden verschillende technieken bestudeerd die een succesvolle afbuiging mogelijk kunnen maken,” aldus Dr. Armstrong. Het risico dat dit gebeurt en de aarde ernstige schade toebrengt, kan dus afnemen naarmate we meer leren over het heelal en hoe we ermee kunnen omgaan.
Wanneer je aan ziekten denkt, heb je misschien in het nieuws gehoord over de bezorgdheid dat antibiotica (zoals penicilline) – die helpen infecties te bestrijden – op den duur misschien niet meer werken. De NHS en wereldwijde gezondheidsorganisaties proberen het gebruik van antibiotica terug te dringen, vooral voor aandoeningen die niet ernstig zijn. Het overmatig gebruik van antibiotica in de afgelopen jaren betekent namelijk dat ze minder effectief worden en dat heeft geleid tot het ontstaan van zogenaamde “superbugs”. Dit zijn bacteriestammen die resistentie hebben ontwikkeld tegen veel verschillende soorten antibiotica.
Het is nog maar 76 jaar geleden dat een team van de Universiteit van Oxford bewees dat penicilline infecties kon doden, kunt u zich voorstellen als we zouden terugkeren naar de dagen vóór deze levensreddende remedie?
“We kunnen weer overleven zonder antibiotica”, zegt Dr. Armstrong. “Er waren manieren om door bacteriën veroorzaakte ziekten aan te pakken, zoals isolatie, en zo werden ze vóór de penicilline behandeld.” . Dit is natuurlijk niet ideaal en lijkt een beetje een stap terug – legt Dr. Armstrong uit – maar het punt is dat we het zouden kunnen doen. Als antibiotica niet meer werken, zal dat niet het einde betekenen van het menselijk ras.
Grootste risico voor leven op Aarde
Wat is dan het grootste risico voor het leven op Aarde? De laatste berekeningen tonen aan dat wij dat zijn, de mensen! “Door mensen veroorzaakte risico’s zijn het gevaarlijkst, zoals een kernoorlog, sommige biotechnologische risico’s (bijv. de ontwikkeling van door mensen gecreëerde micro-organismen die tot snelle uitbraken van ziekten kunnen leiden), en misschien kunstmatige intelligentie”, aldus dr. Armstrong.
Als we bijvoorbeeld naar een kernoorlog kijken, dan is dat een dreiging die al bestaat sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 en die nog niet heeft plaatsgevonden. Veel hangt af van de vraag of de mensen (en vooral de machthebbers) erin slagen met elkaar om te gaan zonder zodanig met elkaar in de clinch te gaan dat we elkaar wederzijds opblazen. Je zou kunnen stellen dat als we naar een andere planeet zouden verhuizen, we al onze menselijke problemen met ons mee zouden nemen. Het is een beetje als op vakantie gaan of verhuizen naar een ander gebied… Er is misschien een verandering van omgeving en geografie, maar uiteindelijk zijn we nog steeds dezelfde mensen – dus we zouden nog steeds rijen hebben.
Het leven op aarde zou ook bedreigd kunnen worden door de groei van slimme computerprogramma’s, bekend als Kunstmatige Intelligentie (AI)”. “Als de wereld wordt veranderd om geschikt te zijn voor AI, is dat misschien niet verenigbaar met menselijk leven. Er heerst grote onzekerheid over AI. Kan het de wereld naar zijn hand zetten en niet naar die van de mens? Of is het misschien alleen compatibel met sommige mensen, niet met alle?” zegt Dr. Armstrong.
En dus “We kunnen misschien wel naar een andere planeet verhuizen, maar dan moeten we wel veel van het milieu op aarde meenemen of het opnieuw maken als we daar aankomen. De technologie om dit te kunnen doen wordt steeds verder ontwikkeld. Maar waarom zouden we dit doen als het zo veel gemakkelijker is om dezelfde technologie te gebruiken om op Aarde te blijven leven? We hoeven geen andere planeet te vinden; we moeten een manier vinden om op deze planeet te blijven en ervoor zorgen dat we hem niet opblazen!”
Redenen om vrolijk te zijn
“Er zijn veel redenen om optimistisch te zijn over de toekomst. Op dit moment zijn er geen echte risico’s voor het voortbestaan van de mens op aarde. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het menselijk leven floreert omdat de kwaliteit van leven beter is dan ooit, hoewel sommigen het daar misschien niet mee eens zijn en dit natuurlijk een grote uitdaging is in sommige delen van de wereld,” zegt Dr. Armstrong.
Teamwerk op wereldschaal
Wat het hardst nodig is om het menselijk leven op aarde voor onbepaalde tijd te laten voortbestaan, is dat mensen en landen gaan samenwerken. Dit is niet alleen nodig om oorlogen – nucleaire en andere – te voorkomen, maar ook om samen te werken aan nieuwe manieren om ons milieu te beheren. We kunnen veel verder zijn op de weg naar een oplossing voor het leven op aarde, als we dat echt willen. Daarvoor zijn langetermijnplanning en internationale samenwerking nodig. Het betekent dat we ons leven nu moeten veranderen in het belang van toekomstige generaties. Sommige van die veranderingen vinden nu al plaats, zoals: het in rekening brengen van het gebruik van draagtassen om het gebruik van plastic te ontmoedigen; zoveel mogelijk recycleren; minder reizen; lokaal geteeld voedsel eten en een warme trui aantrekken in plaats van de verwarming hoger te zetten! Als iedereen kleine veranderingen zou doorvoeren, zou dat een groot verschil kunnen maken.
Er is veel hoop, concludeert Dr. Armstrong. “Hernieuwbare energiebronnen worden steeds goedkoper en de opslag van energie wordt ook steeds beter. We maken het probleem makkelijker op te lossen.”
Dus misschien hoeven we toch niet naar een andere planeet te verhuizen om te overleven. Ben je opgelucht of keek je er misschien naar uit om op een andere planeet te gaan wonen – en een intergalactische rondreis te maken?